کوآنزیم کیو10 (CoQ10) ترکیبی است که به تولید انرژی در سلول های بدن انسان کمک می کند. بدن به طور طبیعی کوآنزیم کیو10 تولید می کند، اما با افزایش سن از میزان تولید آن کاسته می شود. خوشبختانه، شما می توانید از طریق مصرف برخی مواد غذایی یا مکمل ها نیز کوآنزیم کیو10 را دریافت کنید.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران، برخی شرایط سلامت، مانند بیماری قلبی، اختلالات مغزی، دیابت، و سرطان با سطوح پایین کوآنزیم کیو10 پیوند خورده اند. البته، این که سطوح پایین کوآنزیم کیو10 موجب این بیماری ها می شود یا در نتیجه آنها رخ می دهد، همچنان به طور دقیق مشخص نیست.

اما یک مساله قطعی است: پژوهش های بسیاری طیف گسترده ای از فواید سلامت کوآنزیم کیو10 را نشان داده اند.

کوآنزیم کیو10 چیست؟

کوآنزیم کیو10 ترکیبی است که توسط بدن ساخته و در میتوکندری سلول های بدن شما ذخیره می شود. میتوکندری مسئولیت تولید انرژی را بر عهده دارد. همچنین، این ترکیب از سلول ها در برابر آسیب اکسیداتیو و باکتری ها یا ویروس های بیماری‌زا محافظت می کند.

تولید کوآنزیم کیو10 در بدن با افزایش سن کاهش می یابد. از این رو، افراد پیر احتمال بیشتری دارد با کمبود این ترکیب مواجه باشند. از دیگر دلایل کمبود کوآنزیم کیو10 می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- کمبودهای تغذیه ای، مانند کمبود ویتامین B6

- نواقص ژنتیکی در سنتز یا استفاده از کوآنزیم کیو10

- افزایش تقاضای بافت ها در نتیجه یک بیماری

- بیماری های میتوکندری

- استرس اکسیداتیو به واسطه افزایش سن

- عوارض جانبی درمان با استاتین ها

پژوهش ها نشان داده اند که کوآنزیم کیو10 چندین نقش کلیدی در بدن انسان ایفا می کند.

یکی از کارکردهای اصلی آن کمک به تولید انرژی در سلول های بدن است. کوآنزیم کیو10 در تولید آدنوزین تری‌فسفات (ATP)، در انتقال انرژی درون سلول ها درگیر است، نقش دارد.

یکی دیگر از نقش های اساسی کوآنزیم کیو10 خدمت به عنوان یک آنتی اکسیدان و محافظت از سلول ها در برابر آسیب اکسیداتیو است.

میزان بیش از حد رادیکال های آزاد به آسیب اکسیداتیو منجر می شود که می تواند در عملکرد عادی سلول تداخل ایجاد کند. این شرایط می تواند به بروز بیماری های مختلفی، از جمله سرطان، منجر شود.

با در نظر گرفتن نقش آدنوزین تری‌فسفات و آسیب اکسیداتیو، جای شگفتی نیست که برخی بیماری های مزمن با سطوح پایین کوآنزیم کیو10 پیوند خورده اند.

کوآنزیم کیو10 در تمام سلول های بدن انسان وجود دارد. با این وجود، بیشترین تراکم در اندام هایی با بیشترین میزان تقاضای انرژی مانند قلب، کلیه ها، ریه ها و کبد دیده می شود.

در ادامه با برخی از فواید کوآنزیم کیو10 بیشتر آشنا می شویم.

کوآنزیم کیو10 ممکن است به درمان نارسایی قلبی کمک کند

نارسایی قلبی اغلب در نتیجه بیماری های قلبی دیگر مانند بیماری عروق کرونر یا فشار خون بالا رخ می دهد. این شرایط می تواند به افزایش آسیب اکسیداتیو و التهاب در سیاهرگ ها و سرخرگ ها منجر شود.

نارسایی قلبی زمانی رخ می دهد که این مشکلات به آن اندازه قلب را تحت تاثیر قرار می دهند که دیگر توانایی انقباض، آرامش یا پمپاژ خون کافی در سراسر بدن را نداشته باشد.

برای وخیم‌تر شدن شرایط، برخی درمان های نارسایی قلبی موجب عوارض جانبی ناخوشایندی مانند فشار خون پایین شده و برخی دیگر حتی ممکن است سطوح کوآنزیم کیو10 را هرچه بیشتر کاهش دهند.

در یک مطالعه با حضور 420 فرد مبتلا به نارسایی قلبی، درمان با کوآنزیم کیو10 به مدت دو سال به بهبود علائم و کاهش خطر مرگ ناشی از مشکلات قلبی در آنها منتج شد.

به نظر می رسد درمان با کوآنزیم کیو10 می تواند به بازگرداندن سطوح مطلوب تولید انرژی، کاهش آسیب اکسیداتیو و بهبود عملکرد قلب کمک کند که همگی می توانند به درمان نارسایی قلبی کمک کنند.

کوآنزیم کیو10 می تواند به باروری کمک کند

باروری زنان با افزایش سن و به واسطه کاهش در تعداد و کیفیت تخمک ها کاهش می یابد.

کوآنزیم کیو10 به صورت مستقیم در این فرآیند دخیل است. با افزایش سن، تولید کوآنزیم کیو10 کند می شود، که توانایی بدن برای محافظت موثر از تخمک ها در برابر آسیب اکسیداتیو را کاهش می دهد.

مصرف کوآنزیم کیو10 به نظر می رسد به بهبود این شرایط کمک می کند و ممکن است حتی این کاهش مرتبط با افزایش سن در کیفیت و کمیت تخمک را معکوس کند.

به طور مشابه، اسپرم مردان می تواند تحت تاثیر آسیب اکسیداتیو قرار بگیرد که ممکن است به کاهش تعداد اسپرم، کیفیت پایین آن و ناباروری منجر شود.

چندین مطالعه نشان داده اند که مصرف کوآنزیم کیو10 ممکن است کیفیت، فعالیت و تراکم اسپرم را با تقویت محافظت آنتی اکسیدانی افزایش دهد.

کوآنزیم کیو10 ممکن است به حفظ جوانی پوست کمک کند

پوست بزرگ‌ترین اندام بدن انسان است و به صورت گسترده در معرض عوامل مختلف قرار دارد که می تواند به پیری آن منجر شود.

این عوامل می توانند درونی یا بیرونی باشند. از عوامل آسیب‌زای درونی می توان به آسیب سلولی و بی تعادلی های هورمونی اشاره کرد. از عوامل بیرونی نیز می توان به عوامل محیطی، مانند پرتوهای فرابنفش خورشید، اشاره کرد.

عناصر مضر می توانند به کاهش رطوبت پوست و محافظت در برابر متجاوزان محیطی و همچنین نازک شدن لایه های پوست منجر شوند.

استفاده از کوآنزیم کیو10 به صورت مستقیم روی پوست می تواند آسیب ناشی از عوامل درونی و بیرونی را با افزایش تولید انرژی در سلول های پوست و تقویت محافظت آنتی اکسیدانی کاهش دهد.

در حقیقت، استعمال مستقیم کوآنزیم کیو10 روی پوست نشان داده است که آسیب اکسیداتیو ناشی از پرتوهای فرابنفش و حتی عمق چین و چروک های پوست را کاهش می دهد.

در نهایت، افرادی که دارای سطوح پایین کوآنزیم کیو10 هستند به نظر می رسد احتمال بیشتری دارد به سرطان پوست مبتلا شوند.

کوآنزیم کیو10 می تواند سردردها را کاهش دهد

عملکرد غیر عادی میتوکندری می تواند به افزایش جذب کلسیم توسط سلول ها، تولید بیش از حد رادیکال های آزاد و کاهش محافظت آنتی اکسیدانی منجر شود. این می تواند به سطوح کم انرژی در سلول های مغز و حتی بروز میگرن منجر شود.

از آنجایی که کوآنزیم کیو10 عمدتا در میتوکندری سلول ها حضور دارد، نشان داده است که عملکرد میتوکندری را بهبود بخشیده و به کاهش التهاب که ممکن است طی میگرن رخ دهد، کمک می کند.

یک مطالعه نشان داد شرکت کنندگانی که مکمل کوآنزیم کیو10 مصرف کرده بودند، نسبت به آنهایی که این کار را انجام نمی دادند، کاهش سه برابری تعداد میگرن ها را تجربه کردند.

افزون بر این، کمبود کوآنزیم کیو10 در افرادی که از میگرن رنج می برند، مشاهده شده است.

به نظر می رسد کوآنزیم کیو10 نه تنها به درمان میگرن کمک می کند، بلکه ممکن است در پیشگیری از آن نیز نقش داشته باشد.

کوآنزیم کیو10 می تواند به بهبود عملکرد ورزشی کمک کند

استرس اکسیداتیو می تواند بر عملکرد عضلانی و در نتیجه آن، بر عملکرد ورزشی انسان تاثیرگذار باشد.

به طور مشابه، عملکرد غیر عادی میتوکندری می تواند انرژی عضلانی را کاهش دهد و انقباض کارآمد عضلات و انجام ورزش را دشوار سازد.

کوآنزیم کیو10 می تواند به افزایش عملکرد ورزشی از طریق کاهش استرس اکسیداتیو در سلول ها و بهبود عملکرد میتوکندری کمک کند.

یک مطالعه که آثار کوآنزیم کیو10 بر فعالیت بدن را بررسی می کرد، نشان داد افرادی که برای 60 روز و روزانه 1,200 میلی گرم کوآنزیم کیو10 دریافت کرده بودند، کاهش سطوح استرس اکسیداتیو را نشان دادند.

افزون بر این، مصرف مکمل کوآنزیم کیو10 می تواند به افزایش قدرت بدن طی انجام ورزش و کاهش خستگی کمک کند که هر دو مورد می توانند علمکرد ورزشی را تقویت کنند.

کوآنزیم کیو10 می تواند به دیابت کمک کند

استرس اکسیداتیو می تواند موجب آسیب سلولی شود. این می تواند به بیماری های متابولیک، از جمله دیابت، منجر شود.

عملکرد غیر عادی میتوکندری با مقاومت به انسولین نیز پیوند خورده است.

کوآنزیم کیو10 نشان داده است که حساسیت به انسولین را بهبود می بخشد و سطوح قند خون را تنظیم می کند.

نتایج یک مطالعه نشان داد افراد مبتلا به دیابت که برای 12 هفته مکمل کوآنزیم کیو10 دریافت کرده بودند، کاهش چشمگیر سطوح قند خون ناشتا و هموگلوبین A1C را تجربه کردند.

در نهایت، کوآنزیم کیو10 ممکن است با تحریک تجزیه چربی ها و کاهش انباشت سلول های چربی که می تواند به چاقی یا دیابت نوع 2 منجر شود به پیشگیری از این بیماری کمک کند.

کوآنزیم کیو10 ممکن است در پیشگیری از سرطان نقش داشته باشد

استرس اکسیداتیو یکی از دلایل شناخته شده آسیب سلولی است و بر عملکرد آنها تاثیر می گذارد.

اگر بدن قادر به مبارزه موثر با آسیب اکسیداتیو نباشد، ساختار سلول های بدن آسیب می بیند که می تواند خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهد.

کوآنزیم کیو10 ممکن است از سلول ها در برابر استرس اکسیداتیو محافظت کرده و تولید انرژی سلولی را افزایش دهد که سلامت و بقای آنها را تقویت می کند.

جالب توجه است که بیماران مبتلا به سرطان سطوح پایین کوآنزیم کیو10 در بدن خود را نشان داده اند.

افزون بر این، نتایج یک مطالعه نشان داد که مصرف مکمل کوآنزیم کیو10 ممکن است به کاهش احتمال عود سرطان کمک کند.

کوآنزیم کیو10 برای مغز مفید است

میتوکندری تولیدکننده اصلی انرژی سلول های مغز است. عملکرد میتوکندری با افزایش سن افت می کند. اختلال عملکرد میتوکندری می تواند به مرگ سلول های مغزی و بروز بیماری هایی مانند آلزایمر و پارکینسون منجر شود.

متاسفانه، مغز به واسطه محتوای اسید چرب بالا و تقاضای زیاد برای اکسیژن بسیار مستعد آسیب اکسیداتیو است.

آسیب اکسیداتیو تولید ترکیبات مضر که می توانند بر حافظه، شناخت و عملکردهای بدنی تاثیرگذار باشند را افزایش می دهد.

کوآنزیم کیو10 ممکن است سطوح این ترکیبات مضر را کاهش داده و احتمالا پیشرفت بیماری هایی مانند آلزایمر و پارکینسون را نیز کند سازد.

کوآنزیم کیو10 می تواند از ریه ها محافظت کند

از بین تمام اندام های بدن، ریه ها بیشترین تماس را با اکسیژن دارند. این شرایط آنها را مستعد آسیب اکسیداتیو می سازد.

افزایش آسیب اکسیداتیو در ریه ها و محافظت ضعیف آنتی اکسیدانی، از جمله سطوح پایین کوآنزیم کیو10، می تواند به بروز بیماری های ریوی مانند آسم و بیماری انسداد مزمن ریوی منجر شود.

افزون بر این، مشخص شده است افرادی که از این بیماری ها رنج می برند دارای سطوح پایین کوآنزیم کیو10 هستند.

نتایج یک مطالعه نشان داد که مصرف مکمل کوآنزیم کیو10 به کاهش التهاب در افراد مبتلا به آسم و همچنین نیاز آنها به داروهای استروئیدی برای درمان این بیماری منتج شده است.

مطالعه ای دیگر بهبود در عملکرد ورزشی در افراد مبتلا به بیماری انسداد مزمن ریوی به واسطه مصرف مکمل کوآنزیم کیو10 را نشان داد.

دوز مصرفی و عوارض جانبی

کوآنزیم کیو10 به دو شکل مختلف شامل یوبیکینول و یوبیکوئینون وجود دارد.

یوبیکینول حدود 90 درصد از کوآنزیم کیو10 در خون را تشکیل می دهد و قابل جذب‌ترین شکل این ترکیب است. از این رو، توصیه شده است که مکمل های حاوی این از شکل کوآنزیم کیو10 انتخاب شوند.

دوز مصرفی استاندارد کوآنزیم کیو10 از 90 میلی گرم تا 200 میلی گرم در روز است. دوزهای تا 500 میلی گرم نیز به نظر می رسد به خوبی توسط بدن تحمل می شوند و برخی مطالعات استفاده از دوزهای بالاتر بدون عوارض جانبی را نیز نشان داده اند.

از آنجایی که کوآنزیم کیو10 یک ترکیب محلول در چربی است، جذب آن آهسته و محدود است. با این وجود، مصرف مکمل های کوآنزیم کیو10 همراه با غذا می تواند به جذب بهتر و تا سه برابر سریع‌تر آنها توسط بدن نسبت به زمانی که بدون غذا مصرف می شوند، کمک کند.

افزون بر این، برخی محصولات شکل محلول کوآنزیم کیو10 یا یک ترکیب از کوآنزیم کیو10 و روغن ها را ارائه می کنند که میزان جذب را بهبود می بخشد.

بدن ذخیره دائمی از کوآنزیم کیو10 ندارد، از این رو، استفاده مداوم برای مشاهده فواید توصیه شده است.

در شرایطی که بدن می تواند به خوبی مصرف مکمل کوآنزیم کیو10 را تحمل کند، اما در صورت بروز عوارض جانبی، تقسیم دوز مصرفی روزانه به دو یا سه دوز کوچک‌تر توصیه شده است. عوارض جانبی گزارش شده برای کوآنزیم کیو10 خفیف بوده اند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- حالت تهوع

- اسهال

- درد شکم

- سوزش سردل

- بی اشتهایی

- سرگیجه

- سردرد

- خستگی

- بی خوابی و دیگر مشکلات خواب

- حساسیت به نور

- راش پوستی

- افزایش آنزیم های کبد