امتیاز FRAX؛ شاخصی برای محاسبه درصد احتمال شکستگی ناشی از پوکی استخوان(+عکس)

عصر ایران - به گزارش بنیاد سلامت استخوان و پوکی استخوان آمریکا، به واسطه عوارضی نظیر تضعیف استخوان به دنبال یائسگی، از هر 2 زن بالای 50 سال، 1 نفر دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان می شود. مردان نیز با افزایش سن بیشتر در معرض شکستگی استخوان هستند.

به منظور کمک به تعیین خطر ابتلا به چنین آسیبی، دانشمندان ابزار ارزیابی خطر شکستگی (FRAX) را توسعه داده اند. امتیاز FRAX خطر شکستگی ناشی از پوکی استخوان طی 10 سال آینده را مشخص می کند. نکاتی که در ادامه در اختیار علاقه مندان قرار می گیرند، با استناد به مقالات منتشر شده توسط مایو کلینیک جمع آوری شده اند.

فرمول اندازه گیری ریسک از عواملی مانند موارد زیر استفاده می کند:

- سن

- وزن

- جنسیت

- سابقه استعمال سیگار

- استفاده از الکل

- سابقه شکستگی

آیا آزمایشات پوکی استخوان کافی هستند؟

به بیان ساده پوکی استخوان به معنای "استخوان متخلخل" است. استخوان ‌ها معمولا به دلیل تغییرات هورمونی یا کاهش سطح کلسیم و ویتامین D در بدن، شکننده ‌تر می‌ شوند. از دست رفتن توده استخوانی به مرور آنها را ضعیف تر می کند و در صورت زمین خوردن یا آسیب دیدگی احتمال شکستگی بیشتر خواهد شد.

آزمایش اولیه مورد استفاده برای تشخیص پوکی استخوان، جذب سنجی دوگانه اشعه ایکس (DEXA) است. اسکن DEXA تراکم مواد معدنی استخوان ها (BMD) را اندازه گیری می کند. این یک تست تصویربرداری بدون درد است که از سطوح پایین تشعشع استفاده می کند. طی روند آزمایش، بیمار دراز می کشد و یک اسکنر از روی بدن وی عبور می کند. برخی از آزمایشات BMD کل اسکلت را اندازه گیری می کنند. این در حالی است که انواع دیگر اسکن های DEXA تعدادی از استخوان ها مانند باسن، مچ دست و ستون فقرات را بررسی می کنند.

گفتنی است که تشخیص پوکی استخوان به معنای ریسک 100 درصدی شکستگی استخوان های بیمار نیست. آزمایش BMD به ما ایده می دهد که استخوان هایمان تا چه اندازه ضعیف تر شده اند. در ادامه امتیاز FRAX می تواند تصور بهتری از میزان ریسک به ما بدهد.

پرسشنامه FRAX

پرسشنامه FRAX شامل 12 مورد متفاوت است. هر کدام از این موارد یک عامل خطر مهم برای پوکی استخوان را نشان می دهند. این عوامل عبارت اند از:

- سن: کاهش توده استخوانی با افزایش سن بیشتر می شود

- جنسیت: بانوان در معرض خطر بالاتری برای پوکی استخوان و شکستگی های مرتبط با آن قرار دارند، اما آقایان نیز ممکن است به پوکی استخوان مبتلا شوند

- وزن: وزن پایین و ضعف عمومی بدن خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد

- قد: نسبت قد به وزن می تواند به تعیین میزان ضعیف بودن یا اضافه وزن بیمار کمک کند

- شکستگی قبلی: اگر شکستگی خود به خود رخ داده باشد، امتیاز FRAX بیمار بالاتر خواهد بود. همچنین اگر استخوانی در اثر ضربه شکسته باشد که به طور معمول احتمال شکستگی آن بسیار پایین است، امتیاز FRAX بیشتر خواهد شد

- سابقه شکستگی لگن در والدین: اگر مادر یا پدر دچار شکستگی لگن شده باشند، خطر آسیب مشابه به فرزند بیشتر است

- استعمال سیگار: سیگار یک عامل خطر قابل کنترل برای تضعیف استخوانی و پوکی استخوان است 

- مصرف گلوکوکورتیکوئیدها: این داروها برای درمان آلرژی، اختلالات خودایمنی و سایر مشکلات سلامتی استفاده می شوند. متاسفانه آنها می توانند با تشکیل بافت استخوانی جدید و جذب کلسیم توسط بدن تداخل ایجاد کنند

- روماتیسم مفصلی: این وضعیت خودایمنی با خطر بالاتر پوکی استخوان همراه است

- پوکی استخوان ثانویه: شامل شرایطی است که به طور غیر مستقیم بر پوکی استخوان تاثیر می گذارند مانند دیابت نوع 1، پرکاری تیروئید، بیماری مزمن کبد، یائسگی زودرس (قبل از 45 سالگی) و چندین بیماری دیگر

- مصرف نوشیدنی های الکلی: مصرف زیاد الکل خطر پوکی استخوان را افزایش می دهد

- تراکم معدنی استخوان (BMD): به منظور تعیین امتیاز FRAX، باید نوع اسکن تراکم استخوان انتخاب شود

ماشین حساب امتیاز FRAX

پس از اینکه پزشک تمام اطلاعات بیمار را در پرسشنامه وارد کرد، امتیاز FRAX محاسبه خواهد شد. در ادامه درصد خطر 10 ساله شکستگی استخوان های اصلی و درصد خطر 10 ساله شکستگی استخوان لگن در اختیار بیمار قرار خواهد گرفت.

سپس این امتیاز روی نموداری رسم می ‌شود که نشان می‌ دهد فرد برای مدیریت خطر باید تحت درمان قرار بگیرد یا سبک زندگی خود را تغییر دهد. امتیاز FRAX بیش از 5 درصد برای شکستگی لگن، در سن 70 سالگی و بالاتر به این معنی است که باید درمان را همراه با تغییر سبک زندگی در نظر گرفت. امتیاز FRAX کمتر، اما در سنین پایین‌ تر نیز ممکن است نیاز به درمان یا حداقل نظارت پزشک داشته باشد.

درمان های پیشنهادی برای امتیاز FRAX بالا

اگر تغییرات سبک زندگی قابل اجرا باشد، پزشک ممکن است رعایت موارد زیر را توصیه کند:

- ورزش منظم و مداوم 

- ترک سیگار

- محدود کردن الکل

همچنین معمولا به بیمار توصیه می شود که خطر سقوط خود را از راه های مختلفی کاهش دهد. در واقع باید خانه خود را به کمک روش های زیر ایمن تر کنیم:

- خلاص شدن از شر قالیچه هایی که با حرکت سبب لیز خوردن فرد می شوند

- در صورت لزوم نصب میله های دستگیره در نواحی مختلف

- بهبود روشنایی منزل در شب

- پوشیدن کفش هایی که احتمال لیز خوردن ندارند

همچنین ممکن است به بیمار پیشنهاد شود که روی تمرینات تعادلی کار کند.

درمان های دارویی پوکی استخوان به طور معمول شامل بیس فسفونات ها، مانند آلندرونیت است. همچنین ممکن است از داروهای دیگری مانند دنوزومب (پرولیا) یا زولدرونیک (Reclast) استفاده شود که به صورت تزریقی تجویز می شوند.

درمان جایگزینی استروژن برای زنان و درمان با تستوسترون برای مردان نیز در راستای درمان پوکی استخوان کاربرد دارد. معمولا درمان های مرتبط با هورمون ها در ترکیب با سایر روش های درمانی و بهبود شیوه زندگی مورد استفاده قرار می گیرند.

بیشتر بخوانید:

با خوردن این میوه از پوکی استخوان جلوگیری کنید

ویتامین D بیماری پوکی استخوان را ضربه فنی می‌کند

تماشاخانه

چشم من باش..! راهکاری برای گشودن جهانی تازه برای آن‌هایی که نمی‌توانند ببینند / حالا می‌توانید چشم دیگران باشید (فیلم)

کشف راز نهنگ بلوگای والدمیر / آیا پوتین عجیب‌ترین جاسوس خود را کشت؟ (فیلم)

فیلم های دیگر