بعدازظهر امروز طی مراسمی با حضور وزیر ارتباطات، موتور جست و جوی اینترنتی پارسی جو برای چهارمین یا پنجمین بار افتتاح می‌شود. موتور جست و جویی که احتمالا باید در مقابل رقبای قدری مثل «گوگل» قد علم کند اما پس از سالها تبلیغ و رونمایی‌های چندباره متاسفانه کمتر کاربری نامی از آن شنیده چه برسد که بخواهد برای جست‌و‌جوی اینترنتی به سراغ آن برود.

به گزارش ایسنا، تجربه شرکتهای بزرگ فناوری از گوگل و یاهو تا اپل و سامسونگ و دهها شرکت موفق دیگر نشان می‌دهد حوزه‌ پیشرفته فناوری که بیش از هر چیز مبتنی بر خلاقیت و نوآوری است جایی نیست که با سرازیر کردن بودجه‌های چند صد میلیاردی از محل سرمایه‌های دولتی و بیت‌المال در آن راه به جایی برد. تجربه مجموعه های پژوهشی و شرکتهای موفق دانش بنیان داخلی هم نشان می‌دهد اغلب دستاوردهای بزرگ علمی و فناوری کشور با سرمایه‌گذاری و تلاش مجموعه‌ها و شرکتهای خصوصی دانش بنیان حاصل شده و طرح های پر سر و صدایی که با بودجه های کلان نفتی و از محل دارایی‌های عمومی کلید خورده اغلب با حرف و حدیث های فراوان مالی راه به شکست برده است.

تجربه‌های عبرت انگیزی مثل ورود بخش دولتی به صنعت خودروسازی که به قیمت قربانی شدن تعداد زیادی و هزاران میلیارد تومان خسارات مستقیم و غیرمستقیم ناشی از تولید و عرضه محصولاتی بی‌کیفیت‌ در فضایی کاملا رانتی و غیر رقابتی شد، سیاستگذاران و برنامه ریزان کشور را به روشنی به این مهم واقف کرده که ورود دولت به عرصه رقابت با بخش خصوصی و از بین بردن فضای رقابتی سالم نتیجه‌ای جز شکست و زمین‌گیر شدن در ورطه‌ای مشابه آنچه صنعت خودروسازی کشور پس از گذشت بیش از نیم قرن از پیدایی این صنعت در آن دست و پا می‌زند، ندارد. بر همین اساس طبق سیاست‌های کلی نظام، دولت نباید به عنوان رقیب بخش خصوصی وارد عمل شود و طبق مصوبات شورای رقابت هر گونه انحصار در عرصه و اعطای کمک یا امتیاز دولتی به صورت تبعیض‌آمیز به یک یا چند شرکت که موجب اختلال در رقابت شود ممنوع است با این حال وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با اختصاص بودجه‌ای سرسام‌آور بالغ بر 170 میلیارد تومان - که از سوی برخی مسوولان وزارتخانه تا 200 میلیارد تومان هم عنوان شده - تحت عنوان حمایت از فعالیت بخش خصوصی در زمینه ساخت موتورهای جست وجو (جویشگر) به عنوان بازیگری جدی وارد این حوزه شده است.

تجربه کشور‌های مختلف از کره جنوبی و ویتنام و ترکیه تا روسیه و چین نشان می‌دهد که همه با شناخت صحیح از واقعیت‌های دنیای فناوری و اقتصاد دانش بنیان دریافته اند که حوزه های فناوری اطلاعات و ارتباطات با ماهیت دانشی و نوآورانه و پیشرفتهای لحظه ای آن مجال ورود و سرمایه‌گذاری بوروکراتیک دولتی نیست، لذا تحقیق و توسعه و طرحهای فناوری مثل ساخت موتورهای جست‌و‌جو را تماما به بخش خصوصی واگذار کرده‌اند و همه نیز به خوبی نتیجه گرفته‌اند. با این حال متاسفانه مسوولان وزارت ارتباطات به رغم تجربه ناموفق پروژه‌های سر و صدا و پر هزینه قبلی مثل سیستم عامل ملی در شرایط دشوار بودجه‌یی کشور که بی تردید تنها راه گذر از آن اجرای اصولی و هوشمندانه الزامات «اقتصاد مقاومتی» است با اختصاص بودجه‌ای کلان به پروژه‌ای که به گفته متخصصان با رقمی بسیار کمتر در قالب مجموعه‌های دانش بنیان خصوصی قابل انجام است، آزموده را بار دیگر می‌آزمایند.

تاکنون دو مجموعه فعال دانشگاهی در زمینه موتورهای جست و جو از حمایت‌های مالی محدود از محل این بودجه برخوردار شده‌اند. مجموعه دانشجویی دانشگاه یزد از چند سال پیش پروژه موتور جست وجوی پارسی جو را پیش برده‌اند و مجموعه دیگر با عنوان موتور جست و جو مبین و در ادامه موتور جست وجو گرگر فعالیت داشته‌اند و در ادامه وزارت ارتباطات از طراحی موتور جست و جوی جدیدی به نام یوز خبر داد که برخی فعالان این حوزه تاکید دارند این موتور جست‌وجو در واقع همان موتور جست وجوی گرگر است که با نامی متفاوت مطرح شده است!

جالب اینجاست که در کنار این دو مجموعه دانشگاهی که با ثبت شرکتهایی در اداره ثبت شرکتها مشمول کمک‌های نفتی میلیاردی طرح جویشگر شده‌اند یک شرکت دانش بنیان خصوصی با سابقه کاملا روشن و شناخته شده بین‌المللی و متشکل از دانش آموختگان دانشگاه صنعتی شریف هم چندی سالی است که در زمینه ساخت موتورهای جست و جو فعالیت دارند که همانند اغلب مجموعه‌های علمی موفق کشور، بی‌سر و صدا و فارغ از هیاهوها و جنجال‌های تبلیغاتی و شرکت در رونمایی‌های تکراری فعالیت دارند و با هشدار نسبت به عواقب دخالت در فضای فعالیت‌های دانش بنیان بخش خصوصی، قید بهره‌مندی از حمایتهای مالی طرح جویشگر را هم زده‌اند.

صرف نظر از این که موتور جست وجوی ملی که به اذعان خود مجریان طرح پارسی‌جو قادر به جایگزینی موتورهای اینترنتی بزرگ مثل گوگل نخواهد بود تا چه حد برای فضای تبادل اطلاعات کشور که با مشکلات و مسائل متعدد مواجه است ضرورت و اولویت دارد که 200 یا 170 میلیارد تومان به چنین پروژه‌ای اختصاص پیدا کند این سوال مطرح است که ورود وزارت ارتباطات به این حوزه و مداخله در فعالیت‌هایی که در همه دنیا توسط بخشی خصوصی انجام می‌شود چه کمکی به پیشبرد این حوزه می کند؟

آیا همه شرکت‌ها و مجموعه‌های دانشگاهی می‌توانند به صرف تعریف پروژه در این حوزه از اعتبارات کلان نفتی طرح جویشگر بهره‌مند شوند یا وزارت ارتباطات قصد دارد برخلاف اصول شورای رقابت حمایتهای خود را به دو، سه شرکت منحصر کرده و فضای سالم رقابتی در این حوزه را مختل کند؟

موتور جست و جویی که در چند سال اخیر هر چند ماه یکبار افتتاح شده و موتور جست و جوی یوز و گرگر به عقیده کارشناسان در واقع یک موتور جست وجو هستند به رغم افتتاحیه‌های پر سرو صدا و حمایت‌های و تبلیغات همه جانبه وزارت ارتباطات چه سهمی از جست و جوهای اینترنتی را در کشور به خود اختصاص داده‌اند؟

چند درصد از جامعه چند ده میلیونی کاربران اینترنت کشور از این موتورهای جست و جو که میلیاردها تومان از بودجه عمومی صرف آنها شده استفاده می‌کنند؟ علت اصرار بر متفاوت خواندن موتورهای جست‌وجو و افتتاح چند باره به بهانه عرضه نسخه جدید آن چیست و افتتاحیه های مکرر این موتور جست‌و‌جو که مدتهاست با انتقاد رسانه ها نیز مواجه شده تا کی ادامه خواهد داشت؟

طبیعت نرم‌افزارها و موتورهای جست و جو تغییر و ارتقای مداوم آنهاست و تنها نرم افزار مرده است که تغییر نمی کند. نه فقط موتور جست‌و‌جوهای اینترنتی مثل گوگل و یاهو که تقریبا همه نرم افزارهای معتبر مرتبا در حال تغییر و به روزرسانی هستند ولی تبعا هیچ کدام با ارائه هر نسخه جدید آنها افتتاحیه و رونمایی برگزار نمی‌کنند.

جوانان خلاق و نوآور ایرانی که امروز برخی از آنها مدیریت عالی ترین و پیشروترین شرکتهای فناوری اطلاعات و اینترنت دنیا را برعهده دارند بی تردید این ظرفیت و توانمندی را دارند که در صورت فراهم بودن فضایی سالم برای تحقیق و پژوهش و رقابت در بازار، دستاوردهایی بزرگ در زمینه های نرم افزاری و طراحی موتورهای جست‌و‌جو داشته باشند، مشروط بر این که بی اعتقادی و عدم اعتماد و باور برخی بخش ها به توانمندی های داخلی از یک سو و مداخلات اگرچه دلسوزانه اما غیرمنطقی با اتکا به ابزارهای مالی و اداری بخش‌های دولتی و خصولتی از سوی دیگر، زمینه ساز دلسردی و ناامیدی آنها نشود.

تماشاخانه