دنیای آتش‌فشان‌ها

فوران توده های بزرگی از خاکستر در ايسلند در اثر فعال شدن يکی از آتش‌فشان‌های خفته اين منطقه باعث شده است نشريه علمی لايو ساينس گزارشی درباره حقايق و رويدادهای بزرگی که به واسطه آتش‌فشان‌ها به وجود آمده‌اند منتشر کند. در حال حاضر حدود هزار و ۵۰۰ آتش‌فشان سرتاسر کره زمين را پوشانده‌اند و برخی از آنها به صورت متوالی و برای سالها فوران کرده و می کنند. اين پديده وقتی رخ می دهد که سنگ‌های مذاب يا ماگما تحت فشار و با سرعت به سمت بالا حرکت کرده و بخش ضعيفی از پوسته زمين را شکافته و به خارج راه پيدا کنند.

مخازن زيرزمينی ماگماها می توانند برای صدها سال در زير زمين مخفی باقی بمانند و سپس به شکلی دور از انتظار و ناگهانی فوران کنند. نشريه لايو ساينس در پی فوران آتش‌فشانی در ايسلند پس از ۲۰۰ سال خاموشی و در اواخر روز پنجشنبه که منجر به فوران مقادير زيادی آب داغ، خاکستر و سنگ ريزه شده و بسياری از پروازهای فرودگاه های اروپايی را با اختلال مواجه کرد، گزارشی از ۱۱ نکته درباره آتش‌فشان‌های جهان منتشر کرده است.

سنگ‌های متخلخل آتش‌فشانی تنها سنگ‌هايی هستند که از توانايی شناور بودن بر روی آب برخوردارند. اين سنگ‌ها معمولا خاکستری و مملو از حفره های حباب مانند هستند که در اثر خروج سريع و پرفشار گازهای داغ از ميان سنگ‌ها به وجود می آيند. نيرومندترين آتش‌فشان‌های جهان ابرآتش‌فشان نام دارند.

انفجار يک ابرآتش‌فشان می تواند بارانی از آتش را تا مسافت هزاران مايل بر زمين بباراند و منجر به ايجاد تغييرات آب و هوايی شود. تغييراتی از قبيل کاهش دمای هوا که در نتيجه آزادسازی چندين تن خاکستر در اتمسفر زمين به وجود می آيد. اين هيولاها دستهای وحشتناک خود را هر چند صد هزار سال يکبار رو می کنند. بزرگترين انفجار آتش‌فشانی تاريخ به کوه «تامبورا» واقع در جزيره «سامباوا» در اندونزی تعلق دارد. انفجار و فوران اين آتش‌فشان در سال ۱۸۱۵ منجر به مرگ ۱۰۰ هزار انسان شد.

اندونزی از بيشترين تعداد آتش‌فشان‌های فعال تاريخ در حدود ۷۶ آتش‌فشان برخوردار است. بيشتر آتش‌فشان‌ها در لبه صفحه های تکتونيکی رخ می دهند، صفحه های بزرگ سنگی که سطح زمين را تشکيل داده اند. ايسلند مشهور به سرزمين آتش و يخ بر فراز آتش‌فشان‌های نوار نيمه اقيانوسی اطلس قرار دارد.

آخرين فوران آتش‌فشان در آوريل ۲۰۱۰ در برابر فواران قدرتمند آتش‌فشان Skaptar در سال ۱۷۸۳ بسيار کوچک به نظر می آيد، اين انفجار آتش‌فشانی تمامی منابع کشاورزی و شيلات جزيره را نابود کرده و منجر به قحطی شد که جان يک پنجم از مردم جزيره را گرفت. آتش‌فشان‌ها توانايی رشد کردن دارند و با انباشته شدن گدازه‌ها و خاکسترها لايه های جديدی به آتش‌فشان افزوده شده و ارتفاع آن را افزايش می دهند. اين يکی از شيوه های رايجی است که کوه‌ها بر اساس آن ساخته می شوند.

آتش‌فشان‌ها می توانند منقرض شوند. زمانی که دانشمندان اعلام می کنند از اين پس آتش‌فشانی هرگز فوران نخواهد کرد، در واقع انتظار منقرض شدن و نابود شدن آتش‌فشان وجود دارد. آتش‌فشان‌هايی که در حال حاضر فعال نيستند اما احتمال فعال شدن آنها وجود دارد آتش‌فشان‌های خفته خوانده می شوند. فشار مستقيم برخی از فورانهای آتش‌فشانی می تواند منجر به شکل گيری مخازن ماگمايی شود که در هم فرو می‌ريزند و حفره های عظيم و کاسه مانندی به نام «کالدرا» به وجود می آورند.

آتش‌فشان‌ها باعث رنگين تر شدن غروب خورشيد می شوند، زمانی كه آتش‌فشان کاساتوچی فوران کرد مردم سراسر جهان شاهد رنگمايه‌های فوق العاده‌ زيباي نارنجی و سرخ رنگی در غروب خورشيد بودند. اين رويداد ديدنی ناشی از انتشار ذرات خاکستر در اتمسفر زمين است که باعث شکست بيشتر پرتوهای خورشيدی در آسمان می شود.