از بین منابع پروتئین محدود موجود برای گیاهان و گیاهخواران، سویا مقرون به صرفه ترین و فراوان ترین گزینه است. ترکیب نادر پروتئین حاوی چربی و پروتئین بالا در سویا و روغن سویا ، باعث محبوبیت بیشتر آن شده است. با وجود روغن نباتی، در مقایسه با روغن های دیگر چگونه روغن سویا گزینه ای سالم تر است؟ چه چیزی باعث سلامتی آن می شود؟ و آیا روغن سویا برای انسان مناسب است؟
روغن سویا چیست؟
به گزارش نمناک، روغن سویا نوعی روغن گیاهی خوراکی است که از سویا (با گلیسیرین بالا) با استفاده از عملیات حرارتی با دانه های ترک خورده و حلال های مختلف استخراج می شود. روغن خام مخلوط و تصفیه شده است تا خوراکی آن درست شود. روغن سویا در صنایع مختلفی استفاده می شود، محصولاتی مانند:
- سموم دفع آفات
- قارچ کش ها
- رزین
- رنگ
- پلاستیک
- روان کننده ها و دیزل های زیستی
- صابون
- لوازم آرایشی
- غذا و نوشیدنی
به طور عمده، این صنایع غذایی است که در آن روغن سویا محبوبیت یافته است:
- به عنوان روغن پخت و پز
- در سس سالاد
- برای تهیه مارگارین در کالاهای پخته شده به منظور مطبوع نمودن غذا
- به عنوان یک عامل امولسیون کننده
- برای ساخت بسکویت های ترد، ویفر، کراکر، نان و غیره.
- در سس ها مثل سس مایونز و سس کباب
- در فرایندهای سرخ کردن با چربی های زیاد
مواد مغذی موجود در 100 گرم سویا از این موارد تشکیل شده است:
- کالری (173)
- آب (63٪)
- پروتئین (16.6 گرم)
- کربوهیدرات (9.9 گرم)
- شکر (3 گرم)
- فیبر (6 گرم)
- چربی (9 گرم)
- اشباع (1.3 گرم)
- جربی اشباع نشده (1.98 گرم)
- چربی اشباع شده (5.06 گرم)
- کلسیم (196 گرم)
- امگا 3 (0.6 گرم) و امگا 6 (4.47 گرم)
بسیاری از فرآورده های غذایی دیگر در کنار روغن سویا می توانند از این طریق محصولاتی مانند تمپه، توفو و شیر سویا تولید کنند. با وجود این غذاهای پر حاشیه، جای تعجب نیست که روغن سویا فوایدی برای سلامتی ما دارد.
22 فایده سلامتی روغن سویا عبارتند از :
تقویت سیستم ایمنی بدن
روغن سویا پروتئین گیاهی بالایی دارد که برای سیستم ایمنی بدن انسان بسیار مفید است. مصرف روزانه آن به میزان کافی، پروتئین را در بدن ما حفظ می کند، بنابراین در این شرایط بیمار شدن بدن به این راحتی نیست. پروتئین برای بازسازی سلول بسیار ضروری است. هنگامی که یک سلول به ترمیم شدن نیاز دارد، پروتئین کافی قادر است آن را بسیار سریع ترمیم کند.
بافت ها و اندام های قوی بدن
روغن سویا همچنین حاوی لسیتین است که قادر به افزایش جذب ویتامین محلول در چربی است. جذب سریع این مواد بافت ها و اندام های بدن را قوی نگه می دارد.
تثبیت عملکرد مغز
لسیتین همچنین یکی از مؤلفه های مهم برای مغز است که حاوی فیتوسترول است و به بهبود عملکرد اعصاب مغز و جلوگیری از اسکیزوفرنی کمک می کند.
حفظ سلامتی چشم
همچنین روغن سویا حاوی بیوفلاونوئیدها و ویتامین E می باشد که برای حفظ سلامت چشم مناسب است. روغن سویا از بروز آب مروارید، گلوکوم و کاهش عملکرد شبکیه جلوگیری می کند، به خصوص برای افراد مسن تر از شصت سال.
دندان های محکم
قوی ترین قسمت دندان مینا است که برای حفظ آن به کلسیم و پروتئین بالایی احتیاج است. دندان ها برای جویدن غذا به مینای قوی نیاز دارند. روغن سویا حاوی کلسیم و پروتئین بالایی است که برای تغذیه مینای دندان بسیار مفید است. علاوه بر این، مینای دندان خوب مانع از پوسیده شدن دندان ها می شود.
جلوگیری از کم خونی
اگر به طور مرتب مصرف شود، روغن سویا می تواند از بروز برخی بیماری ها نیز جلوگیری کند. مانند کم خونی که به دلیل کمبود آهن در بدن ایجاد می شود. بیشترین نگرانی گیاهخواران از کم خون بودن است زیرا غذای رژیمی آنها ،آهن کافی را تأمین نمی کند.
حفظ عملکرد و سلامتی قلب
علاوه بر فواید بالا، روغن سویا همچنین به دلیل کربوهیدرات، فیبر، ویتامین E و K، اسید چربی و اسید آمینه لیزین موجود در آن، می تواند سلامت قلب را حفظ کند، همچنین باعث می شود مواد غذایی فرآوری شده از سویا به چربی با اشباع کم و کلسترول تبدیل شوند.
هنگامی که افراد به طور مرتب این نوع مواد غذایی را مصرف می کنند، از تصلب شرایین ناشی از بیش از حد کار کردن قلب و تپش آن، جلوگیری می کنند.
تثبیت فشار خون
هنگامی که قلب به طور صحیح و بدون تلاش بیش از حد کار کند، فشار خون طبیعی حفظ می شود و خون به خوبی به بدن می رسد. فشار خون مناسب همچنین از سکته مغزی جلوگیری می کند و به ما آرامش بیشتری در انجام فعالیت های روزانه می بخشد.
جلوگیری از افت فشار خون
فشار خون مناسب از فشار خون پایین جلوگیری می کند که در برخی موارد زندگی روزمره ما را مختل می کند. زیرا ما نمی توانیم کارهای روزمره را به طور معمول انجام دهیم. فشار خون پایین باعث سرگیجه می شود و برای از بین بردن سردرد باید مدتی به استراحت در بستر بمانیم.
با وجود گردش خون خوب در خون که روغن سویا قادر به ایجاد آن می باشد، فشار خون پایین دیگر جایی برای نگرانی ندارد.
جلوگیری از پوکی استخوان
سویا دارای ایزوفلوئیدهای خوبی است که به نام فیتواستروژن شناخته می شود و دارای ویژگی های مشابه استروژن است. استروژن برای حفظ سلامتی و تقویت استخوان ها لازم است. زنان بعد از یائسگی دچار کمبود استروژن خواهند شد که با مصرف مواد غذایی حاوی روغن سویا، به استخوان خود به اندازه کافی استروژن می رسانند و با این کار در پایان می توان از بروز پوکی استخوان جلوگیری کرد.
کنترل دوران یائسگی
یائسگی برای زنان سخت است زیرا این نشانگر این است که دیگر توانایی باروری ندارند. عوارض جانبی آن کاهش رطوبت پوست و در برخی موارد از بین بردن عزت نفس است زیرا دیگر استروژن وجود ندارد. روغن سویا در دوران انتقال یائسگی به زنان کمک می کند.
فیتواستروژن موجود در آن اثرات مشابهی را برای بدن به همراه استروژن می دهد. فیتواستروژن باعث حفظ سلامتی استخوان ها و حفظ رطوبت پوست می شود. از این رو، زنان تا زمان پذیرش کامل آن مرحله از یائسگی، دوره گذار کافی خواهند داشت.
کاهش خطر ابتلا به دیابت
به غیر از حفظ عملکرد مغز، لسیتین موجود در روغن سویا می تواند متابولیسم چربی (لیپید) را افزایش دهد. در این حالت، با جایگزین کردن رژیم غذایی دارای کربوهیدرات با سویا در غذاهای ما بسیار مهم است، بنابراین سطح قند خون حفظ می شود و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش می دهد، زیرا بیمار مبتلا به این بیماری از مصرف کربوهیدرات زیاد منع می شود.
کاهش کلسترول
لسیتین که قادر به سریعتر کردن متابولیسم چربی در بدن است، به طور موازی باعث کاهش کلسترول در خون ما می شود. چربی به راحتی در خون رقیق شده و جذب می شود بنابراین برای مدت طولانی در خون نامحلول نمی شود.
حفظ سلامت دستگاه گوارش
چربی غیر محلول بیش از اندازه در بدن ما می تواند باعث صاف نبودن دستگاه گوارش ما شود. با داشتن لسیتین کافی از سویا ، چربی سریع رقیق می شود و سوخت و ساز بدن را افزایش می دهد ، بنابراین ماده سمی که هنوز در بدن ماست به راحتی آزاد می شود.
کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه و روده بزرگ
فیتواستروژن موجود در روغن سویا می تواند سطح استروژن را در بدن حفظ کند و از بروز سرطان پستان و روده بزرگ جلوگیری می کند. تحقیقات نشان می دهد که زنان آسیایی در مقایسه با زنان در اروپا از نظر سرطان پستان و روده بزرگ با خطر کمتری مواجه هستند.
یکی از عواملی که باعث این مسئله می شود، این است که زنان آسیایی نسبت به زنان اروپایی روغن سویای بیشتری استفاده می کنند. اثر طولانی مدت این مسئله در جلوگیری از سرطان، با مصرف مرتب روغن سویا نشان داده می شود.
منبع طبیعی آنتی اکسیدان
روغن سویا حاوی برخی مواد فعال است که قوی ترین آنها فلاونوئید می باشد. این ماده می تواند رادیکال آزاد موجود در بدن را تضعیف کرده و آن را به شکل کوچکتر تغییر داده و به راحتی از بدن دفع کند.
خواص روغن سویا برای زیبایی و سلامت پوست و مو
روغن سویا نه تنها برای پیشگیری از برخی بیماری ها و حفظ سلامت اندام های داخلی مناسب است ، بلکه با به ارمغان آوردن سلامتی برای پوست، ناخن و مو باعث بهبود عملکرد ما می شود.
خاصیت ضد پیری طبیعی برای پوست
مزایای سلامتی روغن سویا چیست؟ روغن سویا قادر است تا سلول های مرده پوست را به سرعت بازسازی کند و باعث پوستی مرطوب تر و نرم تر شود زیرا ویتامین B موجود در سویا از ایجاد لکه های سیاه روی صورت که ناشی از پیری است جلوگیری می کند.
با استفاده از روغن سویا و شیر سویا می توانید ماسکی درست کرده و آن را روی صورت بمالید. اگر به طور مرتب هفته ای دو یا سه بار در هفته روغن سویا یا شیر سویا را روی صورت بمالید، لکه های سیاه از بین می رود و پوست صورت مقاوم تر می شود.
خاصیت مرطوب کننده
کمپلکس ویتامین B موجود در روغن سویا قادر به کنترل کم آبی بدن است که باعث مرطوب شدن و درخشندگی پوست می شود. روش استفاده تقریبا یکسان است، می توانید روغن سویا یا شیر سویا را به کل بدن بمالید. با انجام این کار به طور مرتب هفته ای دو یا سه بار، پوست شما مرطوب و سالم خواهد بود.
حفظ سلامت ناخن ها
مصرف سویا به طور مرتب به مدت 6 ماه می تواند ناخن را محکم تر و درخشان تر کند تا به راحتی خشک نشود. ناخن های شکسته برای به خانم ها مناسب نیستند.
حفظ سلامتی موها
همانند ناخن، استفاده از روغن سویا بر روی مو باعث درخشش و براق شدن موها می شود و بدین ترتیب موها به راحتی شکسته نمی شوند. علاوه بر آن مو از نظر حجم نیز رشد خوبی خواهد داشت. می توان با استفاده از شیر سویا روی موها و پوست سر این کار را انجام داد، این ماده تقریباً یک ساعت باید روی سر بماند و سپس موها را تمیز بشوئید.
باقی ماندن بیش از حد شامپو روی موها ، باعث ایجاد خراش در سطح پوست می شود بنابرای خیلی سریع باید موها را شستشو دهید. این ماسک را به طور مرتب به مدت دو بار در هفته روی موها قرار دهید تا موهایی درخشان، براق و سالم شوند.
کمک به تنظیم وزن
از آنجا که روغن سویا دارای مقادیر بالاتری از اسیدهای چرب و غیر اشباع شده نسبت به چربی های اشباع است، به همراه نشاسته گیاهی و فیتوشیمیایی ها، جایگزین کردن آن با کره یا روغن پخت و پز تصفیه شده ، گزینه ای سالم تر است.
افزایش قدرت حافظه و مقابله با آلزایمر
روغن سویا دارای مقادیر زیادی ویتامین K و اسیدهای چرب اشباع نشده "خوب" مانند اسیدهای لینولنیک و لینولئیک است که اسیدهای امگا 3 مانند DHA و EPA و اسیدهای چرب امگا 6 را تشکیل می دهند.
اثرات جانبی و عوارض استفاده از روغن سویا
مانع عملکرد تیروئید
روغن سویا و محصولات سویا اثرات ضد تیروئیدی را در افراد کمبود ید نشان داده اند.
هنگامی که بیماران هیپوتیروئیدی محصولات سویا را مصرف می کنند، ایزوفلاون ها مانع از جذب مکمل های مصنوعی تیروئید می شوند و یک پاسخ منفی کاذب به درمان نشان می دهند.
می توانید میزان مصرف روغن سویا را کاهش داده و یا از رژیم غذایی متعادل تحت نظارت پزشکی پیروی کنید تا از پیامدهای مرتبط خودداری کنید.
باعث چاقی و دیابت
اشکال در این مورد، اسیدهای چرب اشباع نشده و اشباع شده است. پس از تجزیه آنها، این مشتقات اسید چرب در اندام های مختلف بدن از جمله کبد و کلیه جمع می شوند و وزن آنها افزایش می یابد و منجر به التهاب و در نهایت دیابت می شود. همچنین به دلیل محتوای اسیدهای چرب اشباع شده، این روغن باعث ایجاد چربی مضاعف در بافت های چربی بدن و در نتیجه چاقی می شود.
آلرژی در نوزادان
کودکان وابسته به شیر مادر به دلیل ترکیب فیتوشیمیایی پیچیده موجود در روغن سویا معمولاً به مشتقات سویا حساسیت دارند.
این کودکان وقتی که با محصولات شیر فرآوری شده تغذیه می شوند، اگر حتی مشتقات سویا را به صورت پودری اضافه کنید، بثورات شدید، حالت تهوع و تب ایجاد می شود.