با تله‌های ذهن آشنا شوید

  عصر ایران/ تهیه و تنظیم: شادی مکی- شاید بارها درباره تله ها یا طرحواره های ذهنی و تاثیرمنفی آنها بر زندگی و انتخابهای انسان شنیده اید درواقع تله‌ های ذهنی، الگوهای منفی فکری و رفتاری هستند که ریشه در تجربیات تلخ و نامطلوب ما در دوران کودک و نوجوانی دارند. آنها در اعماق ذهن ما رشد کرده و باعث می شوند که احساسات منفی متفاوتی را تجربه کرده و حتی دست به انتخاب های اشتباه بزنیم. درواقع سایه این طرحواره ها تا زمانیکه اقدام به درمان آنها نکنیم بر زندگی ما سنگینی می کنند. اما این تله ها  که این تله ها قابل شناسایی و درمان هستند. درحالیکه درمان آنها می تواند باعث افزایش کیفیت زندگی فرد شده و به سالم سازی زندگی کمک کند اما عدم شناسایی و درمان آنها به روان فرد آسیب زده و او را دچار انواع معضلاتی روانی از جمله اضطراب، افسردگی، از دست دادن اعتماد به نفس و فقدان عزت نفس کرده و فرد را به سمت زندگی ناکارآمد سوق می دهد.

ویژگی های مشترک تله های ذهنی

اگرچه طرحواره ها ویژگی های متفاوتی دارند اما دارای وجوه  اشتراکی هم هستند که در ادامه می خوانید:

تله‌های ذهنی  غالبا در کودکی شکل می‌گیرند.

تله‌های ذهنی بر بسیاری از ابعاد زندگی تأثیر منفی دارند.

تله‌های ذهنی، آسیب‌زا هستند.

احساسات و هیجانات منفی در فرد ایجاد می‌کنند.

بعد از مدتی می توانند باعث بروز اختلالات اضطراب و افسردگی شوند.

در موقعیت‌های مختلف، احساسات و رفتارهای تکراری را در فرد برمی‌انگیزند.

تصویر سیاه و سفیدی از زندگی در باور فرد ایجاد می‌کنند.

عمیق و پایدار هستند.

نحوه شکل گیری تله های ذهنی

اگرچه محققان می گویند در شکل‌گیری تله‌های ذهنی، عوامل ژنتیکی و محیطی دخالت دارند اما با توجه به اینکه این تله ها از رفتار والدین و همسالان با فرد سرچشمه می گیرند، اما به نظر می‌رسد، عوامل محیطی نقش پررنگ تری را در این زمینه ایفا می کنند. به بیان دیگر رفتارهایی که در کودکی با ما شده، شیوه توجه و رسیدگی و شکل ارتباطی که در کودکی، اطرافیانمان با ما داشته‌اند، در شکل‌گیری این تله ها مؤثرند.

رشد در شرایط فقدان و بی­‌ثباتی و احساس عدم امنیت، داشتن والدین سوء استفاده‌­گر یا بی توجه، داشتن والدین پرتوقعی که هرگز راضی نمی شوند، والدین ناسازگار با یکدیگر، والدین بیش از حد حمایت‌کننده که  به کودک استقلال عمل نمی دهند از جمله شرایطی هستند که طرحواره های ذهنی و شخصیتی را در فرد ایجاد می کنند. تا کنون 18 نوع تله ذهنی و شخصیتی شناسایی شده است. تله‌ رها شدگی ، تله‌ بی‌اعتمادی، تله‌ وابستگی، محرومیت هیجانی، طرد اجتماعی، نقص و شرم، تله‌ شکست، تله‌ اطاعت، تله‌ استحقاق، تله‌ معیارهای سخت‌گیرانه و تله آسیب پذیری از جمله تله های ذهنی شناخته شده ای هستند که در مطالب بعدی با آنها آشنا خواهید شد.

تشخیص و درمان تله های ذهنی

برای درمان این تله ها در اولین قدم باید با متخصص مشورت کنید. متخصص سلامت روان با استفاده از مصاحبه، مشاهده، و تست‌های روان‌شناسی، می‌تواند به شما در شناسایی تله‌ های ذهنی و ریشه‌های آن‌ها کمک کند.همچنین برای شناسایی تله ها راهکارهایی وجود دارد که وجود تله ذهنی را توسط خود شما قابل شناسایی می کند.

در اولین مرحله به افکار و احساسات تکراری خود توجه کنید: بروز مکرر برخی افکار و احساسات منفی مانند احساس بی‌ارزشی، ناتوانی، ناامیدی و... در ذهن شما یا تکرار الگوهای رفتاری خاص در روابط شخصی که به بروز مشکلات و تعارضات در روابط شخصی شما منجر می‌شوند در واقع نشانه‌ای از وجود تله‌ های ذهنی هستند.

به واکنش‌های شدید و نامتناسب خود توجه کنید: بروز مکرر چنین واکنش هایی در برخی موقعیت‌ها می تواند نشانه ای از تله ذهنی باشد مانند اینکه یک انتقاد کوچک شما را بر آشفته و احساس بی ارزشی می کنید.

توجه به مشکلات و چالش‌های تکراری در زندگی: برخورد مکرر با موانع و مشکلات مشابه که شما را از رسیدن به اهداف خود باز می دارد یا تکرار الگوهای ناسالم در روابط شخصی هم نشانه دیگری از فعال شدن تله ذهنی هستند.

بیشتر بخوانید:

بیش‌فعالی/ اختلالی که در بزرگ‌سالان هم هست

بدخطی کودکان؛ دلایل و راهکارهای بهبود

تماشاخانه

بابانویل سوار بر جت اسکی / ذوق و شوق باورنکردنی کودکان (فیلم)

پروین، از آتش سوزی تا زندگی دوباره / معلولیت این زن را خانه‌نشین نکرد! (فیلم)

فیلم های دیگر