عصر ایران - اژدهای کومودو بزرگترین مارمولکی است که امروزه روی سیاره زمین زندگی می کند. طول این حیوان به 10 فوت (3 متر) و وزن آن به 150 پوند (68 کیلوگرم) برای حیوان ماده بالغ و تا 300 پوند (136 کیلوگرم) برای حیوان نر بالغ می رسد. اگرچه ممکن است شبیه به نسخه مینیاتوری از اژدهای خیالی به نظر برسد، اما این فسیل زنده پرواز نمی کند یا نفس آتشین ندارد.
با این وجود، اژدهای کومودو ویژگی های ترسناک خود را دارد که از آن جمله می توان به زهر کشنده، سرعت بالا و پوست زرهپوش اشاره کرد.
در ادامه چند حقیقت جالب توجه درباره این حیوان ارائه شده است.
اژدهای کومودو به واسطه حضور در جزیره کومودو اندونزی و جزایر اطراف آن شهرت دارد، اما نخستین بار در استرالیا کشف شد. طبق اسناد فسیلی، اژدهای کومودو حدود 900 هزار سال پیش از جزیره بومی خود به اندونزی مهاجرت کرده و به جزیره فلورس اندونزی وارد شده است.
مطالعه ای در سال 2009 به این نکته اشاره داشت که اژدهای کومودو ممکن است حدود 50 هزار سال پیش از استرالیا ناپدید شده باشد. ناپدیدشدنی که تقریبا همزمان با ورود انسان به این قاره بوده است.
اژدهای کومودو یکی از سمیترین مارمولک های جهان است. برخلاف مارها که زهر خود را از طریق دندان های نیش تیز به بدن قربانی خود تزریق می کنند، زهر اژدهای کومودو از طریق زخم های بزرگی که این حیوان با گاز گرفتن ایجاد می کند، وارد بدن قربانی می شود.
شکار ممکن است از دست اژدهای کومودو فرار کند، اما راه فراری از زهر کشنده آن ندارد. اژدهای کومودو شکار در حال مرگ را با استفاده از حس بویایی قوی خود تعقیب کرده و در نهایت آن را می خورد.
حس بویایی قوی اژدهای کومودو به این حیوان برای تشخیص لاشه شکار از فاصله شش مایل (حدود 10 کیلومتر) دورتر نیز کمک می کند.
آب دهان اژدهای کومودو نیز حاوی بیش از 50 پاتوژن بیماریزا است.
اژدهای کومودو می تواند حیواناتی بسیار بزرگتر از خود مانند آهو، گراز وحشی و گاومیش آبی را از پای درآورد.
قسمت بیرونی بدن اژدهای کومودو از هزاران استخوان ریز زیر پوست تشکیل شده است. این زوائد استخوانی استئودرم نام دارند و اژدهای کومودو با آنها متولد نمی شود. این زوائد استخوانی همانند حلقه های یک درخت با رشد حیوان ایجاد می شوند.
اژدهای کومودو مارمولک عظیم الجثه ای است که در صورت نیاز به هر چیزی که سر راه وی قرار بگیرد، حمله می کند و این شامل همنوعان این حیوان نیز می شود. این پوست زرهپوش می تواند از آنها در برابر تهدیدات مختلف محافظت کند.
یافته های پژوهشگران نشان می دهد که به لطف سازگاری ژنتیکی، متابولیسم اژدهای کومودو بیشتر شبیه به متابولیسم پستانداران است که این شرایط برای شکار طعمه مفید است.
اژدهای کومودو به رغم اندازه بزرگ خود مارمولکی با سرعت و استقامت بالا است. این حیوان می تواند با سرعت 13 مایل بر ساعت (21 کیلومتر بر ساعت) بدود.
اشتهای یک اژدهای کومودو با اندازه آن مطابقت دارد. این مارمولک بزرگ می توانند در یک وعده به اندازه 80 درصد وزن بدن خود غذا بخورد.
وعده های غذایی بزرگ و روند نسبتا کند گوارش، اژدهای کومودو را وادار می کند که پس از خوردن غذای خود زیر آفتاب استراحت کند. گرما به عملکرد درست گوارش این حیوان کمک می کند. پس از پایان گوارش، مواد گوارش نشده مانند شاخ، مو، دندان و قسمت های دیگر به شکل یک توپ بالا آورده می شود.
به واسطه گوارش نسبتا کند و مصرف غذای زیاد در یک وعده، اژدهای کومودو می تواند با خوردن یک وعده غذایی تا یک ماه زنده بماند.
در سال 2006، پژوهشگران تایید کردند که اژدهای کومودو ماده می تواند بدون ارتباط با حیوان نر و از طریق فرایندی به نام پارتنوژنز یا بکرزایی تولیدمثل کند. زمانی که هیچ اژدهای کومودو نری وجود نداشته باشد، حیوان ماده به دلیل این که دارای کروموزوم های جنسیت نر و ماده است، همچنان می تواند طی فرایند بکرزایی و بی نیاز از حیوان نر تولیدمثل کرده و تخم هایی بارور بگذارد.
اژدهای کومودو ماده که از طریق بکرزایی تولید مثل می کند، تنها می تواند بچه هایی با جنسیت نر به دنیا بیاورد.
گاهی اوقات - به طور معمول وقتی غذا کمیاب است - اژدهای کومودو از همنوعان کوچک خود نیز تغذیه می کند. به همین دلیل است که کومودوهای جوان زمان زیادی را بالای درختان سپری می کنند. آنها چنگال هایی برای انجام این کار دارند، اما با گذشت زمان برای بالا رفتن از درخت بیش از حد سنگین می شوند.
اژدهای کومودو دارای 60 دندان است که بیشترین تعداد برای یک خزنده محسوب می شود. دندان های این حیوان اغلب با دندان های کوسه مقایسه می شود زیرا بسیار تیز و حالت دندانهدار منحصر به فردی دارد که به این حیوان برای برش گوشت کمک می کند. این دندان ها نقش مهمی در مسموم کردن شکار نیز دارند.
لثه های اژدهای کومودو به اندازه ای ضخیم است که نمایی بی دندان را برای دهان این حیوان ایجاد می کند، اما نباید گول این ظاهر را بخورید زیرا اژدهای کومودو می تواند تقریبا هر حیوانی را تنها با یک گاز از پای درآورد.
از زمان زندگی در استرالیا که به چهار میلیون سال پیش باز می گردد، اژدهای کومودو وحشی تقریبا از همه جا به جز چند جزیره شامل کومودو، رینکا، گیلی مونتانگ، گیلی داسامی و فلورس ناپدید شده اند.
این حیوان که گفته می شود نزدیکترین موجود زنده به دایناسورها است، توسط اتحادیه بینالمللی حفاظت از طبیعت در فهرست حیوانات در معرض خطر طبقهبندی شده است. اعتقاد بر این است که امروزه کمتر از 1400 اژدهای کومودو در طبیعت زندگی می کنند.
از دست دادن زیستگاه و از دست دادن طعمه های طبیعی به واسطه فعالیت های انسان از دلایل اصلی کاهش جمعیت این حیوان است.