وی ادامه می‌دهد: ‌در نیمه دوم سال ۹۰ تولید رانا با تاخیر روبرو شد و پس از آن، هدفگذاری جدیدی که انجام شد این بود که این خودرو در ابتدای سال جاری به بازار عرضه شود.

این روزها بحث تولید و عرضه رانا به عنوان دومین خودروی ملی ایران خودرو در حالی مطرح است که با وجود اقداماتی برای توجیه‌پذیری تولید این محصول، قیمت آن ۴ میلیون تومان افزایش یافته و ظاهراً تأخیر ۲ ساله برای افزایش ساخت داخل، نتوانسته تولید این خودرو را در رنج قیمتی پایینتری قرار دهد.

به گزارش فارس، طراحی و تولید "رانا" به عنوان دومین خودروی ملی ایران‌خودرو در سال ۸۷ همزمان با مدیریت منطقی در ایران خودرو به تصویب هیأت مدیره این شرکت رسید و رونمایی آن پس از چندین بار تعویق، بالاخره در ۲۹ فروردین ۸۸ در مراسم تودیع منطقی و معارفه نجم‌الدین در ایران خودرو، انجام شد.

در آن زمان اعلام شد که این محصول با تیراژ تولید سالانه ۱۵۰ هزار دستگاه در انتهای سال ۸۸ روانه بازارهای داخلی و خارجی خواهد شد.

در زمان منطقی قرار بود رانا با قیمت ۱۱ میلیون تومان به بازار عرضه شود اما با ورود نجم‌الدین به ایران خودرو، او و تیم کاریش اعلام کردند که تولید رانا صرفه اقتصادی ندارد و انجام این کار نیازمند بررسی‌های بیشتر است.

این بررسی‌ها حدود یک سال و ۴ ماه طول کشید و در نهایت مدیران ایران خودرو اعلام کردند که رانا با "توجیه اقتصادی" تولید خواهد شد. هرچند طبق اعلام نجم الدین قرار بود تولید انبوه رانا از شهریور۹۰ آغاز شود اما پس از مدتی، این وعده به خرداد ۹۱ موکول شد.

به گفته مدیرعامل ایران خودرو، رانا با قیمت کمتر از ۱۵ میلیون تومان به بازار عرضه خواهد شد و برنامه تولید این محصول در سال جاری ۵۰ هزار دستگاه است که این میزان تا سقف ۲۰۰ هزار دستگاه در سال قابل افزایش است.

این در حالی است که نجم الدین در مرداد ۸۹، قیمت نهایی رانا را ۱۱میلیون تومان عنوان کرده و گفته بود: از اول هم مبنای قیمت رانا ۱۱میلیون بود و انشاالله تا پایان سال ۹۰ به بازار عرضه خواهد شد.

* افزایش داخلی سازی و رشد قیمت رانا

بحث در مورد عرضه رانای ۱۵ میلیون تومانی در حالی این روزها مطرح است که به گفته مدیران ایران خودرو، تلاش زیادی برای افزایش میزان داخلی سازی این محصول صورت گرفته و دلیل اصلی تأخیر در تولید رانا دستیابی به سطح مناسبی از داخلی سازی و توجیه پذیری اقتصادی آن است.

اما ظاهراً این رشد توان تولید داخل و توجیه‌پذیری اقتصادی نه تنها باعث کاهش قیمت تمام شده تولید نشده، بلکه قیمت فروش رانا را نیز حدود ۴ میلیون تومان افزایش داده است.

این در حالی است که در تولید محصولات مونتاژی نیز اصولاً هزینه بالایی برای تولید تحت لیسانس باید پرداخت شود که در تولیدات داخلی جایی برای این هزینه باقی نمی‌ماند.

* قیمت رانا همراه با ۲۰۶ افزایش یافت

حمیدرضا تقوی‌نژاد، معاون ایران خودرو در امور استراتژیک و برنامه‌ریزی در پاسخ به این سوال فارس که با توجه به کاهش قیمت تمام شده تولید و افزایش داخلی‌سازی رانا، چرا هدف‌گذاری انجام شده برای قیمت این محصول از ۱۱ میلیون تومان به ۱۵ میلیون تومان افزایش یافته است؟ می‌گوید: در ابتدا هدفگذاری قیمتی رانا برای تولید محصول پایه ۱۱میلیون تومان بود و برای مدل فول رانا ۱۳ میلیون تومان تعیین شد اما هدفگذاری فعلی برای عرضه رانا کمتر از ۱۵ میلیون تومان است که اگر با این قیمت عرضه نشود، در تولید محصول ضرر خواهیم کرد.

وی ادامه می‌دهد: با توجه به افزایش قیمت یک تا ۱.۵ میلیون تومانی محصولات مشابه رانا، این شیفت قیمت شامل رانا نیز می‌شود.

به گفته تقوی نژاد، رانا در کلاس خودروهایی تولید می‌شود که هم اکنون افزایش قیمت پیدا کرده‌اند، هرچند رانا از نظر زیبایی بهتر از محصولات ۲۰۶ است و طبیعتا این محصول نیز باید مشمول افزایش قیمت شود.

وی در پاسخ به این سوال که آیا زیباتر بودن رانا نسبت به ۲۰۶، توجیه قابل قبولی برای افزایش قیمت این خودرو است؟ می‌گوید: هدفگذاری انجام شده در مورد قیمت رانا با ۲۰۶ حدود ۳ میلیون تومان اختلاف دارد و در واقع رانا ۳ میلیون تومان ارزانتر از محصول هم رده خود به بازار عرضه خواهد شد.

وی ادامه می‌دهد: اگر بتوانیم رانا را با قیمت اعلام شده و با یک سود ناچیز عرضه کنیم، تولید این محصول ضررده نخواهد بود.

* افزایش قیمت رانا با وجود کاهش سرمایه‌گذاری تولید

میزان داخلی سازی قطعات یکی از عوامل دخیل در قیمت‌گذاری محصولات است و به همین دلیل با افزایش داخلی سازی و بالارفتن سهم قطعات داخل در تولید رانا باید شاهد پایین‌ آمدن قیمت این محصول باشیم. همچنین در برنامه‌ریزی جدید ایران خودرو، تیراژ تولید رانا ۲۵ درصد افزایش یافته که این مسئله نیز قیمت تمام شده تولید را کاهش خواهد داد.

در عین حال، سرمایه‌ای که بابت طراحی و تولید یک محصول هزینه می‌شود در قیمت تمام شده تولید تأثیر مستقیم دارد. به گفته معاون مدیرعامل ایران خودرو بابت تهیه قالب‌ها، ایجاد خطوط تولید و تمام موارد لازم برای تولید رانا ۴۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری انجام شده است.

از سویی منطقی مدیرعامل سابق ایران خودرو، کل سرمایه‌گذاری لازم برای مجموعه خودرو، قطعات و خط تولید رانا را حدود ۱۰۰ میلیارد تومان برآورد کرده و گفته بود: اگر رانا با این مبلغ و تیراژ ۱۵۰ هزار دستگاهی تولید می‌شد، به محدوده ۱۱ میلیون تومانی می‌رسیدیم.

به این ترتیب سرمایه‌گذاری انجام شده برای تولید رانا در برنامه‌ریزی جدید حدود ۶۰ درصد کاهش یافته که تأثیر مستقیم این مسئله را باید در قیمت گذاری محصول مشاهده کنیم. این در حالی است که نه تنها قیمت رانا نسبت به هدف گذاری اولیه کاهش نیافته بلکه از ۱۱ به ۱۵ میلیون تومان افزایش یافته است.

از سویی، با مطرح شدن موضوع رانا در زمان مدیریت سابق ایران خودرو، برخی کارشناسان عنوان کردند که تولید این خودرو با قیمتی پایینتر از ۱۴ میلیون تومان توجیه اقتصادی ندارد. البته این صحبتها با توجه به براورد سرمایه ۱۰۰ میلیارد تومانی و سهم ۶۵ درصدی داخلی سازی بود. اما حالا با وجود افزایش سهم تولید داخل و کاهش ۶۰ درصدی سرمایه‌گذاری، قیمت رانا حتی بالاتر از ۱۴ میلیون تومان عنوان شده است.

تقوی‌نژاد در پاسخ به این سوال که برای توجیه اقتصادی تولید رانا چه تغییراتی در این خودرو ایجاد شده است؟ می‌گوید: در بدنه، تزئینات و پلت‌فرم این خودرو تغییراتی را ایجاد کرده‌ایم، به عنوان نمونه ۶ تا ۸ قالب قطعات پرسی بزرگ خودرو برای تولید رانا در ایران ساخته شده که صرفه‌‌‌جویی بالایی را به همراه دارد این در حالی است که قبلاً این قالب‌ها توسط سازندگان اروپایی تامین می‌شد.

وی معتقد است: سرمایه‌گذاری لازم برای تولید رانا در مدیریت قبلی رقم بالایی بوده و تولید این محصول توجیه‌پذیر نبوده است.

*دلیل تأخیر در تولید رانا چیست؟

تأخیر در تولید رانا در حالی اتفاق افتاد که رهبر معظم انقلاب در نوروز سال ۹۰ در بازدید از ایران خودرو بر لزوم افزایش توان تولید داخل و دستیابی به تولید محصولات داخلی تأکید کرده بودند.

تقوی نژاد در مورد تأخیر در تولید رانا به فارس می‌گوید: با تغییر مدیرعامل ایران خودرو در سال ۸۸ تمام طرح‌های این شرکت از نظر توجیه‌پذیری اقتصادی مورد بازنگری قرار گرفت که رانا نیز از جمله این طرح‌ها بود.

وی ادامه می‌دهد: در آن زمان تولید رانا با توجه به قیمت تمام شده محصول توجیه‌پذیر نبود که برای حل این مشکل دو محور تعریف شد. کاهش قیمت تمام شده در حوزه قطعات و مواد یکی از این محورها بود که شرکت ساپکو نقش مهمی را در این مورد بازی می‌کرد تا قیمت تمام شده قطعات به هدفگذاری ما نزدیک شود.

وی ادامه می‌دهد: در این ارستا اعلام کردیم که با هر سازنده‌ای که ب‌تواند با هدف قیمتی ما نسبت به تولید قطعات رانا اقدام کند، آماده مذاکره‌ایم. به این ترتیب در حوزه قیمت قطعات و مجموعه‌ها حدود ۹۰ درصد به هدفگذاری انجام شده نزدیک شدیم.

معاون مدیرعامل ایران خودرو در مورد محور دوم برای توجیه‌پذیری تولید رانا نیز می‌گوید: این بخش به هزینه‌‌های تولید و سربار در ایران خودرو مربوط می‌شد که سعی کردیم تا جایی که ممکن است محصول رانا را روی خطوط جاری به تولید برسانیم. به این ترتیب با حداقل سرمایه‌گذاری، برای مونتاژ و رنگ رانا از خطوط فعلی استفاده می‌شود اما برای خط بدنه، خط تولید جدید ایجاد شده است.

* صرفه‌جویی ارزی و کاهش سرمایه‌گذاری در خط تولید

تقوی نژاد با بیان اینکه صرفه‌جویی در تولید رانا حجم سرمایه‌گذاری برای این پروژه را کاهش داد، می‌گوید: رانا دارای قطعات مشابهی با محصولات فعلی ایران خودرو است که سعی کردیم این قطعات را از نظر ساخت داخل ارتقاء دهیم.

به گفته وی، ضریب ساخت داخل رانا از ۶۵ درصد که در زمان منطقی هدفگذاری شده است، به ۸۵ درصد ارتقاء یافته که این موضوع قیمت تمام شده تولید را کاهش می‌دهد. به این ترتیب با صرفه‌جویی ارزی و کاهش قیمت تمام شده رانا را شاهد هستیم.

تقوی نژاد با بیان اینکه فعالیت‌های عملیاتی برای تولید رانا از سال ۸۹ آغاز شد، می‌گوید: هدف انجام شده برای تولید رانا در مدیریت فعلی ایران خودرو شهریور۹۰ بود و قول داده بودیم این محصول در آن زمان به بازار عرضه شود. اما با توجه به اینکه برخی قطعات و تجهیزات خط بدنه باید از طریق واردات تامین می‌شد، وجود برخی محدودیت‌ها این کار را با سختی روبرو کرد که این موضوع در خرید چند قالب تولید رانا نیز وجود داشت.

وی ادامه می‌دهد: ‌در نیمه دوم سال ۹۰ تولید رانا با تاخیر روبرو شد و پس از آن، هدفگذاری جدیدی که انجام شد این بود که این خودرو در ابتدای سال جاری به بازار عرضه شود.

وی در پاسخ به این سئوال که با این تفاسیر آیا طراحی و عملیات لازم برای تولید رانا در ایران خودرو متوقف نبوده است؟ گفت: در سال ۸۸ حدود ۷ ماه پروژه رانا متوقف شد تا برنامه‌ریزی مناسبی جهت تولید این محصول صورت گیرد.

* تغییر مدیریت عاملی برای تأخیر در تولید خودروی ملی

تغییرات مدیریتی در اکثر سازمانها اجرای پروژه‌ها را با تأخیر مواجه می‌کند و طرح تولید رانا نیز از این مسئله مستثنی نبوده است.

سید رضا مفیدی مدیر صنایع خودرو سازمان گسترش در این مورد با بیان اینکه ایده طراحی و تولید رانا از سالهای گذشته مطرح شد، به فارس می‌گوید: با توجه به ضرورت توسعه محصول و تنوع تولیدات ایران خودرو و همچنین محدودیتی که برای تولید خودروهای قدیمی وجود دارد، موضوع تولید رانا بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت.

وی ادامه می‌دهد: تولید محصولات جدید به عنوان یک الزام برای خودروسازان مطرح است که البته در نهایی شدن یک تولید بخش‌های مختلفی مانند تامین، تولید، فروش و خدمات پس از فروش نقش دارند و باید دید در هر یک از این بخش‌ها چه فرآینده‌هایی از لحاظ فنی و اقتصادی، تولید را با توجیه همراه خواهد کرد و در چه صورت محصول قابل عرضه به بازار تولید خواهد شد.

مفیدی تصریح می‌کند: ‌در مراحل تامین و مذاکره با قطعه سازان یکسری محدودیت‌ها و مشکلات وجود داشت که از حدود یک سال پیش توافقاتی با این مجموعه‌ها انجام شد تا توجیه لازم برای تامین قطعات وجود داشته باشد.

وی با بیان اینکه موافقت‌های لازم برای تامین و تولید رانا صورت گرفته است، در مورد تاخیر در تولید رانا می‌گوید: اخذ موافقت‌ها از بخش تأمین و همچنین تغییر مدیریت در ایران خودرو از جمله دلایل این تاخیر بود زیرا با حضور مدیر جدید اجرای پروژه‌ها نیازمند بررسی‌‌های جدید و خاص خود بود.

وی ادامه می‌دهد: یکی از دلایل تاخیر در تولید رانا این بود که مدیران ایران خودرو باید بیشتر روی این پروژه کار می‌کردند تا طراحی و تولیدش اقتصادی‌تر شود.

وی با بیان اینکه تاکنون قطعه‌سازان در فرآیند طراحی خودرو حضور نداشته‌اند، معتقد است: در تولید رانا سعی شده نقش قطعه‌سازان افزایش یابد و از مرحله طراحی عبور کنند تا در قیمت‌گذاری تاثیرگذاری بیشتری اتفاق بیفتد و قیمت تمام شده با کمک قطعه‌ساز و خودروساز اصلاح شود. در عین حال بحث‌های برون‌مرزی و دریافت مجوزها نیز زمانبر بوده و فرآیند کاری اخذ مجوز از شرکتهای خارجی و پس از آن، جایگزین کردن یک سری قطعات زمانبر شد.

مدیر صنایع خودرو سازمان گسترش با بیان اینکه تمام همّ و غمّ این بود که رانا تا آخر ۸۸ تولید شود، می‌گوید: تغییر مدیریت، همکاری قطعه‌سازان و مذاکره با شرکتهای خارجی زمان تولید این محصول را طولانی کرد و در عین حال تولید رانا و از نظر تیراژ و کیفیت نیز باید اقتصادی می‌شد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد تأخیر در تولید رانا با هدف توجیه‌پذیر شدن پروژه، نه تنها تولید این محصول را با کاهش قیمت تمام شده روبرو نکرده بلکه قیمت رانا نیز با رشد ۴ میلیون تومانی همراه شده است. از این رو بازنگری در شرایط تولید رانا و تلاش برای اقتصادی کردن تولید این محصول از اهمیت بالایی برخوردار است.