تنگناترس (Claustrophobia)، یک فوبیا موقعیتی است که به واسطه ترس شدید و غیر منتطقی از فضاهای تنگ یا شلوغ شکل می گیرد. تنگناترس می تواند به واسطه چیزهایی مانند گیر افتادن در اتاقی بدون پنجره، آسانسوری شلوغ، یا رانندگی در بزرگراهی با ترافیک سنگین تحریک شود.

هر آنچه باید درباره «تنگناترس» بدانید

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "هلث لاین"، تنگناترس یکی از شایع‌ترین فوبیاها محسوب می شود. افرادی که تنگناترس را تجربه می کنند ممکن است احساسی مانند تجربه یک حمله هراس را داشته باشند، اگرچه تنگناترس یک اختلال ترس نیست. برای برخی افراد، تنگناترس ممکن است خود به خود از بین برود. برخی دیگر ممکن است نیازمند درمان برای مدیریت و مقابله با نشانه های خود باشند.

نشانه ها

نشانه های تنگناترس پس از یک محرک برای فوبیا، از قبیل حضور در اتاقی با درهای بسته یا فضاهای شلوغ پدیدار می شوند. آن چه که به عنوان یک فضای کوچک در نظر گرفته می شود می تواند با توجه به شدت فوبیا متفاوت باشد. از جمله نشانه های تنگناترس می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تعریق

لرزیدن

گرگرفتگی

احساس ترس شدید یا وحشت

اضطراب

تنگی نفس

نفس نفس زدن

ضربان قلب سریع

فشردگی قفسه سینه یا درد

حالت تهوع

احساس ضعف یا سبکی سر

احساس گیجی یا سردرگمی

این نشانه ها می توانند خفیف یا شدید باشند. اگر فردی مبتلا به تنگناترسی هستید:

از موقعیت های محرک مانند سواری با هواپیما، مترو، آسانسور یا خودرو در ترافیک سنگین پرهیز می کنید.

به صورت خودکار در پی درهای خروجی هنگام ورود به فضاهای مختلف هستید.

از این که درهای اتاقی که در آن حضور دارید، بسته شوند، احساس ترس می کنید.

در مکان های شلوغ نزدیک به خروجی ها قرار می گیرید.

موقعیت های بسیاری می توانند محرک تنگناترس باشند که از جمله محرک ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

حضور در اتاقی کوچک فاقد پنجره

سواری در هواپیما یا خودرویی کوچک

حضور در آسانسوری شلوغ

انجام تصویربرداری ام‌آر‌آی یا سی‌تی اسکن

حضور در اتاقی بزرگ اما شلوغ مانند شرکت در یک مهمانی یا کنسرت

قرار گرفتن در کمد

از دیگر مکان هایی که می توانند محرک تنگناترس باشند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

توالت های عمومی

کارواش ها

درهای چرخان

اتاق های پرو در لباس فروشی ها

غارها یا فضاهای تنگ که باید در آنها خزید

تونل ها

نشانه های تنگناترسی شما ممکن است به واسطه موقعیت های دیگری که در بالا به آنها اشاره ای نشده است نیز نمایان شوند. همچنین، تعریف فضای کوچک و بسته از فردی به فردی دیگر می تواند متفاوت باشد.

دلایل

جزئیات دقیقی درباره این که چه چیزی موجب تنگناترسی می شود، وجود ندارد. عوامل محیطی ممکن است نقش بزرگی در این زمینه ایفا کنند. مردم به طور معمول طی دوران کودکی یا در سال های نوجوانی به تنگناترس مبتلا می شوند.

تنگناترس می تواند با اختلال در بخش آمیگدال مغز مرتبط باشد، که این بخش وظیفه کنترل نحوه پردازش ترس را بر عهده دارد. همچنین، فوبیا می تواند به واسطه یک رویداد آسیب‌زا شکل بگیرد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

گیر افتادن در یک فضای تنگ یا شلوغ برای مدت زمانی طولانی

تجربه تلاطم هنگام پرواز

محبوس شدن در یک فضای کوچک به عنوان تنبیه

گیر افتادن در یک وسیله حمل و نقل عمومی شلوغ

رها شدن به طور تصادفی در یک فضای تنگ مانند کمد

همچنین، اگر والدین یا یکی از اعضای خانواده به تنگناترس مبتلا باشند، احتمال این که شما نیز به این شرایط مبتلا شوید، بیشتر می شود. اگر کودک مشاهده کند افرادی که به آنها علاقه دارد از قرار گرفتن در فضاهای کوچک دچار ترس می شوند، ممکن است در موقعیت های مشابه رفتاری مشابه را بروز دهد.

تشخیص

اگر دارای نشانه های پایدار تنگناترس هستید باید به پزشک مراجعه کنید. منتظر نمانید تا تنگناترسی شما حالتی طاقت فرسا به خود بگیرد. تشخیص زودهنگام می تواند به مدیریت بهتر نشانه ها کمک کند.

پزشک نشانه های شما را بررسی خواهد کرد و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. همچنین، وی سابقه ترس بیش از اندازه شما را مد نظر قرار خواهد داد تا:

با اختلالی دیگر مرتبط نباشد.

ممکن است با یک رویداد قابل پیش بینی شکل گرفته باشد.

حملات اضطراب مرتبط با محیط تحریک می شود.

در فعالیت های روزانه عادی اختلال ایجاد می کند.

هر آنچه باید درباره «تنگناترس» بدانید

درمان

درمان تنگناترس اغلب با استفاده از روان درمانی صورت می گیرد. انواع مختلف مشاوره می توانند به شما در غلبه بر ترس و مدیریت محرک ها کمک کنند. باید با پزشک خود درباره انتخاب بهترین نوع درمان صحبت کنید. درمان ممکن است شامل هر یک از موارد زیر شود:

رفتار درمانی شناختی (CBT)

یک درمانگر رفتار شناختی چگونگی کنترل و تغییر افکار منفی، که از موقعیت هایی که محرک تنگناترسی هستند، ناشی می شوند را به شما آموزش می دهد. با فراگیری چگونگی تغییر افکار، شما می توانید تغییر واکنش خود به این موقعیت ها را فرا بگیرید.

رفتار درمانی عقلانی هیجانی (REBT)

این روش شکلی عمل‌گرا از روش رفتار درمانی شناختی محسوب می شود که بر حال حاضر متمرکز است. رفتار درمانی عقلانی هیجانی نگرش ها، احساسات و رفتارهای ناسالم را هدف قرار می دهد. این روش از تکنیکی به نام «چون و چرا» برای کمک به توسعه باورهای واقعی و سالم استفاده می کند.

کسب آرامش و تجسم

درمانگرها به طور معمول استفاده از تکنیک های کسب آرامش و تجسم مختلف را هنگامی که در یک موقعیت تنگناترسی قرار دارید، پیشنهاد می دهند. این تکنیک ها ممکن است شامل تمریناتی مانند شمارش از 10 به صفر یا تجسم مکانی امن باشند. این تکنیک ها به آرامش اعصاب و فرونشاندن ترس کمک می کنند.

مواجهه درمانی

مواجهه درمانی به طور معمول برای درمان اختلالات اضطراب و فوبیاها مورد استفاده قرار می گیرد. فرد در این روش درمانی، در یک موقعیت غیر خطرناک قرار می گیرد که تنگناترسی وی را تحریک می کند، و از طریق مواجهه با آن بر ترس خود غلبه کند. ایده پشت مواجهه درمانی این است که هرچه بیشتر در معرض آن چه شما را می ترساند، قرار بگیرید، به تدریج، کمتر از آن دچار ترس خواهید شد.

تجویز دارو

پزشک ممکن است داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب را نیز برای کمک به درمان ترس و نشانه های جسمانی فرد مبتلا به تنگناترس تجویز کند.

چشم انداز

تنگناترس قابل درمان است و افراد می توانند از این وضعیت بهبودی یابند. برای برخی، تنگناترس هنگامی که سن آنها بالاتر می رود، از بین می رود. اگر این گونه نشد، روش های مختلفی برای درمان ترس و نشانه های جسمانی، و همچنین مدیریت محرک های تنگناترسی وجود دارند تا به فرد در تجربه یک زندگی فعال کمک شود.

نکته هایی برای مدیریت تنگناترس

بسیاری از افراد مبتلا به تنگناترس از فضاهایی که موجب شکل گیری این اختلال در آنها می شوند، پرهیز می کنند. اما این روش به اندازه راه حل های بلند مدت کارایی ندارد زیرا ممکن است سرانجام در موقعیتی غیر قابل اجتناب قرار بگیرید.

به آرامی و عمیق نفس بکشید، در شرایطی که با هر نفس تا سه می شمارید.

روی چیزی امن مانند مشاهده گذر زمان از روی ساعت تمرکز کنید.

به طور مکرر به خود یادآوری کنید که ترس و اضطراب شما گذرا خواهد بود.

تجسم و تمرکز روی مکان یا لحظه ای که به شما آرامش می دهد را مد نظر قرار دهید.

هنگام وقوع حمله در برابر آن مقاومت نکنید. ممکن است قصد داشته باشید از وقوع حمله جلوگیری کنید، اما اگر قادر به توقف آن نباشید، اضطراب شما می تواند افزایش یابد و حمله را وخیم‌تر سازد. در عوض، شرایط را بپذیرید، به خود یادآوری کنید که تجربه این احساسات عادی است، به خود اطمینان دهید که حمله تنگناترس زندگی شما را تهدید نمی کند و به خاطر داشته باشید که این شرایط گذرا خواهد بود.