حتی فکر کردن به از دست دادن بینایی نیز می تواند ترسناک باشد. ما در زندگی روزانه وابستگی بسیار زیادی به چشم های خود داریم. برآورد می شود که در سراسر جهان 285 میلیون نفر به اختلال بینایی مبتلا باشند. از این بین، حدود 39 میلیون نفر نابینا هستند.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "وری‌ول هلث"، برخی موارد کاهش بینایی ناگهانی و برخی دیگر به تدریج شکل می گیرد. نابینایی جزئی به بینایی محدود شده اشاره دارد و نابینایی کامل یا نابینایی زمانی است که فرد نمی تواند هیچ چیز، از جمله نور را ببیند. در ادامه با برخی دلایل شایع کاهش بینایی بیشتر آشنا می شویم.

آب مروارید

آب مروارید موجب کدر شدن عدسی چشم می شود. این شایع‌ترین دلیل کاهش بینایی مرتبط با افزایش سن است. افزون بر سن، دیابت، آسیب دیدگی چشم، و قرار گرفتن بیش از حد در معرض خورشید از دیگر عواملی هستند که می توانند شکل‌گیری آب مروارید را تسریع کنند.

آب مروارید از طریق عمل جراحی قابل درمان است. عمل جراحی آب مروارید یکی از شایع‌ترین عمل های جراحی در جهان محسوب می شود. پس، در شرایطی که آب مروارید می تواند موجب کدری دید شود، اما لزوما شرایطی دائمی نیست.

نشانه ها و علائم

از نشانه ها و علائم آب مروارید می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- دید کدر

- دوبینی

- مشکلات دید در شب یا نور کم

- مشکلات با درخشش خیره کننده

- کمرنگ به نظر رسیدن رنگ ها

- مشاهده هاله اطراف چراغ ها

انحطاط ماکولا

انحطاط ماکولا یک اختلال چشم است که بر دید مرکزی تاثیر می گذارد. انسان از دید مرکزی برای مشاهده شفاف اشیا و انجام وظایف روزانه، مانند مطالعه و رانندگی استفاده می کند. این اختلال چشم که به نام انحطاط ماکولای مرتبط با افزایش سن نیز شناخته می شود، بر ماکولا که در عقب چشم قرار دارد، تاثیر می گذارد. ماکولا بخشی از شبکیه چشم است.

انحطاط ماکولا بیشتر در سنین بالای 60 سال شایع است و بزرگ‌ترین دلیل کاهش بینایی در افراد بالای 50 سال محسوب می شود.

دو نوع انحطاط ماکولا وجود دارند که شامل خشک و مرطوب می شوند. انحطاط ماکولای مرطوب بیماری پیشرفته‌تری نسبت به انحطاط ماکولای خشک است. شکل پیشرفته انحطاط ماکولای خشک به نام آتروفی جئوگرافیک شناخته می شود. فرد می تواند به انحطاط ماکولای خشک مبتلا باشد که در ادامه به انحطاط ماکولای مرطوب تبدیل شود.

هر دو نوع انحطاط ماکولای مرتبط با افزایش سن می توانند بر یک یا هر دو چشم تاثیرگذار باشند. هر دو نوع مرطوب و خشک می توانند به آرامی یا به سرعت پیشرفت کنند.

انحطاط ماکولای مرطوب:

- 85 تا 90 درصد موارد انحطاط ماکولای مرتبط با افزایش سن را تشکیل می دهد

- به واسطه رگ های خونی که پشت ماکولا رشد می کنند، شکل می گیرد

- یکی از دلایل شایع نابینایی است. اما اگر زود تشخیص داده شود، فرد می تواند بیشتر بینایی خود را حفظ کند

انحطاط ماکولای خشک:

- 10 تا 15 درصد موارد انحطاط ماکولای مرتبط با افزایش سن را تشکیل می دهد

- به واسطه دروسن (Drusen)، یک محصول زائد ناشی از متابولیسم که زیر شبکیه جمع می شود، شکل می گیرد

- موجب نابینایی نمی شود، اما می تواند به شدت بر دید مرکزی تاثیرگذار باشد

نشانه ها و علائم

از نشانه ها و علائم انحطاط ماکولای خشک می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- تاری دید

- دشواری در خواندن متون چاپی یا دیدن جزئیات

- رنگ های کمرنگ

- نقطه ای تار در دید مرکزی که با گذشت زمان بزرگ‌تر می شود

از نشانه ها و علائم انحطاط ماکولای مرطوب می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- نقطه ای کوچک در مرکز دید که با گذشت زمان بزرگ‌تر می شود

- خمیدگی خطوط مستقیم یا خطوط مستقیمی که مواج به نظر می رسند

رتینوپاتی دیابتی

رتینوپاتی دیابتی می تواند در افراد مبتلا به دیابت شکل بگیرد. این شرایط زمانی رخ می دهد که سطوح بالای قند خون به رگ های خونی که در عقب چشم قرار دارند، آسیب وارد می کند. رگ های خونی ممکن است نشت کنند، بزرگ‌تر شوند، رگ های خونی جدید ایجاد شود، یا به طور کامل مسدود شوند.

دو نوع رتینوپاتی دیابتی وجود دارند. رتینوپاتی دیابتی غیر پرولیفراتیو مرحله اولیه و رتیوپاتی دیابتی پرولیفراتیو مرحله پیشرفته‌تر است. با این وجود، هر دو می توانند تاثیرات جدی بر بینایی داشته باشند.

نشانه ها و علائم

رتینوپاتی دیابتی ممکن است همواره دارای نشانه و علامت نباشد. بر همین اساس است که معاینات منظم چشم، به ویژه در صورت ابتلا به دیابت اهمیت دارند. از نشانه های رتینوپاتی دیابتی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- تاری دید یا دیدی که گاهی اوقات شفاف و گاهی اوقات تار است

- وجود بخش های خالی یا تاریک در دید

- کمرنگ شدن رنگ ها

- دید ضعیف در شب

- مشاهده لکه های شناور یا فلوتر

بیماری هایی که خطر کم بینایی را افزایش می دهند

برخی بیماری ها خطر کاهش بینایی را افزایش می دهند. گاهی اوقات، خود بیماری به تغییراتی منجر می شود که بر بینایی تاثیرگذار است.

در مواقع دیگر، کاهش بینایی با یک بیماری یا شرایط خاص مرتبط است. به عنوان مثال، مشخص شده است که زوال شناختی در بزرگسالان مبتلا به اختلال بینایی نسبت به افراد فاقد اختلال بینایی 3.5 برابر بیشتر است.

کاهش بینایی مرتبط با بیماری هایی خاص می تواند به تدریج و با گذشت زمان رخ دهد. گاهی اوقات، هیچ علائمی وجود ندارند تا زمانی که کاهش بینایی بسیار پیشرفت کرده است. بر همین اساس است که معاینات منظم چشم برای افراد مبتلا به بیماری ها و شرایط سلامت خاص، از جمله موارد زیر توصیه می شود:

- اختلال عملکرد شناختی مانند بیماری آلزایمر

- دیابت

- فشار خون بالا

- بیماری کلیوی

- مولتیپل اسکلروزیس یا بیماری ام‌اس

- بیماری های روماتولوژیک مانند لوپوس

آب سیاه

آب سیاه یا گلوکوم به چندین بیماری چشمی اشاره دارد که موجب آسیب دیدن عصب بینایی می شوند که در پشت چشم قرار دارد. این آسیب می تواند موجب کاهش بینایی یا نابینایی شود. انواع مختلفی از آب سیاه وجود دارند. یکی از شایع‌ترین آنها به نام آب سیاه زاویه باز شناخته می شود.

آب سیاه با افزایش سن، به ویژه پس از 60 سالگی، شیوع بیشتری می یابد. این شرایط در افراد سیاه پوست، اسپانیایی تبارها یا آنهایی که سابقه خانوادگی ابتلا به آب سیاه را دارند، شایع‌تر است.

نشانه ها و علائم

در ابتدا، آب سیاه ممکن است علائمی نداشته باشد. بر همین اساس است که معاینات منظم چشم، به ویژه با افزایش سن اهمیت دارند. با این وجود، شایع‌ترین علامت آب سیاه زاویه باز کاهش دید جانبی یا پیرامونی است.

کاهش دید مرکزی در برابر کاهش دید پیرامونی

یک تفاوت کلیدی بین انحطاط ماکولا و آب سیاه، بخشی از چشم است که تحت تاثیر هر یک از آنها قرار می گیرد. انحطاط ماکولا بر دید مرکزی تاثیر می گذارد. همانگونه که از نام آن مشخص است، این بخش در مرکز چشم قرار دارد. این بخشی از دید است که بیشتر و برای طیف گسترده ای از وظایف، از جمله مطالعه و رانندگی استفاده می شود.

دید پیرامونی، دید جانبی فرد است. اگر مستقیم به جلو نگاه کنید، دید پیرامونی به دید دو سمت شما گفته می شود. از دست دادن دید پیرامونی می تواند خطرناک باشد.

نوع دیگری از آب سیاه به نام آب سیاه زاویه بسته شناخته می شود که به درمان فوری توسط چشم پزشک نیاز دارد. از علائم آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- قرمزی چشم

- تاری دید

- ناراحتی معده یا حالت تهوع

- چشم درد شدید

دلایل دیگر کاهش بینایی

اگرچه آب مروارید، انحطاط ماکولا، نوروپاتی دیابتی و آب سیاه شایع‌ترین دلایل کاهش بینایی هستند، اما برخی دلایل دیگری نیز وجود دارند که می توانند کاهش بینایی را موجب شوند شوند و از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- خشکی چشم

- آسیب دیدگی چشم

- دلایل مادرزادی: مشکلی در بینایی که از بدو تولد وجود دارد

- تنبلی چشم

- پیرچشمی: تغییری طبیعی در توانایی دیدن اشیا نزدیک در میانسالی

- جداشدگی شبکیه

- رتینوپاتی نوزادان نارس

- عفونت شدید چشم

- استرابیسموس یا انحراف چشم: یک بی تعادلی در وضعیت قرارگیری چشم ها

- سکته مغزی

- بیماری تیروئید چشمی

- تراخوم: به واسطه یک عفونت باکتریایی رخ می دهد

- توموری در یا اطراف چشم

- یک عیب انکساری اصلاح نشده

تشخیص دلیل کاهش بینایی

هر زمان که با تغییری در بینایی خود مواجه می شوید باید برای بررسی شرایط به یک چشم پزشک مراجعه کنید. در بسیاری اوقات، دلیل بروز این شرایط می تواند مساله ای جزئی مانند یک عیب انکساری باشد که با استفاده از عینک یا لنزهای تماسی برطرف می شود. اما گاهی اوقات، این تغییرات می توانند به یک اختلال چشمی نیازمند درمان اشاره داشته باشند.

همچنین اگر متوجه تغییری در دید تنها یک چشم خود شده اید نیز باید به پزشک مراجعه کنید.

چشم پزشک آزمایش های مختلفی را برای بررسی دلیل کاهش بینایی انجام خواهد داد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- معاینه کامل چشم

- معاینه شبکیه: این کار با ریختن قطره ای که مردمک چشم را گشاد می کند، آغاز می شود. گشاد شدن مردمک به پزشک اجازه می دهد شرایط شبکیه را به خوبی بررسی کند.

- آزمایش میدان دید: از این طریق بینایی فرد ارزیابی شده و هر گونه نقطه کور سنجیده می شود

آزمایش های دیگری که انجام می شوند با دلیل بالقوه کاهش بینایی مرتبط خواهند بود.

---------------------------------------------------------

بیشتر بخوانید:

*۱۷ هشدار سلامت در چشم!

*دیابت و 7 راهبرد نجات بخش بینایی

*تبخال چشم و آنچه باید درباره این شرایط بدانید

*انحطاط ماکولای چشم و چگونگی کنترل و مدیریت آن