چند توصیه برای خانواده‌هایی که فرزندانشان سیگار الکترونیکی می کشند

مدت‌هاست که بازارهای فروش محصولات دخانی به ویژه سیگارهای الکترونیکی، جوانان و نوجوانان را به دام انداخته و مصرف‌کنندگان این محصولات در نهایت با عوارض جبران‌ناپذیر آن مواجه خواهند شد.

به گزارش همشهری آنلاین، با وجودی که متولیان نظام سلامت معتقدند که باید ممنوعیت و محدودیت‌های شاید در این باره لحاظ شود و اما به هر صورت تولیدکنندگان دخانیات نسل جدید هم ترفندهای خاصی برای جذب مشتری و فروش بیشتر محصولاتشان دارند. از طعم دهنده‌های جذاب و اسانس‌های خاص گرفته تا کم خطر و کم آسیب نشان دادن تولیداتشان.

به همین دلیل امیرحسین جلالی ندوشن، سخنگوی انجمن علمی روانپزشکان ایران معتقد است که دنیای امروز، فضایی نیست که ممنوعیت جواب بدهد و برعکس بیشتر جاذبه ایجاد می‌کند. بر این اساس ضرورت دارد که آگاهی و آموزش خانواده‌ها بیشتر شود.

او به چند راهکار جالب برای برخورد با نوجوانانی که مصرف سیگارهای الکترونیکی را آغاز کرده‌اند، اشاره می‌کند که در ادامه می‌خوانید.

فشار همسالان

سخنگوی انجمن علمی روانپزشکان ایران درباره دلایل افزایش تمایل به مصرف دخانیات به ویژه سیگارهای الکترونیکی به ویژه در نوجوانان بیان می‌کند: سیگار کشیدن به ویژه در پسران به عنوان نمودی از بلوغ در نظر گرفته می‌شود. این گروه سنی به شدت تحت تاثیر همسالان هستند و پدیده روانشناختی معینی تحت عنوان «فشار همسالان» در این گروه تعریف شده است. آنها برای این که عضو گروه باشند، باید در حقیقت از روش‌هایی که گروه دیکته می‌کند، استفاده کنند و این رقابتی است برای بلوغ و ورود به بزرگسالی.

علائمی که سیگارهای الکترونیک ندارند

جلالی به تغییر شرایط فیزیکی دخانیات نسل هم اشاره می‌کند و می‌گوید: سیگار کاغذی بو دارد و دهان را بدبو می‌کند. به همین دلیل والدین، اولیای مدرسه و دیگران به خوبی از آن آگاه می‌شوند و می‌توانند روی رفتار فرد کنترل داشته باشند. این فرآیند به عنوان یک عامل مهارکننده مؤثر است، به همین دلیل در گذشته شاید بسیاری از نوجوانان تفنی یا موردی سیگار را امتحان کرده باشند اما این مساله به شکل دائمی نبوده است. اما سیگارهای الکترونیک این علائم را ندارند و در نتیجه کنترل بیرونی ناممکن شده است.

عوامل مؤثر

به گفته این روانپزشک، نکته مهم دیگری که باید به آن توجه کرد و بحث سیاستگذاری اجتماعی و روانی هم در آن دخیل است، مساله تشویش است.

او در توضیح بیشتر می‌گوید: به دلایل مختلفی از جمله وضعیت اجتماعی، اقتصادی، آینده شغلی، تشکیل خانواده، رفاه و... جامعه تشویش را تجربه می‌کند بدون این که آن را نشان دهد. اما به طور کلی می‌دانیم که سیگار کشیدن و برخی رفتارهای مشابه آن روشی برای کنترل تشویش است و جوامعی که این مساله در آن زیاد است، تمایل به مصرف سیگار هم در آن افزایش پیدا می‌کند.

چه باید کرد؟

سخنگوی انجمن علمی روانپزشکان درباره راهکارهایی که می‌تواند منجر به کاهش مصرف شود، عنوان می‌کند: این الگوی همیشگی که ممنوعیت بهترین روش است را باید کنار بگذاریم، چون دنیای امروز، فضایی نیست که ممنوعیت جواب بدهد، برعکس بیشتر جاذبه ایجاد می‌کند. باید از پرداخت سطحی، بزرگ‌نمایی خطرات، دشمن‌نمایی سیگار الکترونیک و نشان دادن آن به عنوان یک معضل مهم و بزرگ اجتماعی که گویی هیچ مشکل دیگری وجود ندارد، پرهیز کرد.

او معتقد است اینطور مسائل زمانی که فراگیر می‌شوند، علاوه بر این که توصیه‌های فردی مهم هستند اما نیازمند تولید محتوا، راهنما، دستورالعمل و فرهنگسازی هستیم که مردم آگاه‌تر شوند.

خانواده‌ها چه راهکاری دارند؟

سخنگوی انجمن علمی روانپزشکان ایران بر آگاه‌ کردن و آموزش خانواده‌ها تاکید می‌کند و می‌گوید: مساله مهم افزایش گفتگو در خانواده‌هاست که البته در سطح خانواده کمتر شاهد آن هستیم، در حالی که والدین باید فضا را به گونه‌ای فراهم کنند که چنین مباحثی مطرح شود و در مواجهه با چنین شرایطی به جای شکستن سیگارهای الکترونیک، برخوردهای قهری یا تهدید و محرومیت، با کودکان صبحت کنند و به دنبال شناسایی عوامل مؤثر در تمایل به مصرف باشند.

جلالی تاکید می‌کند: خانواده‌ها نباید از همان ابتدا حرف‌شان را دیکته کنند. نوجوانان باید شنیده و به رسمیت شناخته شوند. در کودکان و نوجوانان هم بسیار بهتر از سنین دیگر می‌توانیم تاثیرگذاری را ایجاد کنیم اما هر مخاطبی راه خودش را برای اثرپذیری دارد. مخالفت و مقابله‌جویی و تبدیل کردن مساله سیگارهای الکترونیک به بازی قدرت بین والدین و فرزندان، نتیجه‌ای جز جنگ کودک و والد ندارد.

اگر می‌خواهیم در حوزه سلامت و بهداشت به ویژه کاهش و حذف مصرف سیگارهای الکترونیک مؤثر باشیم، باید به نگرانی‌ها، زمینه‌های مؤثر و تفکرات فردی بپردازیم که احساس دیده شدن و شنیده شدن به فرد القا شود. بعد از آن می‌توانیم پیشنهادهایی را برای ترک این رفتار نابهنجار به کودکان اعلام کنیم. تصور این که تفکر والدین به کودکان دیکته شود و در نهایت منجر به ترک مصرف شود، اشتباه است.