در شرایطی که مصرف الکل، به ویژه زیاده روی در این کار با گذشت زمان می تواند اغلب به تشکیل رسوب چربی در کبد افراد و در نهایت بیماری کبد منجر شود، دلایل دیگری نیز برای ابتلا به کبد چرب به وجود دارند.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "اکتیو بیت"، حتی اگر الکل مصرف نکنید یا به میزان کم این کار را انجام دهید، همچنان این احتمال وجود دارد که به بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) مبتلا شوید.

در شرایطی که بیماری کبد چرب غیر الکلی به طور کلی خود یک نگرانی بزرگ محسوب نمی شود، در صورت عدم رسیدگی می تواند به مشکلات سلامت جدی دیگر منجر شود و برخی اشکال بیماری کبد چرب وجود دارند که می توانند موجب عوارض چشمگیری شوند.

بیماری کبد چرب غیر الکلی چیست؟

این بیماری رابطه ای با مصرف الکل یا زیاده‌روی در این کار ندارد و در واقع حاصل یک سندرم متابولیک است. سندرم متابولیک اصطلاحی کلی است که برای عوامل خطرآفرین شامل فشار خون بالا، سطوح بالای کلسترول بد، عدم تعادل هورمون تنظیم کننده مقدار گلوکز خون به نام انسولین، و مقادیر زیاد چربی شکم استفاده می شود.

موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی آمریکا بیماری کبد چرب غیر الکلی را به عنوان شرایطی که در نتیجه انباشت چربی در کبد رخ می دهد، معرفی کرده است. این بیماری به واسطه مصرف بیش از حد الکل رخ نداده و به انباشت بیش از حد چربی در کبد اشاره دارد.

دو نوع وجود دارد

بیماری کبد چرب غیر الکلی به دو نوع کبد چرب ساده و استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH) تقسیم می شود. اگرچه هر دو آنها به عنوان بیماری کبد چرب غیر الکلی در نظر گرفته می شوند، اما با یکدیگر فرق دارند. اما تفاوت آنها در چیست؟

کبد چرب ساده به معنای وجود چربی در کبد است، اما ممکن است به همراه آن هیچ گونه التهابی در کبد وجود نداشته باشد یا آسیبی به سلول های کبد نرسیده باشد. این نوع از بیماری کبد چرب غیر الکلی جدی نیست، به طور معمول موجب هیچ گونه مشکلی برای کبد نمی شود یا با گذشت زمان تشدید نمی شود.

نوع دیگر به نام استئاتوهپاتیت غیر الکلی شرایطی به مراتب جدی‌تر است. افراد مبتلا به این نوع بیماری کبد چرب غیر الکلی با التهاب در کبد خود مواجه هستند و ممکن است سلول های کبد نیز آسیب دیده باشند. التهاب و آسیب دیدگی سلول های کبد می تواند موجب مشکلات جدی دیگر مانند فیبروز شود که به زخم شدن کبد اشاره دارد. همچنین، استئاتوهپاتیت غیر الکلی می تواند به سیروز که با بروز زخم های جدی در کبد و افزایش احتمال نارسایی این اندام و مرگ تعریف می شود و همچنین سرطان کبد منجر شود.

یک نسخه بالقوه مرگبار وجود دارد

بیماری کبد چرب غیر الکلی در حقیقت اصطلاحی کلی برای برخی شرایط کبد است که الکل به عنوان محرک در آنها نقش ندارد. استئاتوهپاتیت غیر الکلی نوعی از این بیماری است که زنگ هشدار را برای بیماران و پزشکان به صدا در می آورد و همان گونه که پیشتر نیز اشاره شد می تواند به التهاب، بروز زخم و آسیب دائمی این اندام منجر شود.

شرایط این نوع از بیماری کبد چرب غیر الکلی را می توان مشابه با آنچه که برای کبد بیماران الکلی رخ می دهد، در نظر گرفت. استئاتوهپاتیت غیر الکلی می تواند به نارسایی کبد و مرگ منجر شود.

شیوع آن رو به افزایش است

شیوع علائم کبد چرب غیر الکلی در سراسر جهان، به ویژه در کشورهای غربی مانند آمریکا رو به افزایش است. در واقع، بیماری کبد چرب غیر الکلی شایع‌ترین شکل بیماری کبد مزمن در آمریکا است و 100 میلیون نفر را تحت تاثیر قرار می دهد.

این بیماری بیشتر افرادی که در دهه چهارم و پنج زندگی خود قرار دارند، به ویژه آنهایی که به واسطه چاقی یا دیابت نوع 2 در معرض خطر بیشتری برای بیماری قلبی قرار دارند را تحت تاثیر قرار می دهد. با این وجود، بیماری کبد چرب غیر الکلی می تواند برای هر فردی در گروه های سنی مختلف رخ دهد.

ژنتیک احتمالا نقش دارد

به گفته پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا، بیماری کبد چرب غیر الکلی می تواند شرایطی ارثی است. این بیماری تنها با وزن در ارتباط نیست، بلکه بیشتر خانوادگی و احتمالا ژنتیکی است. طی یک مطالعه با حضور 44 کودک مبتلا و غیر مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی و 152 نفر از اعضای خانواده آنها مشخص شد که بیماری کبد چرب غیر الکلی عامل تعیین کننده بزرگی در مقدار چربی کبد دیگر اعضای خانواده است. بیماری کبد چرب غیر الکلی در 59 درصد خواهر و برادرها و 78 درصد پدر و مادرهای کودکان مبتلا به این بیماری مشاهده شد.

ممکن است با سندرم متابولیک در ارتباط باشد

شواهد روزافزون پیوند بین بیماری کبد چرب غیر الکلی و سندرم متابولیک را نشان می دهند. سندرم متابولیک یک بیماری متشکل از عوامل خطرآفرین مختلف مانند چاقی، دیابت نوع 2، یا دیس‌لپییدمی یا چربی‌پریشی است. بیماری کبد چرب غیر الکلی به عنوان آشکارساز کبدی برای سندرم متابولیک شناخته می شود.

شیوع سندرم متابولیک رو به افزایش است زیرا سطوح چاقی در جهان رو به افزایش است. یک مشخصه کلیدی که بیماری کبد و سندرم متابولیک را به هم پیوند می دهد، مقاومت در برابر هورمون تنظیم کننده سطوح گلوکز خون یا انسولین است که می تواند به قند خون بالا منجر شده و با تجمع چربی در بخش هایی مانند کبد مرتبط باشد. التهاب ناشی از این شرایط می تواند مقاومت را هرچه بیشتر افزایش داده و به بروز یک چرخه معیوب منجر شود.

ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد

تا زمانی که شرایط جدی نشده است، اغلب ممکن است از ابتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی آگاه نباشید. نشانه های اولیه بیماری در آزمایش های خون روتین یا زمانی که برای مشکلات دیگر، مانند سنگ های صفراوی سونوگرافی انجام می دهید، نمایان خواهند شد.

زمانی که بیماری پیشرفت کرده و به سیروز منجر می شود، علائم می توانند بسیار جدی‌تر شوند که از آن جمله می توان به خونریزی بیش از حد به واسطه ناتوانی کبد در تولید پروتئین های لخته کننده خون، بیماری یرقان (زرد شدن رنگ پوست) ناشی از ناتوانی کبد در پالایش بیلی‌روبین از خون، و تجمع مایع به واسطه پرفشاری خون پرتال که موجب نشت مایع از رگ های خونی می شود، اشاره کرد.

علائمی که شکل می گیرند

در شرایطی که بیماری کبد چرب غیر الکلی اغلب بدون علائم یا نشانه های هشدار دهنده است، بزرگ شدن کبد، خستگی، یا درد در قسمت بالایی شکم از علائم اولیه آن هستند. همچنین، شما ممکن است با افزایش سطوح آنریم های کبد، افزایش سطوح هورمون تنظیم کننده گلوکز خون یا انسولین و افزایش سطوح تری گلیسیرید مواجه شوید.

همچنین، نشانه ها و علائم استئاتوهپاتیت غیر الکلی و سیروز که ممکن است شامل تورم شکم، بزرگ شدن رگ های خونی زیر سطح پوست، بزرگ شدن پستان ها در مردان، بزرگ شدن طحال، قرمز شدن کف دست ها و بیماری یرقان یا زردی را نیز می توان مد نظر قرار داد.

شایع‌ترین دلایل چه چیزهای هستند

بیماری کبد چرب غیر الکلی به واسطه مصرف الکل شکل نمی گیرد و انباشت چربی در کبد زمینه ساز این بیماری است. اما چرا چنین اتفاقی رخ می دهد؟ کارشناسان همچنان درباره این که چرا این شرایط برای برخی افراد و نه دیگران رخ می دهد به نتیجه قطعی نرسیده اند. همچنین، اطلاعات جامع درباره این که چرا دو نوع مختلف از بیماری کبد چرب - کبد چرب ساده و استئاتوهپاتیت غیر الکلی - وجود دارند، در دست نیست. کارشناسان نتوانسته اند دلیل قطعی این که یک کبد چرب ملتهب شده و به شرایطی مانند سیروز منجر می شود و کبدی دیگر چنین سرنوشتی ندارد را کشف نکرده اند.

آنچه مشخص است بین بیماری کبد چرب غیر الکلی و استئاتوهپاتیت غیر الکلی پیوندهایی وجود دارد. شایع‌ترین پیوندها شامل اضافه وزن یا چاقی، مقاومت به هورمون تنظیم کننده گلوکز خون یا انسولین، و همچنین قند خون بالا یا هایپرگلیسمی که در افراد مبتلا به پیش دیابت یا دیابت نوع 2 دیده می شود، هستند. همچنین، این بیماری با سطوح بالای چربی در خون، به ویژه تری گلیسیرید پیوند خورده است.

عوارض بیماری کبد چرب چه چیزهای هستند

سیروز شایع‌ترین عارضه بیماری کبد چرب است که به بروز زخم های جدی در کبد اشاره دارد. سیروز کبدی در واکنش به آسیب دیدگی کبد، مانند التهاب در استئاتوهپاتیت غیر الکلی رخ می دهد. همان گونه که کبد تلاش می کند التهاب را کاهش دهد، ناحیه ای زخمی (فیبروز) را ایجاد می کند. با تداوم التهاب، فیبروز هرچه بیشتر گسترش یافته و بافت کبد را تحت تاثیر قرار می دهد.

سیروز کبدی شرایطی جدی است که می تواند پیشرفت کرده و به انباشت مایع در شکم، تورم سیاهرگ ها در مری که می تواند موجب پارگی و خونریزی شود، و همچنین سرطان کبد، نارسایی کبد، سردرگمی، خواب آلودگی و دشواری در تکلم منجر شود.

چگونه از کبد چرب پیشگری کنیم

برای کاهش خطر ابتلا به بیماری کبد چرب زمانی که رژیم غذایی، ورزش و سبک زندگی کلی مد نظر قرار می گیرند، شما می توانید انتخاب های سالم‌تری داشته باشید. مصرف مواد غذایی گیاهی بیشتر مانند میوه ها، سبزی ها و غلات کامل و چربی های سالم توصیه شده است. به طور همزمان، شما باید مصرف کربوهیدرات ها، به ویژه کربوهیدرات های پالایش شده را کاهش دهید.

شما باید در مسیر حفظ وزن سالم تلاش کنید. اگر چاق هستید یا اضافه وزن دارید باید تلاش بیشتری در راستای کاهش وزن اضافه خود از طریق یک رژیم غذایی سالم و ورزش انجام دهید. کارایی کاهش وزن در کاهش چربی کبد در بزرگسالان مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی ثابت شده است.

در نهایت، ورزش منظم را فراموش نکنید. مطالعات نشان داده اند که انجام چند بار در هفته ورزش استقامتی یا تمرینات قدرتی می تواند به طور قابل توجهی مقدار چربی ذخیره شده در سلول های کبد را کاهش دهد، بدون در نظر گرفتن این که کاهش وزن رخ می دهد یا خیر.

درمان های پزشکی خاصی وجود ندارند

به گفته بنیاد کبد آمریکا، در حال حاضر روش های درمانی تایید شده برای بیماری کبد چرب غیر الکلی در آمریکا وجود ندارند. در عوض، تغییرات سبک زندگی مورد توجه هستند. دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم ممکن است به پیشگیری از آغاز یا معکوس کردن آسیب دیدگی کبد در مراحل اولیه کمک کند.

همچنین، مراجعه منظم به متخصص کبد برای نظارت بر پیشرفت و کاهش مصرف کلسترول و چربی های اشباع که می تواند سطوح تری گلیسیرید را افزایش دهد، توصیه شده است. از مصرف الکل نیز باید پرهیز کرد، اگرچه الکل دلیل ریشه ای بیماری کبد چرب غیر الکلی نیست.