مرمت خانه فردوسی راحت‌تر است از حذف دکل‌های توس!

«خانه منسوب به فردوسی» در روستای پاژ برای مرمت در دستور کار قرار گرفت، اما مشاور ساماندهی روستای پاژ که قرار است مشکلات موجود در حریم آرامگاه فردوسی را مطالعه و برطرف کند، هنوز به دکل‌های برق که حریم آرامگاه را مخدوش کرده‌اند، نرسیده است.

احسان زهره‌وند، مدیر پایگاه میراث‌فرهنگی توس در گفتگو با ایسنا، همچنین با بیان این‌که طرحِ مرمت تهیه شده و مصوبات برای کار گرفته شده‌اند، ادامه می‌دهد: در مرحله‌ی نخست یعنی مرمت و استحکام‌بخشی بنا، اعتباری معادل ۱۴۰ میلیون تومان تأمین شده، قرارداد آن بسته شده و از حدود چهار روز آینده کار شروع می‌شود.

او مرحله‌ی بعدی ساماندهی این خانه و محوطه‌ی اطراف آن را موکول به آزادسازی تپه می‌داند و می‌افزاید: حدود ۱۰ خانه روی تپه قرار گرفته‌اند که باید با همکاری دهیاری یا بخشداری، زمین معوض در اختیار آن‌ها قرار بگیرد و بتوانیم آن خانه‌ها را جابجا کنیم، در نهایت با پاکسازی تپه‌ی تاریخی، فضا را به سمت اقامتگاه‌های بومگردی و فروشگاه‌های صنایع دستی ببریم.

وی با تاکید بر این‌که خانه‌ی مورد نظر فقط منسوب به فردوسی است و متعلق به او نیست، ادامه می‌دهد: با توجه به این‌که روستای «پاژ» زادگاه فردوسی است و آن خانه به واسطه‌ی شاخصه‌هایش روی یک تپه تاریخی قرار گرفته، این طور بین مردم بومی پیچیده شده که این خانه برای اوست، اما در واقع همه می‌دانیم که هیچ خانه‌ای از آن زمان باقی نمانده و سبک خانه‌های دوره‌ی فردوسی به این صورت نیست.

او با بیان این‌که پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی توس، با استفاده از این پتانسیل قصد دارد زادگاه فردوسی و روستای پاژ را معرفی کند، اضافه می‌کند: این پروژه توسط مشاور طراحی شده و در جلسه شورای فنی اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی به تصویب رسیده است.

مشکلاتی که هنوز به اول راه برطرف شدن هم نرسیده‌اند

حرف‌های مسئول پایگاه میراث فرهنگی توس برای سروسامان دادن این محوطه‌ی تاریخی، امید بخش است، امیدی که باید امیدوار بود فقط در حد حرف نباشد، درست مانند «دکل‌های کاشته شده در حریم آرامگاه فردوسی» که سال‌هاست قصد برداشتنش را دارند و انگار هنوز هیچ قدمی برایش برداشته نشده است.

اما همین که حرف از وضعیتِ نابهنجار توس می‌شود، اتفاق‌های مختلف است که پشت یکدیگر صف می‌کشند از «فعالیت معادن غیرمجاز که در حریم درجه ۳ و ۴ شهر تاریخی توس و آرامگاه فردوسی» فعالیت دارند و به قول شهردار منطقه ۱۲ مشهد در دو سال گذشته «بیش از ۲۰ سال است که برداشت شن و ماسه از حریم کشف رود صورت می‌گیرد و روزانه هزار کامیون از روی بقایای شهر تاریخی توس عبور می‌کند و شن و ماسه را به غارت می‌برند.» گرفته تا گروه‌هایی که به قول مسئول طرح آمایش منطقه تاریخی – فرهنگی توس – با ادعای سرمایه‌گذاری در توس، طرح‌ها و پروژه‌هایی را برای این شهر پیشنهاد داده‌اند که کوچک‌ترین سنخیتی با ویژگی‌های تاریخی و فرهنگی این مجموعه را ندارد.»

یا طرح آمایش منطقه تاریخی – فرهنگی توس در دهه ۸۰ که «تصمیم بر آن شد که ساکنان روستا‌های توس «سفلی» و «علیا» جابجا شوند و عرصه زمین‌ها از ساخت و ساز خالی و آزاد شود و جمعیت روستای «اسلامیه» نیز افزایش نیابد و مجوز ساخت و ساز بیشتر به آن داده نشود.»، اما حالا همان هم با صحبت‌های دیگری رو به رو شده است؛ و حتی تبلیغاتی که برای خرید و فروش خانه‌های تاریخی توس بر در و دیوار شهر جا خوش کرده‌اند...

مشاور هنوز به دکل‌های برق توس نرسیده.

اما اکنون زهره‌وند - مدیر پایگاه میراث‌فرهنگی توس - به ایسنا می‌گوید: برای طرح جامع و تفصیلی توس در محدوده سه هزار و ۶۰۰ هکتاری که محدوده ۱۶۰ هکتاری میراث فرهنگی را نیز شامل می‌شود، مشاور پروژه کار خود را انجام می‌دهد تا براساس آن، طرح جامع، راهبردی و تفصیلی را به ما ارائه دهد.

او با تاکید بر این‌که مشاور باید مطالعات را انجام دهد و نتایج نهایی را به میراث‌فرهنگی اعلام کند، ادامه می‌دهد: عملاً روستا جابجا نمی‌شود، روستا‌ها اکثراً تثبیت می‌شوند. اما این طرح جامع باید تهیه و تکمیل شود تا شورای عالی معماری و شهرسازی و شورای فنی سازمان مصوبات را بگیرند و ابلاغ کند تا در نهایت اجرایی شوند.

وی اضافه می‌کند: سه روستا روی پهنه تاریخی توس قرار دارد که از این بین دو روستا فریز شده و اجازه‌ی ساخت و ساز اضافی به آن‌ها داده نمی‌شود و یک روستا نیز در برنامه‌ریزی‌ها احتمالاً جابجا شوند.

زهره‌وند، اما درباره‌ی وضعیت دکل‌های قرار گرفته در حریم توسِ تاریخی اظهار می‌کند: مشاور هنوز به دکل‌ها نرسیده است، تا کنون حدود ۴۰۰ هکتار معدن غیرمجاز را تعطیل کرده و سپس ساخت‌وساز‌ها را فریز کرده‌ایم و در ادامه پهنه‌های سکونتی را پیدا کردیم تا مشاور طرح جامع ارائه کند و در نهایت سراغ دکل‌ها می‌رویم.

او با تاکید بر این‌که طرح تفصیلی برای محوطه‌ی تاریخی توس راهگشاست، اظهار می‌کند: ساماندهی هفت هکتار جلو خان آرامگاه که عصر چهارشنبه ۲۵ اردیبهشت رونمایی شد، تصویب یک طرح مصوب برای بلوار پردیس توس در ۳۰ هکتار و امضای قرارداد بازسازی و مرمت برج و باروی توس با سه و نیم میلیارد تومان را از جمله اقداماتی دانست که در راستای منویات مقام معظم رهبری بر ارزش‌های والای منطقه، حفظ و زدودن آن از هر گونه تعدی و تجاوز تأکید داشتند.