آرنیکا؛ دارویی گیاهی که باید با احتیاط مصرف شود

گیاه آرنیکا که همیشه‌بهار کوهی هم نامیده می‌شود، از خانواده کاسنیان است و در طب هومیوپاتی نوعی گیاه دارویی محسوب می‌شود. از این گیاه برای تسکین درد، کبودی‌ و برخی التهاب‌های بدن استفاده می‌شود. این گیاه برگ‌های بلند و کرکی و شبیه گل بابونه دارد و بومی بخش غربی آمریکای شمالی و برخی از مناطق قطب شمال است. در این مقاله هرآنچه را باید درباره این گیاه بدانید، نوشته‌ایم. با ما همراه باشید.

خواص آرنیکا

طبق بررسی‌های محدودی که انجام شده است، آرنیکا فواید درمانی متعددی دارد. البته هنوز شواهد علمی کافی برای تأیید آنها در دسترس نیست و محققان همچنان در حال بررسی این گیاه‌اند. بااین‌حال از این گیاه معمولا در طب‌ مکمل و جایگزین برای بیماری‌های زیر استفاده می‌شود:

• تسکین درد؛
• برطرف‌کردن کبودی‌؛
• بهبود صدمات چشمی ناشی از دیابت؛
• رفع دردهای عضلانی؛
• بهبود التهاب مفاصل؛
• درمان دردهای ناشی از آرتروز.

۱. تسکین و مهار آرتروز

وقتی غضروف‌های حامی مفاصل به‌مرور صدمه می‌بینند و فرسوده می‌شوند، آرتروز به وجود می‌آید. درد ناشی از این بیماری معمولا با داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب یا مسکن‌ها درمان می‌شود. محققان استرالیایی پس از مرور ۷ تحقیق مجزا درباره نقش داروهای موضعی گیاهی، همچون آرنیکا، در بهبود عملکرد مفاصل در افراد مبتلا به آرتروز، دریافتند که ژل آرنیکا می‌تواند به‌خوبیِ داروی ادویل (ایبوپروفن) از التهاب مفاصل دست افراد مبتلا به آرتروز دست بکاهد و عملکرد مفاصل را بهبود بخشد.

البته در این تحقیقات ۱۳درصد از افرادی که از ژل آرنیکا استفاده کردند، دچار عوارض جانبی شدند. همچنین درد و سفتی مفاصل برخی از داوطلبان شدیدتر شده بود.

۲. پیشگیری از ریزش مو

در طب هومیوپاتی، از گیاه آرنیکا به‌صورت روغن آرنیکا یا شامپو و هیدروژل آرنیکا (که ۹۹درصد این محصولات مبتنی بر آب است) استفاده می‌‌شود. ماده فعال ضدالتهاب موجود در این گیاه «هلنالین» نام دارد که البته همین ماده موجب سمی‌شدن این گیاه می‌شود. بنابراین باید از آن بسیار بااحتیاط و کاملا رقیق‌شده استفاده شود. به همین دلیل است که بیشتر در طب هومیوپاتی کاربرد دارد. داروهای تهیه‌شده در این طب، بسیار رقیق‌اند. در واقع محصولات هومیوپاتی مقدار بسیار کمی ماده فعال در خود دارند.

مکمل‌های آرنیکا

مکمل‌های آرنیکا را می‌توان بدون نسخه یا با توصیه متخصص تغذیه، داروساز یا ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی تهیه و مصرف کرد. البته یادتان باشد که مکمل‌ها خواص درمانی یا پیشگیری از بیماری را ندارند و بیشترشان برای تسکین درد استفاده می‌شوند.

عوارض جانبی

آرنیکا به‌علت داشتن ماده سمی هلنالین، حتی اگر به‌شکل پماد یا کرم بسیار رقیق استفاده شود هم ممکن است عوارض جانبی متعددی داشته باشد. این گیاه وقتی خوراکی مصرف شود، سبب بروز عوارض جانبی بیشتری هم می‌شود.

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) آرنیکا را جزو گیاهان ناامن و خطرناک دسته‌بندی کرده است و متخصصان بهداشت و درمان توصیه می‌کنند این دارو فقط کاملا رقیق‌شده، مانند داروهای هومیوپاتی، استفاده شود، زیرا استفاده از آن به هر شکل دیگر ممکن است فرد را حتی در خطر مرگ قرار دهد.

استفاده موضعی

از آرنیکا به‌شکل پماد یا کرم موضعی هم استفاده می‌شود. اما اگر این داروهای موضعی به‌اندازه کافی رقیق نشده باشند، سبب بروز عوارض جانبی می‌شوند. در ضمن افرادی که به گیاهان خانواده کاسنیان از جمله کهنه‌واش، گل داوودی، گل همیشه‌بهار و بابونه حساسیت دارند، حتما به این گیاه و مشتقات آن هم حساسیت دارند.

مصرف این گیاه در برخی از افراد موجب افزایش فشار خون و تعداد ضربان قلب می‌شود. اگر از این دارو روی بخشی از پوست که دچار خراشیدگی است استفاده شود، عوارض شدیدتری بروز خواهد کرد، زیرا ماده فعال بیشتری از طریق پوست جذب بدن می‌شود. همچنین استفاده از آرنیکا روی پوست خراشیده ایجاد سوزش می‌کند.

استفاده خوراکی

بیشتر داروهای آرنیکا که به‌شکل هومیوپاتی هستند، بسیار رقیق آماده می‌شوند. بنابراین ایمن هستند و کمتر کسی گرفتار عوارض جانبی آن می‌شود. البته برخی از اشکال دارویی خوراکی آن ممکن است حاوی مقدار بیشتری هلنالین باشند که سلامتی را به خطر می‌اندازند. بعضی از این خطرات عبارت‌اند از:

• حساسیت در دهان و گلو؛
• معده‌درد؛
• اسهال؛
• تهوع؛
• تنگی‌نفس؛
• کبودشدن بدن و خون‌ریزی؛
• تپش قلب زیاد؛
• فشار خون بالا.

مقدار مصرف آرنیکا

پیش از مصرف هر نوع مکملی با پزشک مشورت کنید تا از مکمل صحیح و ایمن استفاده کنید. متأسفانه هنوز مقدار مصرف مناسب آرنیکا مشخص نشده و تحقیقات بیشتری لازم است. بااین‌حال بیشتر مکمل‌های آرنیکا که در داروخانه‌ها بدون نسخه پزشک فروخته می‌شوند، استفاده موضعی این دارو را ۲ تا ۳ بار در روز و تا ۳ هفته توصیه کرده‌اند.

تداخلات دارویی

اگر داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنید، از این گیاه استفاده نکنید. آرنیکا ممکن است با این داروها تداخل منفی داشته باشد:

• جانتوون (وارفارین)؛
• پلاویکس (کلوپیدوگرل)؛
• هپارین؛
• داروهای استروئیدی مانند ایبوپروفن و اپروسین (ناپروکس).

روش تهیه و نگهداری

این گیاه را می‌توان به‌شکل پماد و کرم یا مکمل‌های خوراکی از داروخانه‌ها تهیه کرد و البته متخصصان هومیوپاتی هم در صورت لزوم این دارو را برایتان تجویز می‌کنند. هر نوعی از آرنیکا را می‌توان در محیط خنک، خشک و دور از نور خورشید نگه داشت.

سوالات رايج

۱. آیا آرنیکا ضدالتهاب خوبی است؟

طبق برخی از شواهد علمی (که البته هنوز کافی نیستند)، آرنیکا ممکن است التهاب ناشی از آرتروز را درمان کند و درد را تسکین دهد. با‌این‌حال نمی‌توان این گیاه را جایگزین خوبی برای درمان‌های پزشکی رایج دانست.

۲. آرنیکا فشار خون را افزایش می‌دهد؟

مصرف آرنیکا به‌صورت خوراکی ممکن است فشار خون را افزایش دهد.

کلام آخر

آرنیکا در هر شکلی باید محتاطانه و زیر نظر پزشک استفاده شود. در ضمن قبل از استفاده از هر نوع محصول حاوی آرنیکا باید با پزشک مشورت کنید تا گرفتار عوارض احتمالی آن نشوید.

بیشتر بخوانید:

۱۰ خاصیت شگفت انگیز میوه به که تا به حال نشنیده اید

تماشاخانه

تبحر شگفت انگیز روباه قرمز در طبیعتی سخت / جدال بر سر یک ماهی (فیلم)

بحران آب در شمال شرقی سوریه: اتهامات سنگین علیه ترکیه / بی‌برقی و بی‌آبی برای یک میلیون سوری (فیلم)

فیلم های دیگر