به رغم
اینکه در دانشگاه امام صادق( ع) در کنار رشته اصلی علوم سیاسی و معارف اسلامی، هر
دو زبان عربی و فرانسه را هم به خوبی آموخته بودم ولی تقریبا غالب دوران خدمتم در
وزارت خارجه را در ادارات اروپا گذرانده و طبعا ماموریت های ثابت خارج از کشور را
هم در کشورهای مسیحی اروپا گذرانده ام، اما در هیچ کشور اروپایی اقبال به کلیسا و
دین را به قوت لهستان نیافته ام.
پس از لهستان شاید ایرلند، اسپانیا و پرتقال در
رده های بعدی باشند. البته این نظر مبتنی بر مشاهدات بنده است و نه یک بررسی و
مطالعه علمی و پژوهشی.
یکشنبه ها در اروپا برای کارکنان سفارتخانه های خارجی روز
گردش و تفریح است. وقتی اولین یکشنبه حضورم در لهستان، زمانی که هنوز استوارنامه
ام را هم تسلیم نکرده و رسما کارم را شروع نکرده بودم، از راننده محلی سفارت خواستم مرا برای گردش و آشنا شدن با شهر
به مناطق مرکزی شهر ببرد، در خیابان مرکزی شهر که اتفاقا روزهای یکشنبه به روی
خودروهای عادی ( بجز اتوبوس، تاکسی، خودروهای امداد و خودروهای دیپلماتیک ) بسته
می شود تا گردشگران پیاده در آسایش و آرامش بیشتری بتوانند در آن قدم بزنند، متوجه
شدم در مقابل کلیسایی قدیمی مردم زیادی در بیرون و داخل پیاده رو تجمع کرده اند.
وقتی از راننده سوال کردم این تجمع برای چیست، متوجه شدم که مردم برای عبادت و
مراسم نیایش یکشنبه به کلیسا آمده اند و جمعیت آنقدر زیاد است که داخل کلیسا پر
شده است و تعداد زیادی از عبادت کنندگان
مجبور شده اند در بیرون کلیسا و در پیاده رو خیایان ایستاده و مراسم نیایش را
همراهی کنند.
با توجه به اینکه غیر از یکشنبه های کلیسای سن پیتر واتیکان که خود
پاپ مراسم نیایش را به جا می آورد در هیچ جای دیگر اروپا شاهد چنین استقبالی از
کلیسا نبوده ام علت این همه استقبال را از راننده سوال کردم.
او البته با نارضایتی
گفت از فروپاشی کمونیزم به این طرف کلیساها مثل قارچ رشد کرده اند و از تعداد
زیادی کلیسای نوساز در محلات مختلف شهر نام برد. البته از رفتار کلیسا هم شاکی بود
که برای ثبت شرعی ازدواج و مراسم عقد یا کفن و دفن متوفیان پول زیادی از مردم می
گیرند و ... .
وقتی
مطالعاتم در مورد لهستان عمیق تر شد متوجه شدم در این کشور کاتولیک که توسط
همسایگان ارتدوکس و پروتستان محاصره شده است، به لحاظ تاریخی ملی گرایی با مذهب
آمیختگی عمیقی دارد یعنی زمانی که در دوران اشغال و انضمام لهستان به روسیه، روس ها
تکلم به زبان لهستانی را به منظور روسی سازی لهستان منع کرده بودند، کلیسا تنها جایی
در لهستان بود که استفاده از زبان لهستانی - چون دعا و نیایش مردم به آن زبان بود-
آزاد بوده و مجازات و جریمه ای بدنبال نداشته است لذا به صورت سنتی و تاریخی کلیسا
جایی بود که ملی گرایان می توانستند برای حفظ هویت ملی و فرهنگی و زبانی خود روی آن
حساب کرده و بر آن تکیه کنند.
البته متعاقبا انتخاب پاپ ژان پل دوم لهستانی به عنوان
پاپ جهان مسیحیت نیز در این اقبال و توجه مردم به مذهب و کلیسا بی تاثیر نبوده
است.
بعدها
در کلیساهای دیگری در لهستان هم شاهد چنین صحنه هایی بودم و یاد نمازجمعه های
خودمان می افتادم که بعضا - بخصوص اوایل- به خاطر کثرت حضور مردم، به خارج از مسجد
یا مصلی و به خیابانهای اطراف هم کشیده می شود.