.png "عصر ایران")
۲۶ آبان ۱۴۰۳
به روز شده در: ۲۶ آبان ۱۴۰۳ - ۲۱:۳۱
خنده مرغ دریایی به حرکت آکروباتیک ناموفق یک جوان (فیلم) برای روز سعدی؛ کرشمۀ کلمات
سعدی مفاهیم و مضامین را شیرین بر زبان می آورد و کلام و نصیحتی که شاید دیگرانی و بسیارانی از دیروز تا همین یک دقیقه قبل گفته اند را چنان با کرشمه ی کلمات و سوارکاری جملات پیش چشمت می نهد که دوست داری تماشا کنی و بچشی.
عصر ایران ؛ احسان اقبال سعید - برآمدن آفتاب نخستین روز اردیبهشتی را در گاه‌شمار روز سعدی نام نهاده‌اند. در این نوشتار با مدح، عبرت و نیز تکرار سخنان ستایش آمیز پیشتر گفته و کمتر شنیده درباب مرد سخن ساز شیرازی میانه‌ای ندارم و می‌خواهم به این بهانه مگر سخن از رواق دگر نمایم و نیز روایت خود را بر تن کلمات اندازه کنم تا زیستن در پوستین اندیشۀ سعدی را نیز در خیال خود به جان چشیده باشم.
شاید بپرسید و بپرسیم چرا باید سعدی را پس از چندصد سال باز بخوانیم،بدانیم و نیز گرامی بداریم و رفتگان فرزانه و صاحب‌نظر، واجد کدامین آورده برای انسان امروزند؟ انسان با فکر و اندیشه معنا می‌یابد و فصل تمایز آدم با جماد و نبات و نیز حیوان تنها در توان اندیشیدن و نیز کلام، کلمه و اختراع برآمده از آن اندیشه است. در تاریخ هم یگانه آدم‌هایی از ارابۀ تیزروِ زوال و فراموشی در فردا و قرن‌های پس از مرگ در امان‌اند که با ساحَت فکر میانه داشته باشند.
درنگ کنید چه تعداد آدمیان در سال‌های حیات کره خاکی در خاک شده‌اند و تنها از اندکانی یادی و نشانی مانده و نیز تحلیل، تفسیر و حتی تکفیری نثار آنها می‌شود و وجه مشترک تمام این‌ها اندیشه و کلمه و نیز توان ساختن و برانداختن در ساحات گوناگون و البته پرفضیلت و نیز لبالب رذیلت و نیز چیزی در میانه و تعادل بوده است.
گذشتگان نامدار فارغ از کیفیت و واقعیت اندیشه و زمانه‌شان و اینک به راستی چنین مهیب و موثر بوده اند، نوعی از ذهنیت سازی و احساس تجربۀ جمعی می‌آفرینند که به تولید احساس خوشایند از خویش و تبیین هویت ملی و سرزمینی کمک فروانی می‌کنند.
اینکه سعدی بخوانی و بر دانش و اندیشه‌ای که سال ها قبل -که بشر چنین وسع و وسعتی نداشته- و سقف آسمان هم به سبب ابتلا کوتاه و جانکاه بوده به انسان امروز ایرانی حس خوشایندی می‌دهد که از نسل کسی اما که چنین بود و در تجربۀ تحسین سعدی شریک و وفادار می شود و از انتهای جان می خوانی "بن آدم اعضای یک پیکرند..."
کاری به این ندارم که این سخن بر سر‌در سازمان ملل منقوش است یا نه! اما همین که آرمان و خواست مدرن و پرلعاب امروز را در کلام کسی که زبانش را می‌فهمی و می‌دانی و سال ها قبل و در شرایطی نه چون امروز بشنوی خود زیباست و دلپذیر و شاید بخشی از روایتی که می گوید" آن چه برای شما آرزوست برای ما خاطره است...."
دیگر این که بشر از رنج و خسران‌های امروزش در گریز است و به سان وجود تنها و زخم خورده ای در میانه مرداد و بیابان هول به دنبال سایبان و جرعه آبی می گردد تا حیات را تداومی بدهد و از رنج ها به تسکین،تخدیر یا فرجه ای وآبی تجدیدی قوا راه ببرد. گذشته یکی از همان ضماد ها و درمان هاست. از دوندگی ، درنگی و نیز فریب و فریبایی امروز و البته پیشتر و تا همیشه ی بشر برای یافتن "قدرت،شهوت،ثروت و البته دفع حسادت" پناهی در جهان خوش گذشته می جوید و مشاهیر خوش سخن و اندیشه سپر اند در این کارزار...
اخبار هولناک جهان را می خوانی و خسته پناه بر سعدی می بری که بنی آدم اعضای یکدیگرند و ستیز در سرزمین شام را که می خوانی دلت را نرم و گرم می کنی که" چنان خشکسالی شد اندر دمشق/ که یاران فراموش کردند عشق..." و می دانی آن روز هم مثل امروز انگار به گاه تنگ شدن قافیه انسان به جفنگ می افتاده و یاران عشق را که در معنای دستگیری و مودت و نیز بخشش بی منت است از یاد برده، عقل به رهن کامل داده راه غریزه و دریدن برای ماندن را می گزیدند و آرام می گیری که تا بوده چنین بوده و به خنیای شاعر "امروز نه آغاز و نه انجام جهان است/ ای بس غم و شادی که پس پرده نهان است/ گر مرد رهی غم مخور از دوری و دیری/ زیرا که رسیدن هنر گام زمان است" .
و دیگر کارکرد اقتصادی امروز مشاهیر و بازماندگان است که گاه فارغ یا حتی متفاوت و تحریف شده از اندیشه و زیست حقیقی شان کارکردی اقتصادی می یابد.
مولانا جلال الدین کلمه ای به ترکی نسروده و البته ماهیت اندیشه اش نیز محدود به جغرافیا و قومیت نیست و مسئله اش انسان و رنج و بی تابی اوست و تلاشش برای درآمیختن با چشمه و سرچشمه، اما بنا و بقعه و تصویر و تصوری که از او ساخته شده امروز یک جریان مهم اقتصادی از جهانگرد،سیاح،سالک و نیز کتاب و معلم عرفان است که هر کدام به بها و بهانه ای در جستجوی تربت و سماع روانه‌ی قونیه می شوند.
نوعی جستجوگری نوستالژی و خاطره و نیز یافتن خود و قرار از دل معماری و موسیقی برای امروز و اینکی که آهن است و گاه گداخته و زمانی زنگ زده...تربیت سعدی شیرازی هم از ساختارهای هویتی شیراز است که سیاح و ایرانگرد روانه شیراز کرده در باغ دلگشایش فالوده و فالی(البته فال حافظ) و در این کنار یک کارکرد اقتصادی هم شکل می گیرد و تصویر و تصوری هم ساخت می شود..
و این پیوند اقتصادی با تاریخ و مشاهیر بسیار هم نکوست و گاه نکوهشها بیهوده است که هیچ چیز مجانی در جهان وجود ندارد و اگر چرخ اقتصاد اندیشه و نوستالژی نچرخد و کافه ای کنار کتابخانه ای رخ ننماید لاجرم کاغذها هم خمیر خواهند شد....
مفاهیم کلام و اشعار سعدی انسانی اند و برآمده و توصیف گر کیفیت مناسبات میان انسان های هم‌عصر و زمانه اش و نیز آن چه در سفر و حذر دیده یا شنیده و تازگی و همذات پنداری بخش بزرگی از مخاطبان ریشه در اینک و این جایی بودنش دارد و اگر نام ها ، نشان ها و دستار و دستمال های در قیصریه را رنگی دگر بزنی انگار همین اکنون و دیروز است و البته اتفاق غریبی نیست و انسان ها رنگ و ابزار و نیز الزامات زمانه را تغییر می دهند اما ماهیت و کیفیت و پیش‌ران های تاریخ و مناسبات تغییر نمی کند .
اما نکته اساسی در این است که سعدی مفاهیم و مضامین را شیرین بر زبان می آورد و کلام و نصیحتی که شاید دیگرانی و بسیارانی از دیروز تا همین یک دقیقه قبل گفته اند را چنان با کرشمه ی کلمات و سوارکاری جملات پیش چشمت می نهد که دوست داری تماشا کنی و بچشی...این معنای بلندی است و حقیقت شیوه ی ارائه و کیفیت گوینده را می رساند. نمی توان غافل بود و انکار کرد که "بوی پیاز از دهن خوبروی/نغزتر آید که گل از دست زشت".
روایت دقیق است و انسان زیبایی را در اشکال گوناگونش می ستاید و کودکانه گاه تلاش می‌کند تا تمام زیبایی را مال خود کند. به جهد کودک برای برکندن و بردن گل سرخی بنگرید و عطش مجموعه دار برای داشتن تمام عتیقه جات و نیز رقابتی بی توقف برای بردن دل صدف و صنمی و ساکن قفس عمارت خود کردنش...
سعدی کلمات را زیبا و متوازن در کار کرده و توازن یکی از تعاریف مورد توافق زیبایی است و برابر زبیایی حتی منکران و مریضان (فی قلوبهم مرضا) ناگزیر روی تسلیم شده کلاه از سر بر می‌دارند و سعدی چنان زیبا نوشته که شجریان کلمه بر تن حنجره زده و هیچکدام را نمی توانی نادیده بینگاری تا تاریخ و زمان هست..
به جای آخر:
گاه اسم‌ها در گذر زمان معانی متناقض و نیز خنده‌آور می‌یابند... خیابان سعدی تهران که تیمورتاش وزیر دربار مقتدر رضاشاه به محل کلوب و شب نشینی تبدیل کرده بود و رندان تهران خیابان لختی می خوادندش و نیز در فیلم "یک بوس کوچولو" ساختۀ بهمن فرمان آرا شخصیتی با بازی رضا کیانیان ساخته می‌شود که نام فامیلی‌اش سعدی است و اهل نظر می‌گویند اشاره به ابراهیم تقوی شیرازی ملقب به ابراهیم گلستان دارد و در نیش و نوش هیچ کوتاهی ندارد که می‌خواهد جام زندگی را تا جرعۀ آخر سربکشد...
و دگر تئاتر سعدی که در سال 1329 توسط عبدالحسین نوشین و همسرش لرتا گشوده می‌شود تا تئاتر چپی و خلقی بسازد و بسیار از نسل نخست تئاتر ایران در آن پا و جا گرفتند و البته شبی شعبان جعفری (بی‌مخ) بی عنان از پس باده گساری بساط تئاتر را در هم کوفت و پس از آن شد شعبان جعفری که نگذاشته پیس برشت نوشین اجرا شود!.....شاید هیچ کدام از نام‌های رفته کلام سعدی را نزیسته بودند تا زمزمه کنند "درشتی و نرمی به هم در به است/چو رگ‌زن که جراح و مرهم نه است".
نظرات کاربران
لینک کوتاه: کپی لینک
افتخارات تازه سر الکس فرگوسن در دنیای اسبدوانی ربات تعمیرکار ماهوارهها؛ انقلابی در صنعت فضایی (+عکس) گرانترین معاملات دامنه در دنیای دیجیتال؛ رقابت میلیاردی برای خرید نام‌های اینترنتی کانال ۱۲ تلویزیون اسرائیل: اسرائیل حملات به لبنان را افزایش می‌دهد پیشنهاد تغییر ۷۰ درصدی ترکیب تیم ملی ایران برای جامجهانی ۲۰۲۶ تمدید قرارداد سون هئونگ مین با تاتنهام تا 2026 پنجرهای جادویی که ساختمانها را بدون نیاز به کولر خنک می‌کند انقلاب در آزمایش خون خانگی؛ تراشهای کوچک، تحولی بزرگ کاهش ۳۰ دقیقهای سفرها در تایوان با نخستین قطار خودران آلستوم روسیه: به زیرساخت های انرژی اوکراین حمله کردیم چین/ یک نفر با چاقو 8 نفر را کشت؛ 17 نفر هم زخمی کرد خبر مهم درباره انتقال سهام عدالت متوفیان بعد از ۱ مرداد ۹۹ نقص فنی هواپیما در اهواز / لغو پرواز مشهد - تهران هزینه گمرکی آیفون ۱۴، ۱۵ و ۱۶ مشخص شد استفاده از VPN در پاکستان حرام اعلام شد
اخبار و تحلیل های ترکیه