پایان روزنه‌گشایی در چین / تنها کنفرانس مطبوعاتی در پکن تعطیل شد

برای بیش از ۳۰سال، کنفرانس خبری سالانه نخست‌وزیر چین تنها زمانی بود که روزنامه‌نگاران از یک رهبر ارشد درباره وضعیت کشور سوال می‌کردند. این تنها فرصتی بود که عموم مردم مقام شماره۲ چین را می‌دیدند و با او گفت‌وگو می‌کردند. این تنها لحظه‌ای بود که ممکن بود برخی از چینی‌ها در کشوری بدون انتخابات احساس ضعیفی از مشارکت سیاسی نداشته باشند.

«لی یوآن» در گزارش ۶مارس در نیویورک‌تایمز نوشت، روز دوشنبه، چین اعلام کرد که کنفرانس خبری نخست‌وزیر که به نشانه پایان مجلس قانون‌گذاری سالانه این کشور است که نقش «ماشین امضا» دارد، دیگر برگزار نخواهد شد. با این اقدام، یک نهاد مهم در دوره اصلاحات چین دیگر وجود نخواهد داشت.

یکی از کامنت‌گذاران در شبکه اجتماعی «ویبو» نوشت: «به جمهوری دموکراتیک خلق کره خوش آمدید» و این نشان می‌دهد که چین به سرعت در حال تبدیل شدن به یک دیکتاتوری شبیه همسایه منزوی‌اش کره شمالی است.

جست‌وجوی عبارت «کنفرانس خبری» در ویبو سانسور شد و تا عصر دوشنبه به وقت پکن نظرات بسیار کمی باقی ماند. کنفرانس خبری نخست‌وزیر در کنگره ملی خلق، اگرچه از پیش آماده و نوشته می‌شود، اما برای نشانه‌هایی از تغییر سیاست‌های اقتصادی و گاهی، نمایش‌های قدرت در سطح بالا برای مردم، توسط مردم چین و نخبگان سیاسی و تجاری جهان رصد می‌شد.

«چارلز هاتزلر» همکار سابق من که در ۲۴مطبوعات برتر از سال۱۹۸۸ به بعد به‌عنوان روزنامه‌نگار برای صدای آمریکا، آسوشیتدپرس و وال‌استریت ژورنال شرکت داشت، گفت: «هرچند که صحنه مدیریت شده بود، اما دریچه‌ای بود برای دیدن اینکه چین چگونه کار می‌کند و چگونه خود را برای مردم چین و جهانیان توضیح و ارائه می‌دهد.»

تصمیم برای لغو کنفرانس خبری منعکس‌کننده شرایط وخیم اقتصادی است که چین با آن مواجه است و نشان از تمایل رو به رشد رهبری چین برای قرار دادن کشور در جعبه سیاه دارد و البته یک نکته آشکار وجود دارد: شی جین‌پینگ، رهبر ارشد چین تنها کسی است که مسوول کشوری با ۱.۴میلیارد جمعیت است.

پایان نشست خبری آخرین آثار دوران اصلاحات را نیز پاک کرد. در دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰، چین هر سال دو رویداد تلویزیونی مهم داشت: جشن سالانه تلویزیونی سال نو چینی و کنفرانس خبری سالانه با نخست‌وزیر. (به «سوپر باول» و «اسکار» در ایالات متحده فکر کنید، و حتی بیشتر از آن به چین آن هم به این دلیل که چین کانال‌های تلویزیونی کمی داشت و اینترنت هم پدیده جدیدی بود.) 

اولین لحظه به یاد ماندنی تلویزیونی سیاسی برای بسیاری از چینی‌ها در نوامبر۱۹۸۷ بود. نخست‌وزیر در حال وداع، یعنی ژائو ژیانگ، در یک پذیرایی در پایان کنگره حزب کمونیست با خبرنگاران خارجی درگیر شد.

وی پرحرف و خندان به این پرسش‌ها پاسخ داد: آیا در درون حزب بین اصلاح‌طلبان و محافظه‌کاران دعوا بر سر قدرت بود؟ آیا آزادی در چین وجود داشت؟ کت و شلوار دو تکه او کجا ساخته شده؟ ژائو که در کنگره به عنوان دبیر کل حزب انتخاب شد، حتی افزود: «به شخصه، معتقدم که برای پست نخست‌‌وزیری مناسب‌تر هستم. اما همه آنها دوست داشتند که من دبیرکل باشم.»

چنین بیانیه عمومی‌ای از سوی یک مقام چینی، امروز غیرقابل تصور است.

ژائو بعدا به‌دلیل مخالفت با سرکوب خونین معترضان میدان تیان آن‌من در سال۱۹۸۹ برکنار شد. او در حبس خانگی درگذشت. متن و فیلم پذیرایی نشان می‌دهد که او از سوالات طفره رفته است، به جز سوال مربوط به کت و شلوارش. (این کت و شلوار از یک خیاطی در پکن به نام «هونگدو» آمده بود).

کنفرانس خبری با نخست‌وزیر در سال۱۹۹۳ نهادینه شد؛ اما تبدیل به یک رویداد تلویزیونی که باید تماشا می‌شد، نشد تا اینکه «ژو رونگجی»، نخست‌وزیر خوش‌زبان و خوش‌ذوق، در سال۱۹۹۸ روی صحنه رفت. او گفت: «مهم نیست که میدان مین باشد یا پرتگاهی بی‌انتها، من بدون تردید جلو خواهم رفت.»

آن رویداد به قدری محبوب بود که دو فرد درگیر در آن به شهرت ملی دست یافتند: یک روزنامه‌نگار زن از یک ایستگاه تلویزیونی هنگ‌کنگی که سوالی پرسید و یک کارمند زن از وزارت خارجه که برای او به انگلیسی ترجمه می‌کرد.

جانشین ژو- ون جیابائو- تا آخرین کنفرانس خبری خود، در سال۲۰۱۲، خبرهای مهمی ارائه نکرد. سپس درباره نیاز چین به اصلاحات سیاسی سخن گفت -آخرین باری که یک رهبر ارشد چین به آن اشاره کرد- و سقوط «بو شیلای»، رقیب سیاسی‌شی را پیشگویی کرد.

لی کچیانگ که به مدت یک دهه در زمان شی به‌عنوان نخست‌وزیر خدمت کرد و بیشتر اوقات توسط رئیس سلطه‌گر خود حاشیه نشین شده بود، در سال۲۰۲۰ امتیازی را برای شفافیت کسب کرد و گفت که حدود ۶۰۰ میلیون چینی، یا ۴۳درصد از جمعیت، درآمد ماهانه ۱۴۰دلاری دارند. اظهارات او حفره‌ای در ادعای شی ایجاد کرد که گفته بود چین فقر را شکست می‌دهد. هنگامی که لی در اکتبر گذشته به‌طور غیرمنتظره درگذشت، بسیاری از چینی‌ها به‌خاطر بیان حقیقت از او تشکر کردند.

در بیشتر موارد، نخست‌وزیران از برگزاری کنفرانس برای پاسخ‌گویی به سوالات رسانه‌های بین‌المللی و صحبت درباره سیاست‌های اقتصادی و خارجی استفاده می‌کردند. بر اساس مقاله‌ای در سال۲۰۱۳ در یک نشریه دولتی، در اولین کنفرانس‌های برگزارشده توسط «ژو»، «ون» و «لی»، هرکدام تقریبا نیمی از سوالات رسانه‌های خارجی را پاسخ دادند.

در این مقاله آمده است که کنفرانس‌های خبری نخست‌وزیر که هرسال با حضور ۷۰۰روزنامه‌نگار برگزار می‌شود، در اصل قرار بود فرصت‌های مصاحبه برای رسانه‌های خارجی فراهم کند و به آنها اجازه دهد چین را بهتر درک کنند.

در دوران شی، دولت چین روزنامه‌نگاران خارجی را اخراج کرد و مورد آزار و اذیت قرار داد، به دفاتر شرکت‌های چندملیتی یورش برد و با شرکای تجاری بزرگ وارد اختلاف شد. تعطیلی کنفرانس خبری چین را منزوی‌تر و غیرشفاف‌تر برای جهان خارج می‌کند. این خبر خوبی برای اقتصاد نیست.

منبع: دنیای‌اقتصاد

تماشاخانه

هیجان و جنون یکی از پرفرازونشیب‌ترین روزهای خرید / بلک فرایدی یا جمعه سیاه چطور به وجود آمد؟ (فیلم)

شکوه فرش ایرانی از دوره صفوی در اروپا ؛ هیجان مدیر گالری کریستی هنگام تعریف کردن را ببینید (فیلم)

فیلم های دیگر