وقتی بدن به دفاع از خود بر می‌خیرد!

بدن انسان ساختاری پیچیده است که درک کامل آن می تواند دشوار باشد. بدن از چرخه ها و سیستم های بیولوژیکی مختلفی تشکیل شده و مکانیزم دفاع از خود یک نمونه از این سیستم ها محسوب می شود.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "ان‌سی‌بی‌آی"، مکانیزم دفاع از خود شامل راهبردهای فیزیولوژیکی و روانی می شود که توسط ذهن ناخودآگاه به عنوان یک مهارت بقای طبیعی به کار گرفته می شود. این مکانیزم ها از ما در برابر آسیب های جسمانی محافظت کرده و به تجربه یک زندگی سالم کمک می کنند. در ادامه با برخی اقدام های شگفت انگیز که بدن برای دفاع از خود انجام می دهد، بیشتر آشنا می شویم.

تب

اگرچه می تواند موجب ناراحتی ما شود، تب یکی از مکانیزم های دفاعی بدن در واکنش به آسیب است. تب موجب افزایش اندک دمای بدن می شود تا از تکثیر ویروس ها و دیگر عوامل بیماری‌زا جلوگیری شود. تب اغلب به واسطه یک عفونت مانند آنفلوآنزا یا عفونت دستگاه ادراری شکل می گیرد.

هنگامی که ویروس ها و باکتری ها به بدن حمله کرده و موجب آسیب دیدن بافت ها می شوند، سیستم ایمنی بدن با تولید موادی به نام پیروژن یا تب‌آور واکنش نشان می دهد. این مواد شیمیایی بر هیپوتالاموس مغز که دمای بدن را تنظیم می کند، تاثیرگذار هستند. این مواد در حسگرهای دمایی بدن تغییر ایجاد می کنند و به گونه ای آنها را فریب می دهند که فکر کنند دمای بدن سردتر از حالت عادی است. در واکنش، هیپوتالاموس دمای بدن را افزایش می دهد و فرد تب می کند.

تبی که به واسطه دلیلی نامشخص شکل گرفته یا بیش از چند روز طول می کشد باید توسط پزشک بررسی شود تا عامل ایجاد آن مشخص شود. شرایط پزشکی مانند ابتلا به HIV و برخی سرطان ها می توانند تب های این چنینی را موجب شوند.

پوسته روی زخم

هنگامی که از یک بریدگی یا جراحت رنج می برید، پوست نسبت به حمله باکتری ها و دیگر میکرو ارگانیسم ها که می توانند وارد زخم شوند، آسیب پذیر می شود. برای محافظت در برابر عفونت ناشی از عوامل بیماری‌زا، بدن پوسته ای را برای بستن سریع زخم در محل آسیب دیده ایجاد می کند.

این پوسته لایه ای از پروتئین فیبرین است که پلاکت ها در آن جمع شده اند. پلاکت ها ساختارهای بسیار کوچکی در خون هستند که به بهبود زخم کمک می کنند. این پوسته از خونریزی نیز جلوگیری می کند. همچنین، پلاکت ها در مبارزه با باکتری ها نقش دارند که به محافظت در برابر عفونت منجر می شود.

به تدریج، با بهبودی زخم، بازسازی بافت هرچه بیشتر این پوسته را کنار می زند و در نهایت موجب افتادن آن می شود.

عطسه

عطسه یکی دیگر از مکانیزهای طبیعی بدن انسان برای دفاع از خود است. به طور معمول، هنگامی عطسه رخ می دهد که مسیرهای بینی با مواد حساسیت‌زا، میکروب ها، گرد و غبار، پوسته بدن حیوانات یا محرک های دیگر بیش از اندازه پر شده باشند. از طریق عطسه، بدن از شر این مواد راحت می شود.

عطسه یکی از نشانه های شایع سرماخوردگی، و آلرژی های مزمن است. برخی افراد هنگامی که یک وعده غذایی بزرگ مصرف می کنند یا در برابر نور خورشید قرار می گیرند نیز عطسه می کنند.

فرایند عطسه کردن بسیار قدرتمند است. هوایی که به واسطه عطسه از بینی انسان خارج می شود می تواند با سرعت 100 مایل در ساعت (161 کیلومتر در ساعت) یا بیشتر حرکت کند. این شرایط می تواند به پخش شدن میکروب ها منجر شود و یکی از دلایلی است که توصیه کارشناسان برای پوشاندن بینی و دهان هنگام عطسه کردن را توضیح می دهد.

نیروی قوی عطسه موجب می شود تا چشم های انسان برای محافظت از آنها در برابر میکروارگانیزم ها و ذراتی که به واسطه عطسه پخش می شوند، ناخودآگاه بسته شوند.

سکسکه

سکسکه عملی غیر ارادی است که تقریبا همه در طول زندگی خود یک بار آن را تجربه می کنند. این عمل به عنوان یکی دیگر از مکانیزهای بدن برای دفاع از خود در نظر گرفته می شود.

غذا خوردن سریع، قورت دادن لقمه های بزرگ غذا یا پرخوری می توانند به سکسکه منجر شوند. این قبیل اقدام ها می توانند عصب ریوی‌معدی را تحریک کنند که با معده و دیافراگم پیوند خورده است. سکسکه به عنوان مکانیزیمی طبیعی برای محافظت از دیافراگم و معده عمل می کند.

انگشت های چروک خورده

حتی چین و چروک هایی که روی پوست دست ها پدیدار می شوند نقش مهمی در جعبه ابزار دفاع از خود بدن ایفا می کنند. هنگامی که بدن در معرض رطوبت بیش از اندازه قرار می گیرد، مغز درک می کند که محیط اطراف می تواند لغزنده باشد. این شرایط به ایجاد تغییر در پوست دست ها و شکل گیری چین و چروک منجر می شود. انگشت های چروک خورده بهتر می توانند سطوح صاف یا خیس را بگیرند و احتمال زمین خوردن و حادثه کاهش می یابد.

پلک زدن

پلک زدن شاید چندان مفید به نظر نرسد، اما نقشی حیاتی در سلامت کلی بدن ایفا می کند. پلک زدن رطوبت ضروری که از چشم ها در برابر خشکی و تحریک محافظت می کند را فراهم می کند. در حقیقت، زمانی که پلک می زنید، چشم ها با لایه ای از اشک (که از رطوبت و پروتئین پر شده است)، آب (که گرد و غبار و ذرات باقیمانده در چشم ها را شستشو می دهد)، و لایه ای خارجی که حاوی ماده ای روغنی است و چشم ها را روان سازی می کند و از ایجاد سایش روی چشم پیشگیری می کند، پوشیده می شوند.

اگر به اندازه کافی پلک نزنید، تجربه خشکی، درد، تحریک و تاری دید جای شگفتی نخواهد داشت. افزون بر این، پلک نزدن فشار روی چشم را افزایش می دهد و به طور بالقوه می تواند به آنها آسیب وارد کند.

سیخ شدن مو

سیخ شدن مو در موقعیت های مختلفی شکل می گیرد، اما این حالت نیز بخشی از مکانیزم دفاع از خود بدن است. سیخ شدن مو عمدتا برای کاهش مقدار حرارتی که بدن از طریق منافذ پوست از دست می دهد، شکل می گیرد. این شرایط به گرم نگه داشتن بدن در شرایط آب و هوایی نامساعد کمک می کند.

با این وجود، طی موقعیت های استرس‌زا یا هنگام بروز احساسات شدید نیز امکان سیخ شدن مو وجود دارد.

سیخ شدن مو به واسطه انقباض عضلات ارکتور پیلی که اطراف موها در قسمت لاپوست یا درمیس پوست قرار دارند، رخ می دهد. مغز خطر را درک می کند و این شرایط هیپوتالاموس را تحت تاثیر قرار می دهد. واکنشی مشابه هنگامی که احساسات شدید مانند عشق، شادی یا شوک را حس می کنید، رخ می دهد.

خمیازه

خمیازه کشیدن بیشتر پیش و پس از خواب، طی فعالیت های خسته کننده و در نتیجه ویژگی مسری بودن آن رخ می دهد. خمیازه کشیدن اغلب با خستگی، استرس، بی خوابی، بی حوصلگی و گرسنگی مرتبط است.

با این وجود، پژوهش های صورت گرفته نشان داده اند که هدف اصلی از خمیازه کشیدن خنک کردن مغز است. هنگامی که خمیازه می کشید، کشش قدرتمند آرواره رخ می دهد که به افزایش جریان خون در گردن، صورت و سر منجر می شود. همچنین، تنفس عمیق جریان رو به پایین مایع نخاعی و خون از مغز را موجب می شود. هوای خنک که وارد دهان می شود این مایعات را خنک می سازد.

التهاب

التهاب یکی دیگر از مکانیزم های دفاعی بدن برای محافظت از خود در برابر عفونت و آسیب است. هنگامی که تنها چند روز طول می کشد، این شرایط به نام التهاب حاد شناخته می شود و هنگامی که بیشتر از چند روز ادامه یابد التهاب مزمن نامیده می شود.

در مورد التهاب حاد، به محض این که واکنش التهابی وظیفه خود را انجام می دهد، ناراحتی و التهاب از بین می رود. از نمونه های التهاب حاد می توان به گلو درد، گزش حشرات، نیش زنبور و غیره اشاره کرد.

در صورتی که مکانیزم های نظارتی و تنظیم کننده واکنش التهابی معیوب باشند، التهاب می تواند رویدادی مضر باشد.

همچنین، امکان شکل گیری واکنش التهابی بلند مدت یا آسیب رسان به واسطه پاسخ نامناسب سیستم ایمنی مانند موارد واکنش های آلرژیک، حساسیت فوق العاده و خودایمنی وجود دارد که به نام التهاب مزمن شناخته می شود.

از دست دادن حافظه

از دست دادن حافظه یک مکانیزم دفاعی طبیعی است که به محافظت در برابر آسیب روانی پس از یک ضربه عاطفی یا روانی کمک می کند. سوء استفاده جنسی، خشونت، بلایای طبیعی، و رویدادهای آسیب‌زای دیگر

از دست دادن حافظه به فرد اجازه می دهد با فراموشی موقت جزئیات رویداد آسیب رسان با شرایط موجود کنار بیاید. اگرچه خاطرات همچنان در ذهن دفن شده اند، اما امکان یادآوری و دسترسی به آنها وجود ندارد.

ویتامین‌های ضروری برای تقویت دستگاه گوارش کدامند؟

تماشاخانه

ژاله علو ؛ صدایی که جاودانه شد / مادر همیشه مهربان سینما و خاطره‌ای که فراموش نمی‌شود (فیلم)

یاغیان خراسان دوباره سربرآورده‌اند/ دزد ، یاغی یا سردار؟ اسنادی متعلق به بیش از نیم قرن پیش چه اطلاعاتی از ژاندارمری قوچان می‌دهند/ آن‌ها چرا دستگیر شده بودند (فیلم)

فیلم های دیگر