دعوای ۱۵۰ ساله بر سر حقابه هیرمند/ مگر اینکه سیلاب به داد مردم سیستان برسد (فیلم)

عصر ایران ؛ فرزانه احمدی _ هفته پیش طالبان فقط بخشی از حقابه ایران را از رود هیرمند داد، البته احتمالا از ترس سیل. دولت رییسی آن را به پای خود نوشت و گفت با پیگیری‌ها بالاخره حقابه را دریافت کرده. البته شاید رئیس جمهور ایران هنوز نمی‌داند که ملت ایران همه حقابه‌ای که از هیرمند باید داده شود را می‌خواهند، نه بخش کوچکی از آن را. 

گزارش را اینجا ببینید

دعوای ایران و افغانستان بر سر آب هیرمند، از 150 سال پیش شروع شد. هیرمند از کوه بابا در افغانستانسرچشمه می‌گیرد. بیشتر از هزار کیلومتر را طی می‌کند و به هامون هلمند یعنی هامون ایران می‌ریزد. 40 درصد از دلتای رود هیرمند در ایران است اما بالا دست، افغان‌ها سد کجکی و بند کمالخان را زده‌اند و اگر آب پشت سد زیاد باشد، آن را به گودزره هدایت می‌کنند. این کارها باعث شده سیستانی‌ها سهم زیادی از آب رود نبرند و  مردم سال‌ها درگیر خشکسالی‌ باشند.

افغان‌ها در 150سال گذشته آب زیادی به ایران نداده‌اند. در دوران قاجار انگلیس به عنوان میانجی تعیین شد و حقابه‌ای میان دو کشور مشخص کرد که اول 50 درصد سهم ایران بود و بعدها به 30 درصد رسید. با این حال همچنان مشکل پابرجا ماند. حکومت پهلوی یک معاهده در سال 1351 با افغان‌ها امضا کرد تا ٢٢ متر مکعب در ثانیه آب به ایران برسد. مقداری اضافه یعنی ٤ متر مکعب در ثانیه هم تعیین شد که البته این رقم در سال‌های کم آبی داده نمی‌شد. ایران هم تعهد کرد که ادعای بیشتری بر آب هیرمند نداشته باشد. 

با وجود این معاهده، افغان‌ها در تمام دهه‌های گذشته حقابه ایران را نداده‌اند فقط گاهی وقتی بارش‌ها خیلی زیاد بوده، سیلاب از مرز ایران رد شده و به سیستان رسیده. ماده پنجم معاهده سال ۵۱ می‌گوید: افغانستان موافقت دارد اقدامی نکند که ایران را از حقابه آن از آب رود هیرمند بعضاً یا کلاً محروم سازد. با این حال تلاش‌های دولت‌ها همیشه بی‌نتیجه مانه است. 

بارها میان دولت‌های ایران و افغان جلساتی برگزار شد، اما معمولا بهانه افغان‌هاخشکسالی است، با این حال هیچ وقت به نمایندگان ایران اجازه بررسی میزان اب هیرمند در افغانستان یا پشت سد داده نشده. در حالی که طبق معاهده، ایران می‌تواند هر زمان که خواست اجازه بررسی میزان آب رود را داشته باشد. حالا دولت می‌خواهد آب را از دریای عمان به سیستان برساند. اقدامی که نشان می‌دهد ایران امید چندانی به حقابه سیستان ندارد. ماده دوم پروتکل شماره 2 معاهده می‌گوید اگر راه‌های دیپلماتیک جواب نداد دو طرف می‌توانند کار را به حکمیت بسپارند. حالا ایران حاضر شده هزینه‌های سنگین اقتصادی و محیط زیستی انتقال و شیرین کردن اب دریا را بدهد اما پای حکم را به میان نکشد. 

این گزارش را در این باره ببینید.

بیشتر بخوانید:

دلیل خشک شدن هامون هیرمند / افغانستان مقصر است؟!

سد کجکی در افغانستان سرریز کرد؟ چرا حقابه ایران را نمی‌دهند؟ دیگر چه بهانه‌ای دارند (فیلم)

طالبان آب هیرمند را به شوره زار می ریزد تا به ایران نرسد

تماشاخانه

بیمارستان‌های ویران در بیروت با فرشتگانی که تا پای جان برای سلامت ایستاده‌اند (فیلم)

موسیقی کلاسیک هنوز زنده است / کشف اتفاقی آثار جدیدی از بهترین آهنگسازان جهان (فیلم)

فیلم های دیگر