نیرو هست، ولی کم شده : توصیه هایی به مدیران برای جذب و حفظ نیرو

عصر ایران ؛ دکتر مجید ایرانشاهی* - امروز تقریبا با هرکسب وکاری درباره مسائل آن صحبت می کنیم بر خلاف گذشته که اولین مسائلش بحث های بازار و قانون بود، به مساله نبود نیروی انسانی به فراخور هر صنعت و کسب وکار اشاره می کند. مساله ای که نه تنها در بخش خصوصی بلکه با توجه به گزارش های منتشر شده در بخش دولتی نیز وجود دارد. نکته بعدی مساله کیفیت نیروی کار است. در این یادداشت سعی می کنیم به اختصار به دلایل و راهکارهای عملیاتی (عمومی) در حوزه جذب منابع انسانی اشاره کنیم.

بخش اول: علت مساله

1. مدل و تفکر کسب وکاری سنتی

  نکته مشترک در بسیاری از کسب وکارهای ایران - اعم از کوچک، متوسط و برزگ-  رویکرد سنتی به کسب وکار در بسیاری از بخش ها اعم از فروش، بازاریابی، مدیریت، مالی است. در این میان بخش منابع انسانی هم چندان از نگاه علمی بهره نمی گیرند. لذا نتیجه این می شود که علیرغم تغییرات نسلی و ویژگی های رفتاری آدم ها بخواهند با آن ها به سبک مدیریت سنتی برخورد کنند و دچار مشکل می شوند.

2. مهاجرت به ویژه در لایه تخصصی
   

متاسفانه خروج نیروهای متخصص از کشور برای کسب وکارها مشکل عدیده ای را ایجاد نموده است؛ البته مساله به معنای صفر شدن تعداد این نیروها نیست ولی به منزله کمبود نیروی متخصص و افزایش رقابت بر سر این منبع است.

3. تغییرات نسلی

به هر حال بر خلاف دهه پنجاه یا شصتی ها مثل تمام دنیا نسل های جدیدتر که yوz خوانده می شوند نگاه متفاوت تری به مساله کار کردن دارند و نوع رفتارشان نیز بر همین مبنا متمایزتر است. برای نمونه کمترین علاقه مندی به حضور در کسب وکارهای عملیاتی به ویژه در صنعت (اصطلاح رایج کارگری) را دارند.

4. تورم

شاید مهمترین مساله کشور ما که کسب وکار و روابط با نیروی انسانی را با مشکل مواجه کرده است مساله تورم است. به زبان ساده کارفرما به دلایل متعدد توانایی پرداخت به ویژه در کسب وکارهای کوچک را ندارد و برای نیرو هم درآمد ناشی از کار کفایت زندگی اس را نمی کند و این خود شرایط را پیچیده تر می سازد.

چه باید کرد؟

بدیهی است دلایل متعدد دیگری را می توان برای این مساله بیان نمود که بدان اشاره نشده باشد که خوانندگان محترم نیز از آن آگاهند . با همه این اوصاف برای بهبود این مساله کمبود نیروی کار باید چه کاری انجام دهیم؛ برخی از این راهکارها را در ذیل مطرح می کنیم.

1. تغییر رویکرد به کسب وکار: باید نگاهمان نسبت به کسب وکارها متفاوت کنیم و از مشاورین و متخصصین در بخش های مختلف مالی، فروش، بازاریابی، منابع انسانی، تولید بهره بگیریم. کسب وکارها در دنیای جدید بدون رویکرد علمی دوام نخواهند آورد. از این مشاوره ها   هم قبل از ایجاد کسب و کار و اگر کسب وکار دارید در وضع موجود استفاده کنید.
   
   
2. ایجاد جذابیت برای نیروها: برای نیروها و منابع انسانی جذابیت را در دو سطح "حقوق و دستمزد" و "شرایط و محیط کار" ایجاد کنید.

الف ) حقوق ودستمزد: خوشمان بیاید یا نیاید باید درصدی از سود خود بکاهیم و حقوق و دستمزد جذاب را به ویژه در لایه های عملیاتی و اجرایی پیاده کنیم. توقع اینکه افراد با کیفیت حتی متوسط با حقوق قانون کار جذب کسب وکار شما شوند در حد صفر است. به زبان ساده حداقل 15تا 30 درصد بالاتر یا حتی بیشتر از حقوق قانون کار پیشنهاد دهید.

ب) شرایط کار: برای لایه شغل های تخصصی علاوه بر حقوق و دستمزد -که شاید بتواند فرد متخصص از جاهای دیگر هم کسب نماید- مسائلی نظیر ساعت کارشناور، مشارکت در سود، محل کار، مشارکت در تصمیم گیری ها، احترام در محیط کار اهمیت بالایی دارد. در کنار این موضوعات نقطه مشترک لایه عملیات تخصصی و عملیاتی داشتن مزایای جنبی و حمایتی نظیر بیمه تکمیلی، ایاب و ذهاب، وام و مواردی از این دست می باشد.

3. برندکارفرمایی: مثل کالا و خدمات شما که مشتریان آن را انتخاب می کنند منابع انسانی نیز شما را انتخاب می کنند پس باید سازمان شما و خود شما برند صحیحی را ارائه دهید. ایجاد برند کارفرمایی را جدی بگیرید (در یادداشت های بعدی به آن بیشتر می پردازیم) . به آدم ها نشان دهید که هستید و محیط و شرایط کاری شما چه تفاوتی را برایشان رقم می زند.
   
   
4. پذیرش مساله نسل جدید و تغییرات: بالاخره برای اینکه بتوانید کسب وکارتان تاب بیاورد و یا توسعه بیابد برای حل مساله ابتدا باید وجود آن را بپذیرید. و براساس نکات ذکر شده محیط کار را برای آن ها به ویژه نسل جدید جذاب کنید .
   
   
5. مکانیزاسیون و هوشمند سازی: با توجه به شرایط جمعیتی و روند کاهشی نیروی فعال در کشور به ویژه اگر کسب وکار صنعتی دارید هر چه سریعتر به سراغ استفاده از ابزار مکانیزه و هوشمند بروید تا نیازتان از نظر تعداد به منابع انسانی کمتر شود. اگر کسب وکار خدماتی دارید با توسعه بازاریابی دیجیتال و فروش و فرایندهای مجازی نیازتان به محیط فیزیکی و نیروی انسانی را تا می توانید کاهش  دهید.

القصه که اکنون نیروی انسانی و منابع انسانی به معضل شماره یک کسب وکارها در کشور تبدیل شده است و باید با مشاوره، برنامه ریزی مداوم برای آن را ه حل در حد توان را اجرایی کرد. در لایه کلان اقتصادی هم کاش مسئولین متوجه باشند که این معضلات ایجاد شده فقط در بخش خصوصی نیست و برای بخش دولتی نیز مساله منابع انسانی معضل جدی شده است.

_______________________________________

*دکترای مدیریت منابع انسانی
مشاور و پژوهشگر مدیریت منابع انسانی
قائم مقام و عضو هیئت مدیره مرکز مشاوره و خدمات کارآفرینی بهینه
نویسنده و مدرس مدرسه کار و کسب عصر ایران

سه دیدگاه دربارۀ «خدا»؛ خداباوری، همه‌خدایی، همه‌درخدایی

بیشتر بخوانید:

ضرورت بازنگری حکمرانی منابع انسانی در کشور

7+6: توصیه هایی برای مدیریت منابع انسانی در 1403

غیر از حقوق چی داری؟ (3+3 نکته درباره مزایا)

سه مرحله کلیدی در مصاحبه شغلی

3 اشتباه رایج در فروش

متورم سازی عنوان شغلی: یک پدیده مدرن سازمانی

توسعه ناب مشتریان، مفهومی جدید در بازاریابی / قسمت سوم

هیاهو برای هیچ : داستان تکراری تعیین حقوق کارگران!

تماشاخانه

ادعای تازه روزنامه‌نگار ترکی : آخرین خیانت اسد / فروش اسرار نظامی به اسراییل (فیلم)

جز من به هیچ خری فکر نکن! نویسنده‌ای که از دل جنگ به صلح رسید (فیلم)

فیلم های دیگر