هر نوع ضربه، جراحت، شوک٬ آسیب و حادثه وارد شده بر بدن، در علم پزشکی، تروما (Trauma) محسوب میشود، مشروط به اینکه از خارج به بدن وارد شده باشد و عامل درونی، علت ایجاد آسیب نباشد.
به عبارت دیگر تروما هر آسيبي است كه در اثر افزايش انرژي ورودي به بدن ايجاد ميشود. اين انرژي ممكن است از نوع ضربهاي، مكانيكي، حرارتي (سوختگي)، شيميايي يا انواع ديگر باشد.
به گزارش پایگاه آموزشی مقابله با تروما، اهمیت تفاوت این موضوع در اورژانس و فوریتهای پزشکی مشخص میشود٬ مثلا در برخورد با بیمار دچار سنکوپ و یا شوک٬ اگر عامل، بیماری باشد٬ امدادگر بهراحتی میتواند اقدام به جابجایی بیمار کند. ولی در شرایط تروما٬ به علت وجود احتمال آسیبهای شدید مانند قطع نخاع٬ هرنوع جابجایی و حرکت بیمار بدون حمایت و ثابت نمودن بدن و توسط اشخاص غیر مجرب ممنوع است.
تروما را میتوان براساس مکانیسم آسیب (حوادث ترافیکی، سقوط، حوادث منزل، ...)، محل آسیب ( سر، شکم و ...) و یا بر اساس ویژگیهای عامل ایجادکننده تروما ( ترومای نافذ شکم ( با شئ بُرنده) یا ترومای غیرنافذ (بلانت) و همچنین ترومای حرارتی یا فشاری (باروتروما) و غیره) تقسیم بندی نمود.
اولين آسيب ثبت شده در جهان که از طريق وسايل نقليه رخ داده، مربوط به يك موتورسوار نیویورکی در سال 1896 بوده است. بعد از آن و در همان سال یک عابر پياده لندنی، جان خود را در اثر برخورد با يك وسيله نقليه از دست داد.
100 سال بعد تعداد مرگ ناشی از حوادث ترافيكي، به 25 ميليون نفر رسید و همين موضوع، كارشناسان جهاني را بر آن داشت كه از اين امر بهعنوان فاجعه خاموش قرن ياد كنند و 18 اكتبر ( 27 مهر) را بهعنوان روز جهاني تروما نامگذاري نمایند.
امروزه تروما از مباحث مهمی است که در اکثر کشورهای پیشرفته مورد توجه جدی قرار دارد؛ چرا که چهارمین علت مرگ در تمام دنیا و اولین علت مرگ در چهار دهه اول عمر محسوب می شود. سالانه هزاران مرگ و میلیونها جراحت ناشی از تروماهای مختلف به وقوع می پیوندد. این مرگ و میر سال به سال در حال افزایش است.
در ایران اگرچه بيماريهاي قلبي- عروقي، اولين عامل مرگ و مير هستند، اما بيشترين عمر از دست رفته در كشور ما در اثر تروماست، چون بيماريهاي قلبي - عروقي بيشتر در افراد مسن روي ميدهند، ولي تروما معمولا در افراد جوان اتفاق ميافتد.
كارشناسان 50 درصد عوارض ترومايي را مربوط به حوادث ترافيكي ميدانند؛ بهخصوص در ايران يعني در كشوري كه به گفته كارشناسان در هر 20 دقيقه يك نفر در اثر تصادفات يا جان خود را از دست ميدهد يا دچار صدمات جدي و معلوليتهاي دائم ميشود.
آنچه بايد در مورد تروما بيشتر به آن پرداخته شود، توجه مضاعف به اين موضوع است كه مجلس، دولت، وزارت بهداشت و دانشگاهها بايد تمام توانشان را بسيج كنند تا سيستم تروما در كشور سازماندهي و داير شود.
به همين علت در كشورهاي پيشرفته براي حل اين مسئله سيستم تروما يعني سيستمی برای مدیریت و درمان مناسب مصدوم از صحنه حادثه تا پایان درمان و بازتواني و برگشت مجدد و کارامد او به جامعه، ايجاد كردهاند.