عصر ایران - شرکت مدرنا قصد دارد آزمایشات بالینی واکسن اچ‌آی‌وی مبتنی بر ام‌آر‌ان‌ای (mRNA) خود را آغاز کند. در صورت موفقیت آمیز بودن این آزمایشات، گامی دیگر در جهت غلبه بر یکی از بدترین بیماری های صد سال گذشته برداشته خواهد شد.

مرحله نخست آزمایشات بالینی واکسن اچ‌آی‌وی مدرنا 10 ماه طول خواهد کشید

طبق گزارشات، مرحله نخست آزمایشات بالینی واکسن اچ‌آی‌وی شرکت مدرنا با حضور 56 بزرگسال سالم (بدون اچ‌آی‌وی) که در بازه سنی 18 تا 50 سال قرار دارند، انجام خواهد شد. در این مرحله ارزیابی ایمنی واکسن و همچنین مشاهده نحوه واکنش سیستم ایمنی بدن انسان هدف اصلی محسوب می شود.

این واکسن اچ‌آی‌وی از نظر عملکرد مشابه با واکسن کووید-19 شرکت مدرنا و مبتنی بر ام‌آر‌ان‌ای است. معرفی این واکسن پس از سال ها پژوهش درباره ظرفیت واکسن های ام‌آر‌ان‌ای صورت گرفته است. مدرنا و فایزر نخستین شرکت هایی هستند که از این نوع واکسن ها در انسان استفاده کرده که به طور کلی در کاهش شدت و پیشگیری از عفونت های کروناویروس عامل بیماری کووید-19 موفق بوده اند.

شرکت مدرنا دو نسخه متفاوت از واکسن اچ‌آی‌وی جدید خود را مورد آزمایش قرار خواهد داد. چهار گروه از شرکت کنندگان در آزمایش ها شرکت خواهند داشت که دو گروه ترکیبی از نسخه های مختلف و دو گروه باقیمانده نسخه دیگر واکسن را دریافت می کنند.

این آزمایشی کور نخواهد بود و افرادی که واکسن را دریافت می کنند از این موضوع آگاه هستند. این به دلیل آن است که پژوهشگران در این مرحله به دنبال بررسی اثربخشی واکسن نیستند و مرحله نخست آزمایشات بالینی که 10 ماه طول خواهد کشید به بررسی ایمنی و قابلیت اطمینان واکنش سیستم ایمنی بدن اختصاص دارد.

واکسن ام‌آر‌ان‌ای مدرنا می تواند کلید پاسخ ایمنی اولیه باشد

زمانی که مرحله اول آزمایش به پایان برسد، پژوهشگران همچنان مسیری طولانی برای دریافت تایید رسمی پیش روی خود خواهند داشت. مراحل دوم و سوم کارآزمایی بالینی بر تجزیه و تحلیل اثربخشی واکسن در پیشگیری از عفونت اچ‌آی‌وی با حضور شرکت کنندگان بیشتر متمرکز خواهند بود. اما احتمال کسب نتایج چشمگیر زیاد است به ویژه این که با یک واکسن ام‌آر‌ان‌ای مواجه هستیم. این نوع با موارد سنتی واکسن که به طور معمول شامل ویروس ضعیف شده یا غیرفعال هستند، تفاوت دارد و یک "برگه تقلب" به سلول های بدن ما تحویل داده و به آنها چگونگی ایجاد بخش هایی از پروتئین هایی خاص که در قسمت بیرونی ویروس هدف قرار دارند را نشان می دهد.

پس از تزریق واکسن، سلول های بدن ما تولید این پروتئین ها را به مدت تقریبی 24 تا 48 ساعت آغاز می کنند که آنها را به عنوان یک جسم خارجی شناسایی کرده و از این رو، واکنش سیستم ایمنی را موجب می شود. هدف این است زمانی که ویروس واقعی وارد بدن می شود، آمادگی برای تشخیص پروتئین های اسپایک وجود داشته و بر همین اساس، بدن قادر به ارائه واکنش سریع برای شکست عفونت پیش از گسترش زیاد آن باشد. در حقیقت، تحریک پادتن های فراگیر خنثی کننده (bnAbs) برای دفاع موثر در برابر اچ‌آی‌وی بسیار مهم است.

تولید واکسن برای اچ‌ای‌وی به دلیل آن که این ویروس دی‌ان‌ای انسان را به سرعت آلوده کرده و ساختار آن را تغییر می دهد، همچنان دشوار باقی مانده است. در شرایطی که امیدوارکننده‌ترین روش شامل تحریک پادتن های فراگیر خنثی کننده می شود، دانشمندان در تلاش برای تحریک این واکنش با یک واکسن با دشواری مواجه بوده اما واکسن مبتنی بر ام‌آر‌ان‌ای مدرنا ممکن است تغییری در این شرایط ایجاد کند.

اوایل سال جاری میلادی، مرکز بین المللی پیشگام واکسن ایدز (IAVI) و موسسه اسکریپس ریسرچ (Scripps Research) یک نامزد واکسن اچ‌آی‌وی مبتنی بر ام‌آر‌ان‌ای را آزمایش کردند و در شرایطی که واکنش ایمنی کامل رخ نداد، اما 97 درصد شرکت کنندگان واکنش ایمنی مورد نظر را ایجاد کرده و تحریک سلول های B در پنجره هدف اولیه صورت گرفت. سلول های B دارای ویژگی های خاصی هستند که به آنها امکان تبدیل شدن به سلول های ترشح کننده پادتن های فراگیر خنثی کننده را می دهد.

به گفته پژوهشگران، پیش از آن که بتوانیم با موفقیت اچ‌آی‌وی را شکست دهیم، مسیری طولانی پیش روی ما قرار دارد، اما به نظر می رسد در مسیری درست گام بر می داریم.

ترجمه: محمدمهدی حیدرپور

بیشتر بخوانید: