نعناع (Mentha) یک گیاه علفی از خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است. این گیاه بوی بسیار مطبوع و طعمی تلخ و خنثی دارد. از مهمترین خواص نعناع میتوان به خاصیت ضد تهوعی آن اشاره کرد.
به گزارش به اندام دکتر کرمانی، این گیاه در کاهش سردرد، مشکلات گوارشی، تسکین درد عضلانی و عفونتهای تنفسی کاربرد دارد. همچنین، نعناع میتواند خنککننده و ضدعفونیکننده دهان و تسکیندهنده عفونتهای دهان و لثه باشد. شما میتوانید از آن به شکلهای مختلف مانند نعناع خشک، دمنوش، چای یا عصاره نعناع استفاده کنید. در این مقاله به تمام خواص نعناع و طریقه مصرف خواهیم پرداخت. تا انتها با ما همراه باشید.
نعنا دارای ماده ای به نام منتول است كه احساس خنكی در دهان ایجاد می كند. مقدار منتول در نعناع بسته به نوع آن از ۳۵ تا ۵۵ درصد تغییر می كند كه البته اگر نعناع دیر چیده شود، مقدار منتول آن تا حدود ۳۰ درصد پایین می آید.
برگ های نعناع حاوی بالاترین مقدار آنتی اکسیدان نسبت به سایر گیاهان موجود می باشند. روغن نعناع شامل اسیدهای فنولیک, فیتوسترون, ساپونین ها, تریترپین ها, فلانوئیدها، کاروتنوئید, آنتوسیانین ها و غیره است. روغن نعناع به طور گسترده برای مصارف مختلفی استفاده می شود.
این روغن امروزه به طور گسترده ای در آماده سازی خوراک ها, عطرها و برای درمان انواع مختلفی از بیماریها استفاده می شود. در ادامه دو جدول ارزش غذایی نعناع خشک و نعناع تازه در ۱۰۰ گرم را برای شما آوردهایم:
ارزش غذایی | مقدار |
کالری | ۲۸۵ |
کربوهیدرات | ۵۲.۰۴ گرم |
پروتئین | ۱۹.۹۳ گرم |
چربی | ۶.۰۳ گرم |
آب | ۱۱.۳۰ گرم |
فیبر | ۲۹.۸۰ گرم |
قند | ۰.۰۰ |
کلسترول | ۰.۰۰ میلی گرم |
ارزش غذایی | مقدار |
کالری | ۴۴ |
کربوهیدرات | ۸.۴۱ گرم |
پروتئین | ۳.۲۹ گرم |
چربی | ۰.۷۳ گرم |
آب | ۸۵.۵۵ گرم |
فیبر | ۶.۸۰ گرم |
قند | ۰.۰۰ گرم |
کلسترول | ۰.۰۰ میلی گرم |
نعناع از نظر طب قدیم ایران نسبتا گرم و خشک است و از نظر خواص دارویی از پونه قوی تر است. از نعناع اسانس، روغن و تنتور تهیه میكنند كه مصارف طبی مختلفی دارد. مهمترین خواص نعناع عبارتند از:
۱- هضم غذا
۲- ایجاد شادی و طراوت
۳- مفید برای پوست
۴- مبارزه با آفتاب سوختگی
۵- رفع بوی بد دهان
۶- رفع سردرد و میگرن
۷- بهبود بیماریهای تنفسی
۸- پیشگیری از مشکلات معده
۹- خواص ضدسرطانی
۱۰- کمک به کاهش وزن
۱۱- مفید برای کبد چرب
۱۲- مفید برای زنان
۱۳- کاهش التهاب ریه
۱۴- حفظ سلامت قلب
۱۵- ضدعفونی کننده بدن
در ادامه هر یک از خواص نعناع را برای شما به طور مفصل بررسی خواهیم کرد:
نعنا کمک ویژهای به فرایند هضم غذا میکند و از بسیاری مشکلات مانند دلدرد و استفراغ و نفخ جلوگیری میکند؛ بنابراین توصیه میشود نعناع را بهصورت خشک به غذاها بهخصوص خوراکهایی که هضم آن سخت است اضافه کنید. یکی از شایعترین مشکلات گوارشی نفخ است.
نفخ با علائمی مانند دلدرد، دلپیچه و ورم شکم همراه است. معمولاً نفخ شکم درد زیادی را به همراه دارد که میتوان دلیل این درد را هضم نادرست غذا دانست. غالباً نفخ معده را با داروهای شیمیایی درمان میکنند اما باید گفت نعناع یک معجزه در رفع این مشکل است؛ بنابراین میتوانید به جای مصرف داروهای شیمیایی که مضرات فراوانی دارند این گیاه طبیعی را مصرف کنید.
سروتونین هورمونی شادیآور است که وجود آن به مقدار کافی در بدن به انسان حس شادی و امید به زندگی میدهد و کمبود آن موجب افسردگی و اندوه فراوان میشود. شاید در مورد حس طراوت دهی نعناع بارها شنیده باشید. نعناع با عطر خود محرک این هورمون به حساب میآید و هرگاه که عطر این گیاه به مشام شما میرسد مقداری زیادی هورمون سروتونین ترشح میشود. در واقع نعناع به همراه عطر خود برای شما شادی و طراوت را به ارمغان میآورد.
نعناع بر روی پوست و مو نیز تأثیر بسزایی میگذارد. تاثیر معجزه آسای نعناع باعث شده در صنایع آرایشی و بهداشتی بسیار مورد کاربرد باشد و با استفاده از این گیاه انواع ماسک پوست و مو و انواع کرمها را تولید کنند.
خواص نعناع برای التهاب نیز مفید است، بنابراین اگر پوستی ملتهب دارید میتوانید از این خاصیت نعناع بهرهمند شوید و قرمزی و التهاب پوست خود را در کمترین زمان ممکن از بین ببرید. نعناع برای پوستهای چرب نیز توصیه میشود و جایگزین خوبی برای کرمها و شویندههای کنترل کننده چربی پوست است. نعناع با تاثیر بر روی غدد، سموم ترشح چربی را کاهش میدهد.
نعناع حتی میتواند نقش یک کرم ضدآفتاب قوی را ایجاد کند. نعناع به دلیل داشتن مقادیر زیادی ویتامین و امگا ۳ از پوست مراقبت میکند و از مشکلاتی مانند آفتابسوختگی، لک و مشکلات پوستی شدیدتر مانند سرطان پوست جلوگیری میکند؛ بنابراین به افرادی که ساعات زیادی در معرض اشعه و نور خورشید هستند از این خاصیت نعناع استفاده می کنند. با افزایش مصرف نعناع و مشتقات آن میتوانید پوست خوبی داشته باشید.
استفاده از نعناع علاوه بر افزایش سلامت اندامهای بدن برای افزایش سلامت پوست نیز مؤثر است. نعناع یکی از منابع مهم در دریافت ویتامینهای C و A محسوب میشود علاوهبرآن حاوی مقدار قابلتوجهی مواد معدنی مهم از جمله فولات و اسیدهای چرب امگا ۳ است که با مشکلات پوستی در مقابل اثرات مضر اشعه نور خورشید مقابله میکند.
برای افرادی که زمان زیادی را در مقابل نور خورشید مشغول به فعالیت هستند توصیه میشود برای جلوگیری از آفتابسوختگی و یا برنزه شدن نعناع و سایر منابع ویتامین C و A را بسیار مصرف کنند. همچنین برای درمان آفتابسوختگی میتوان از ماسک نعناع استفاده کرد.
از خواص نعناع از بین بردن بوی بددهان است. بسیاری از صنایع برای تهیه انواع خوراکیها و صنایع بهداشتی مانند خمیردندان از این خاصیت نعناع استفاده میکنند.
اگر از آن دسته افرادی هستید که مدام دچار سردرد میشوید و یا میگرن دارید توصیه میشود مصرف نعناع و اسانس آن را افزایش دهید. نعناع به دلیل خاصیت بازگشایی رگها کمک زیادی به رفع سردرد و میگرن میکند. میتوانید نعناع را جایگزین قرصهای مسکن شیمیایی برای رفع سردرد کنید.
از جمله خواص نعناع که شاید برایتان جالب باشد، پیشگیری از آسم است. مواد موجود در نعناع سبب خنثیسازی رادیکالهای آزاد خون میشود و در نتیجه از بیماریهای تنفسی همچون آسم پیشگیری میکند.
یکی از خواص نعناع شل کردن یا تسکین عضلات است. به همین دلیل مصرف آن برای جلوگیری از مشکلات گوارشی توصیه میشود. این گیاه شگفتانگیز از قدیم الایام یک آرامبخش مقوی بوده که برای آرامش معده و روده مورد استفاده قرار می گرفته.
نعناع یک گیاه اعجابانگیز است. یکی از خواص مهم نعناع اثر بسزای آن در کمک به درمان سرطان است. این گیاه دارای پریلیل الکل است که یک ماده ضدسرطانی به شمار میرود. تحقیقات و مطالعات بسیار روی این ماده نشان میدهد که به جلوگیری از رشد تومورهای پانکراس و کبد کمک میکند.
علاوه بر این مصرف مداوم این گیاه دارویی جذاب منجر به پیشگیری از ایجاد سرطان رودهی بزرگ، پوست و ریه می شود. یکی از مهمترین ماده های موجود در آن ویتامین C است که با سایر مواد موجود در آن باعث افزایش سلامتی بدن در مقابل تشکیل سلولهای سرطانی میشود.
مصرف نعناع موجب میشود تا کالری اضافی را به شیوه ای سالم از دست دهید. نعناع, آزادسازی آنزیم های گوارشی بدن را قادر به مصرف چربی بیشتری به منظور تولید انرژی می کند. استفاده از نعناع با سایر غذاها مانند لیمو نیز موجب آماده کردن بدن برای یک مسیر سالم شده و کم کردن وزن را به شیوه ای سالم و طبیعی آسان تر می کند.
نعناع میتواند به ترشح صفرا و فعالیت صفراوی کمک کند. این خاصیت در تسهیل فرآیند هضم غذا و جلوگیری از آسیب کبد و مشکلات صفراوی مفید است. خواص ضد التهابی و ضد میکروبی این گیاه میتواند در کاهش التهابات و عفونتهای کبد نیز مفید باشد. این خاصیت به حفظ سلامت عمومی کبد کمک میکند.
علاوه بر این خواص آنتیاکسیدانی نعناع میتواند به حفاظت از کبد در برابر آسیبهای اکسیداتیو (Oxidative) مرتبط با عوامل مانند استفاده از مواد شیمیایی، دخانیات و عوامل محیطی کمک کند.
زنان در دورههای مختلف مانند بارداری و سیکل قاعدگی میتوانند از نعناع با هدف کاهش درد استفاده کنند. در ادامه چند نمونه را مطالعه خواهید کرد:
نعنا دارای خواصی است که برای رحم میتواند مفید باشد. اما باید این گیاه را تنها به عنوان مکمل در نظر بگیرید و به هیچ عنوان نباید جایگزین درمان اصلی شود.
خواص ضد التهابی و آرامشبخش این گیاه میتواند در کاهش دردهای قاعدگی و تنشهای مرتبط با رحم موثر باشد. مصرف دمکرده آن به تسکین علائمی مانند درد شدید و ناراحتیهای روحی مرتبط با قاعدگی کمک میکند.
برخی مطالعات نشان دادهاند که مصرف این گیاه میتواند در تنظیم دوره قاعدگی و کاهش نامنظمیها مفید باشد. با این حال، بهتر است قبل از استفاده، با پزشک مشورت کنید.
خواص نعناع برای رفع اسپاسمهای رحمی نیز مفید است. مصرف دم کرده نعناع در بهبود علائمی مانند دردهای شدید و تنشهای عضلانی رحم موثر است.
نعناع در دوران بارداری نیز میتواند مفید باشد، اما باید توجه داشت که قبل از استفاده از هرگونه گیاه دارویی یا تغییر در رژیم غذایی در دوران بارداری، بهتر است با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید. خواص آرامشبخش و ضد اسپاسمی نعناع در کاهش سوءهاضمه و تهوع مرتبط با بارداری کمککننده است و موجب تسکین علائمی مانند گازهای معده، سوزش معده و تهوع میشود.
خواص ضد التهابی و آرامشبخش نعناع در کاهش التهابات مرتبط با ریه نیز میتواند مفید باشد. این خاصیت به تسکین علائمی مانند سرفه، التهاب مجاری تنفسی و تنگی نفس کمک میکند. عطر و طعم خنک این گیاه به تسکین علائم مزمن مانند التهاب ریه، سرفه خشک و تنگی نفس کمک میکند. مصرف این گیاه میتواند به عنوان یک ضد اسپاسم عمل کند و تسکین دهندهٔ دردهای ریوی باشد.
خواص ضد التهابی و آنتیاکسیدانی نعناع میتواند در کاهش التهابات و آسیبهای اکسیداتیو مرتبط با بیماریهای قلبی مفید باشد. این خاصیت به حفظ سلامت قلب کمک میکند. مصرف این گیاه منجر به کاهش فشار خون در برخی افراد میشود. خواص آرامشبخش و ضد استرس نعناع میتواند در کاهش فشار خون بالا مفید باشد.
دم کرده نعناع خشک میتواند خواص ضدعفونیکننده داشته باشد و در مواجهه با عفونتهای مختلف مفید باشد. برای مثال مصرف آن میتواند به بهبود علائم عفونتهای تنفسی، دستگاه گوارشی و ادراری کمک کند. همچنین این نوشیدنی به بهبود خواب، تسکین روحی و کاهش تنش عصبی کمک میکند.
نعناع را میتوانید با مواد مختلفی نوش جان کنید. مثلا میتوانید از آن دمنوش تهیه کنید و با مواد زیر مصرف کنید:
ترکیب نعناع با عسل دارای خواص ضدعفونی کننده است و میتواند در کاهش عفونتها و باکتریها مفید باشد. این ترکیب میتواند به بهبود سیستم ایمنی و حفظ سلامت عمومی کمک کند. مصرف عسل همراه با نعناع (به عنوان دمنوش) در تسکین علائم سوءهاضمه، نفخ و مشکلات دستگاه گوارش نیز موثر است.
برای تهیه چای نعناع و عسل مواد زیر لازم است:
طرز تهیه چای نعناع و عسل بسیار ساده است:
نعناع و آویشن در کنار هم سبب تقویت اعصاب، درمان آسم، تنگی نفس و سرفه میشوند.
برای تهیه دمنوش نعناع به همراه آویشن به مواد زیر نیاز دارید:
برای تهیه دمنوش نعناع و آویشن به این شکل عمل کنید:
تهیه دمنوش نعناع همراه با سایر گیاهان مانند پونه و ریحون خشک یا تازه، باعث مفیدتر شدن این نوشیدنی برای سلامتی بدن انسان میشود. دمنوش پونه و نعنا اثر مستقیم و مثبت بر تنفس راحت از طریق مجرای بینی دارد و برای سلامتی و ضدعفونی ریهها مفید است. همچنین بهصورت یک آنتی بیوتیک عمل میکند و برای درمان سرماخوردگی و مشکلات تنفسی مؤثر است؛ بنابراین این طرز تهیه دمنوش نعناع برای سرماخوردگی مفید خواهد بود.
مواد مورد نیاز برای تهیه دمنوش نعناع و پونه عبارت است از:
برای تهیه دمنوش نعناع و پونه به این شکل عمل کنید:
برای بهرهمند شدن از خواص گیاهان مختلف مانند خواص ترخون یا زنجبیل میتوان آنها را با نسبتهای صحیح با نعناع ترکیب کرد. زنجبیل یک گیاه ضد التهابی است که به کاهش خارش گلو و درد لوزهها، گرفتگی بینی و سرفه کمک میکند و باعث تقویت سیستم ایمنی میشود؛ بنابراین اگر بهدنبال طرز تهیه دمنوش نعناع برای سرماخوردگی هستید، آن را با زنجبیل ترکیب کنید.
علاوهبر این، زنجبیل در کاهش وزن تاثیر قابلتوجهی دارد و این طرز تهیه دمنوش نعناع برای لاغری نیز مفید در نظر گرفته میشود.
:برای تهیه این نوشیدنی به مواد زیر نیاز دارید
طرز تهیه دمنوش نعناع و زنجبیل با جوش آوردن آب شروع میشود. به این ترتیب که:
دمنوش نعناع و دارچین خاصیت برطرفکنندگی درد و نفخ معده و اسهال دارد. همچنین این دمنوش تحریککننده جریان خون است و باعث بهبود جریان گردش خون میشود. از طرف دیگر، این طرز تهیه چای نعناع تسکیندهنده دردهای مفاصل است.
برای تهیه دمنوش گیاهی نعناع و دارچین به مواد زیر نیاز دارید:
طرز تهیه دمنوش نعناع و دارچین به این صورت است که:
نعناع یک گیاه دارویی و معطر است که در بسیاری از زمینهها، از جمله آشپزی و درمان گیاهی استفاده میشود. با وجود فواید بسیار، استفاده بیش از حد از نعناع ممکن است منجر به برخی از ضررهای احتمالی برای سلامتی انسان شود. در ادامه برخی از مضرات نعناع برای سلامت انسان آورده شده است:
حساسیت: برخی افراد ممکن است دچار حساسیت نسبت به نعناع شوند و علائم حساسیت مانند خارش و تورم پوست در آنها ظاهر شود. در صورت بروز هرگونه علامت حساسیت، باید استفاده از نعناع را متوقف کرده و با پزشک مشورت کنید.
تداخل با دارو: افرادی که داروهای خاصی مصرف میکنند باید در هنگام استفاده از نعناع مواظب باشند، زیرا ممکن است با برخی از داروها تداخل کرده و بر روی کارایی آنها تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، نعناع ممکن است با داروهای قلب و فشار خون تداخل ایجاد کند.
تحریک معده: مصرف زیاد نعناع ممکن است سبب تحریک معده و سوزش و اسیدیته معده شود. بنابراین، به افرادی که از زخم معده یا اسیدیته معده رنج میبرند، توصیه میشود که از مصرف زیاد نعناع خودداری کنند.
تأثیر بر هورمونها: برخی از تحقیقات نشان میدهد که مصرف زیاد نعناع ممکن است بر هورمون تستوسترون در مردان تأثیر بگذارد و باعث کاهش سطح آن شود. با این حال، تحقیقات کافی برای تأیید نهایی این تأثیر وجود ندارد.
تأثیر بر بارداری: زنان باردار باید از مصرف زیاد نعناع خودداری کنند، زیرا ممکن است منجر به اسپاسم رحم و افزایش خطر سقط در برخی موارد شود.
افرادی که دچار رفلاکس معده هستند بهتر است از نوشیدن دم کرده یا عرق نعنا پرهیز کنند، زیرا مصرف آن به تشدید رفلاکس معده آنها منجر میشود. نعنا به این دلیل که خواص آرامشبخش برای اعصاب دارد موجب تسکین و آرامش اعصاب معده میشود و به این ترتیب موجب بروز اختلال در عملکرد معده میشود.
علاوه براین افرادی که دچار یبوست نیز هستند نباید از نعنا و فرآوردههایی که از نعنا تهیه شده، استفاده کنند. زیرا نعنا با آرام کردن اعصاب سیستم گوارش و رودهها موجب کند شدن عملکرد رودهها و تشدید یبوست میشود.
نعناع گیاهیست با طبع گرم و خشک که میتوانید آن را به شکلهای مختلف مانند عصاره، عرق گیاهی، دمنوش، تازه و خشک شده مصرف کنید. مهمترین خواص نعناع که بیشتر افراد با آن آشنا هستند، تسکین علائم مشکلات گوارشی مانند نفخ، درد معده، روده، دلپیچه، اسهال و تهوع است.
این گیاه را میتوانید برای خوشبو کردن دهان پس از غذا نیز، مصرف کنید. با این حال بهتر است که مقدار کمی از این گیاه را استفاده کنید چرا که مجبور نیستید با اثرات جانبی مصرف بیش از حد نعناع، سر و کار داشته باشید.
از مصرف نعناع با موارد زیر خودداری کنید: داروهای اسید معده، داروهای ضد انعقاد خون، داروهای کبدی، داروهای دیابت، داروهای آرامبخش، انواع محرکها، الکل و غذاهای تند.
هر دو نعناع عضو یک خانواده هستند و بنابراین از نظر ظاهری، نوع کشت، عطر و طعم و استفاده دارای ویژگی های نسبتاً یکسانی هستند. قابل توجه ترین تفاوت آنها در میزان منتول است، نعناع (Spearmint)، حاوی کمتر از 1% منتول و نعناع فلفلی حاوی 40% منتول، میباشد. همین تفاوت موجب شده تا نعناع فلفلی، این اسم را به خود بگیرد.