پروبیوتیک، پری بیوتیک، سین بیوتیک

این روزها وارد هر سوپرماركتی شوید با مجموعه‌ای از محصولات پروبیوتیكی روبه‌رو خواهید شد.

از فواید پروبیوتیک ها چقدر می‌دانید؟ این باکتری‌های مفید، بیشتر از هر قرص معده ای می‌توانند به داد مشکلات گوارشی شما برسند.

کافی است هنگام خرید محصولات غذایی به خصوص لبنیات به برچسب پروبیوتیک دقت کنید. چرا که این باکتری‌ها علاوه بر بهبود مشکلات گوارشی، سیستم ایمنی شما را تقویت کرده و عفونت کاندیدایی واژن خانم‌ها را التیام می‌بخشد. برای آشنایی بیشتر با این باکتری‌های دوست داشتنی با ما همراه شوید.

پروبیوتیك‌ها چه هستند؟

پروبیوتیك‌ها، باكتری‌های سودمند فلور میكروبی دستگاه گوارش هستند. یك و نیم كیلوگرم از وزن بدن هر انسانی را باكتری‌ها تشكیل می‌دهند، البته تمام این باكتری‌ها سودمند نیستند. بسیاری از مشكلات به‌ویژه مشكلات گوارشی و گاه آلرژی‌ها زمانی ایجاد می‌شوند كه جمعیت پروبیوتیك‌ها یا همان باكتری‌های سودمند فلور میكروبی دستگاه گوارش ما كاهش می‌یابند.

عوامل متعددی سبب كاهش جمعیت باكتری‌های سودمند دستگاه گوارش ما می‌شوند، اولین و شاید مهم‌ترین عامل در كاهش این باكتری‌های مثبت، استرس است كه همه ما روزانه با آن مواجه‌ایم، از سایر عوامل می‌توان به وجود برخی بیماری‌ها مانند سندرم روده تحریك پذیر، عفونت‌های كاندیدایی در خانم‌ها و مصرف طولانی مدت آنتی‌بیوتیك‌ها و... اشاره كرد.
 
پروبیوتیك‌ها و بهبود مشكلات گوارشی

بسیاری از مشكلات گوارشی به‌ویژه اسهال و یبوست، زمانی ایجاد می‌شود كه جمعیت پروبیوتیك‌ها در بدن كاهش می‌یابد. در بسیاری از مطالعات گفته شده تجویز پروبیوتیك‌ها در افرادی كه مبتلا به یبوست و اسهال بوده‌اند، سبب بهبود و رفع مشكل شده است.

پروبیوتیك‌ها و بهبود اسهال مسافرتی

زمانی كه بسیاری از افراد به سفر می‏روند، دچار اسهال می‌شوند و این اتفاق را به اصطلاح آب به آب شدن می‌گویند. طبق مطالعات انجام شده مصرف پروبیوتیك‌ها حدود 3 روز قبل از شروع سفر و همچنین مصرف آنها در طول سفر مانع از بروز اسهال مسافرتی در افراد می‌شود.

پروبیوتیك‌ها و بهبود اسهال ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیك‌ها

در زمان مصرف آنتی‌بیوتیك‌ها به ویژه آنتی‌بیوتیك‌هایی مانند مترونیدازول افراد ممكن است دچار اسهال شوند چراكه آنتی‌بیوتیك‌ها همان‌طور كه قادرند باكتری‌های مضر را از بین ببرند، به همان میزان سبب از بین رفتن باكتری‌های سودمند یا همان پروبیوتیك‌ها نیز می‌شوند. طبق تحقیقات به عمل آمده، به اثبات رسیده كه اگر افراد از شروع آنتی‌بیوتیك‌تراپی، شروع به مصرف پروبیوتیك‌ها نیز بكنند دیگر دچار اسهال نخواهند شد، ضمن آنكه اثربخشی آنتی‌بیوتیك‌ها در بدن آنها افزایش می‌یابد.

پروبیوتیك‌ها و بهبود یبوست

همان‌طور كه ابتلا به اسهال ناشی از به‌هم ریختگی و عدم تعادل فلور میكروبی دستگاه گوارش و كاهش پروبیوتیك‌هاست، یبوست هم می‌تواند به‌عنوان یك عامل غیرطبیعی برای سیستم گوارش ما و كاهش جمعیت باكتریایی پروبیوتیك‌ها عمل كند. طبق چندین مطالعه، مصرف روزانه پروبیوتیك‌ها می‌تواند سبب بهبود یبوست شود.

پروبیوتیك‌ها و بهبود نفخ معده و گاز بیش از حد روده‌ها

براساس مطالعات به عمل آمده مصرف مداوم پروبیوتیك‌ها می‌تواند سبب از بین رفتن نفخ و گاز سیستم گوارش ما شود، چراكه تولید گاز در روده‌ها اغلب به عهده باكتری‌های مضر یا فرصت‌طلب است كه در صورت كاهش تعداد پروبیوتیك‌ها، شروع به تولید گاز در روده می‌كنند.

پروبیوتیك‌ها و تقویت سیستم ایمنی

از آنجایی كه 45 درصد سلول‌های سیستم ایمنی (GALT) ما در سیستم گوارش‌مان جای گرفته‌اند، هر نوع تغییر در سیستم گوارش ما می‌تواند اثری مستقیم با سیستم ایمنی‌مان داشته باشد. طبق تحقیقات انجام شده، مصرف محصولات پروبیوتیكی با بهبود فلور باكتریایی سیستم گوارش می‌توانند از بروز مشكلات آلرژیك به‌ویژه درماتیت آتوپیك كه بیشتر كودكان زیر یك سال را درگیر می‌كند و می‌تواند سبب مرگ و میر آنها شود، جلوگیری كنند. براساس این مطالعات پروبیوتیك‌درمانی در نوزادان مبتلا به درماتیت آتوپیك سبب كاهش علائم بیماری و بهبود كامل بیماری در آنها می‌شود.

پروبیوتیك‌ها و بهبود عفونت كاندیدایی واژن

نتیجه تحقیقات انجام‌شده نشان می‌دهد مصرف پروبیوتیك‌ها- چه به صورت خوراكی و چه به صورت شیاف‌های واژنی- نقش مهم و سودمندی در بهبود و كاهش علائم التهاب كاندیدایی واژن در خانم‌ها داشته است. براساس این مطالعات، مصرف پروبیوتیك‌ها در خانم‌هایی كه سابقه ابتلا به واژینوزیس دارند، سبب كاهش احتمال بروز مجدد در آنها شده است. این اثربخشی به سبب نقش پروبیوتیك‌ها در بهبود فلور میكروبی واژن است.

پری بیوتیك‌ها چه هستند؟

پری بیوتیك‌ها غذای پروبیوتیك‌ها هستند. مصرف مداوم این تركیبات می‌تواند به رشد باكتری‌های سودمند دستگاه گوارش یا پروبیوتیك‌ها كمك شایانی كند. جالب است بدانید كه موز، عسل، مارچوبه، كنگر فرنگی، سیر و پیاز حاوی پری بیوتیك‌ها هستند.

سین بیوتیك چیست؟

به محصولاتی كه هم شامل پروبیوتیك‌ها (باكتری‌های سودمند) و هم شامل پری بیوتیك‌ها (غذای پروبیوتیك‌ها) باشد، سین بیوتیك گفته می‌شود.

گستره محصولات پروبیوتیكی

این روزها  وارد هر سوپرماركتی شوید با مجموعه‌ای از محصولات پروبیوتیكی روبه‌رو خواهید شد. مهم‌ترین دسته این محصولات، لبنیات پروبیوتیكی است كه می‌تواند شامل شیر پروبیوتیك، ماست پروبیوتیك، پنیر پروبیوتیك، دوغ پروبیوتیك یا كفیر و كره پروبیوتیك باشد. مجموعه محصولات پروبیوتیك تنها به لبنیات ختم نمی‌شوند. امروزه بسیاری از شركت‌ها اقدام به تولید بیسكویت‌ها و پفك پروبیوتیك كرده‌اند. در خارج از ایران این گستره بزرگتر است، تا آنجا كه انواع محصولات آرایشی و بهداشتی، نوشیدنی و انواع غذاهای فرآوری شده پروبیوتیك برای حفظ باكتری‌های مفید بدن وارد بازار شده است.

مكمل‌های غذایی پروبیوتیكی

علاوه بر محصولات غذایی حاوی پروبیوتیك، محصولات دارویی و مكمل‌های پروبیوتیك نیز وجود دارند كه از برخی جهات بر محصولات غذایی پروبیوتیكی اولویت دارند. یكی از مهم‌ترین علل برتری مكمل‌ها آن است كه میزان باكتری‏های فعال و زنده در آنها  اغلب چندین برابر محصولات غذایی است و از آنجایی كه تعداد پروبیوتیك‌ها در میزان سودمندی و اثربخشی آنها نقش اساسی دارد، مكمل‌ها در رابطه با سودمندی‌های گفته شده می‌توانند- به سبب دارا بودن مقادیر بالاتر پروبیوتیك- نقش پررنگ‌تری ایفا كنند. بهتر است بدانید كه اغلب مكمل‌های پروبیوتیكی وارداتی هستند و در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند.

نكات طلایی در رابطه با پروبیوتیك‌ها:

- اثربخشی و سودمندی پروبیوتیك‌ها تا زمانی ادامه می‌یابد كه مصرف‌شان در برنامه غذایی شما قطع نشوند. البته باید گفت كه حتی تا سه روز پس از آخرین مصرف پروبیوتیك‌ها، فلور میكروبی روده، در تعادل به سمت پروبیوتیك‌هاست.

- مكمل‏‏های غذایی دارویی پروبیوتیك حتما باید دارای روكش محافظ باشند تا باكتری‌های مفید، حین عبور از معده، در مجاورت اسید معده از بین نروند.

- فرآورده‌های لبنی بهترین حامل برای پروبیوتیك‌ها به حساب می ‏آیند.

- موز، عسل، مارچوبه، كنگر فرنگی، سیر و پیاز، پری‌بیوتیك‌های طبیعی هستند كه به‌عنوان غذای پروبیوتیك‌ها باید در برنامه غذایی شما قرار گیرند.

- مكمل‏های غذایی پروبیوتیك باید از مقادیر كافی باكتری‏های مفید برخوردار باشند. بهترین مقدار پروبیوتیك موجود در یك ماده غذایی برای اثربخشی 10 به توان 9 است (یعنی یك میلیارد باكتری).

- افرادی كه تحت درمان با آنتی‌بیوتیك‌ها هستند، افرادی كه دچار اسهال‌اند، خانم‌های مبتلا به عفونت كاندیدایی واژن و به‌طور كلی افرادی‏كه در شرایط حاد و استرس‌زا هستند، در اولویت مصرف پروبیوتیك‌ها قرار دارند.

- مصرف مكمل‌های پروبیوتیك برای همه افراد مجاز است. در زنان باردار و شیرده و افراد مبتلا به بیماری‌های خاص تحت نظارت پزشك باید مصرف شوند.

- محصولات پروبیوتیك لبنی در سراسر دنیا معمولا با برچسب‌های سبز رنگ از دیگر محصولات متمایز می‌شوند و شما با این شناسه می‌توانید هنگام تهیه محصولات لبنی، هوشمندانه خرید كنید.

هر ماستی، ماست پروبیوتیک نیست!

استارتر (باكتری) ماست (Lactobacillus bulgaricus)، پروبیوتیك محسوب نمی‌شود. ماست زمانی ماست پروبیوتیك می‌شود كه لاكتوباسیل‌ها و بیفیدوباكتر‌ها مجزا (آن هم در شرایط خاص) به آن اضافه شوند.

منبع: مجله سیب سبز