چالش های اصلاح و بهبود زنجیره ارزش در صنعت خودرو/ فقدان Tiering و مالکیت معنوی در زنجیره ارزش خودرو

زنجیره ارزش امروزه شامل موارد و ملزوماتی از قبیل مواد اولیه، قطعه سازی، مجموعه سازی، فروش، خدمات پس از فروش، قطعات یدکی و حتی سیستم های اطلاعاتی و ارتباطی و در نهایت خودروسازی است. اصلاح زنجیره ارزش در صنعت خودرو یکی از مهم ترین ملزومات توسعه و ترقی در این صنعت در راستای رقابت پذیر کردن و تولید خودروهای با کیفیت تر است. امیرحسین کاکایی کارشناس صنعت خودرو در گفتگوی زیر به مهم ترین چالش هایی که پیش روی اصلاح و افزایش کیفیت زنجیره ارزش در صنعت خودرو است، اشاره می کند.

مکانیزم زنجیره ارزش چیست؟

امیرحسین کاکایی در ابتدا به مکانیزم زنجیره ارزش در صنعت خودرو اشاره کرده و گفت:«اصلاح زنجیره ارزش در صنعت خودرو مستلزم در پیش گرفتن راهبردها و راهکارهایی است که می بایست به صورت هم زمان اعمال و اجرا شود. صنعت خودرو در جهان، صنعت تولید انبوه است به این معنا که مثلا در بخش قطعه سازی، قطعه ساز باید بتواند قطعه را درحجم بالا و به صورت اقتصادی تولید کند. پیش از آن نیز باید قادر باشد هزینه تحقیق و توسعه آن را تامین تا بتواند قطعه ای با کیفیت بالا در اختیار خودروساز قرار دهد در این صورت است که خودروساز نیز می تواند خودروی باکیفیت و رقابت پذیر تولید کند.

در مکانیزم زنجیره ارزش مواد اولیه نیز نقش حیاتی دارد به این معنا که به عنوان مثال اگر در مرحله طراحی، بهترین خودروها طراحی شوند اما فولاد، روغن و سایر ملزوماتی که برای ساخت و استفاده مدنظر خودروساز است در دسترس نباشد، باز هم خودروی باکیفیت و رقابت پذیری تولید نمی شود.»

زنجیره ارزش اساسا جهانی است

کاکایی در ادامه به یکی ازمهم ترین چالش‌های زنجیره ارزش در صنعت خودور اشاره کرد و گفت:«داشتن صنعت خودروسازی قدرتمند و رقابت‌پذیر منوط به بهره مندی از زنجیره ارزش طبقه بندی شده و Tiering است.

(در چرخه تولید و زنجیره تامین، شرکت اصلی سازنده کالا به نام «اوای‌ام» یا تولیدکننده تجهیزات اصلی (OEM) شناخته می شوند و شرکت‌های تامین‌کننده قطعات و خدمات پس از فروش با عنوان تیرها (Tiers) نام دارند)یعنی برخورداری از مجموعه سازان بزرگی که مجموعه را طراحی، تولید و تحویل خودروساز دهند.

بنابراین ما برای حضور در کنار قطعه سازان و مجموعه سازان بزرگ و تولید با کیفیت در داخل به""Tier1ها (شرکت‌های تیر1 در واقع تامین‌کنندگان اصلی و مستقیم برای اوای‌ام‌ها هستند.) و فول سرویس ساپلایرها ( Full service supplyer) نیاز داریم.»

وی افزود:« خودروسازهای داخلی از حیث تئوریک نزدیک به بیست سال است که به این حوزه وارد شده اند، حوزه فول سرویس ساپلایرها البته جدیدتر است و ورود خودروسازان به این بخش به سالهای اخیر برمی گردد. زحمت ارزشمند خودروسازها در طول بیست سال اخیر به شکل گیری قطعه سازان بزرگ و قدرتمند منجر شده. اما نکته ای که در خصوص زنجیره ارزش وجود دارد این است که تامین آن در ارتباط با مناسبات جهانی است یعنی تقریبا کشوری وجود ندارد که تمام زنجیره ارزش صنعت خودروی خود را در داخل تامین کند حتی کشورهای مانند ژاپن، زیرا زنجیره ارزش اساسا جهانی است.»

بازار لازم برای انبوه سازی در زنجیره ارزش نداریم

امیرحسین کاکایی در ادامه صحبت در خصوص موانع بهبود و تکمیل زنجیره ارزش خودرو در کشور گفت:« تحریم های سنگین و طولانی مدت ناکارامدی بسیاری را در سالهای اخیر در خصوص تامین زنجیره ارزش ایجاد کرده بنابراین اصلاح این زنجیره و داخلی سازی هرچه بیشتر اجزای آن در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته، این در حالی است که داخلی سازی زنجیره ارزش سرمایه بسیار هنگفت و سنگینی طلب می کند، به علاوه، به این دلیل که ما بازار قابل توجهی نداریم هیچ قطعه‌ای نمی تواند به شکل انبوه تولید شود در نتیجه امکان کمی برای افزایش هزینه تحقیق و توسعه وجود دارد، بنابراین، این اقدام و این سیاست به شکل ساختاری، اقتصادی نیست و بهره وری ندارد. زیرا در نهایت و در هر صورت، قیمت تمام شده در شرایط تحریمی بالاتر از همان هزینه برای یک خودروساز بین المللی است.»

فقدان تایرینگ (Tiering) و اهمیت مالکیت معنوی

کاکایی در توضیح فقدان تایرینگ به عنوان یکی از ضروریات بهبود زنجیره ارزش گفت:«حتی در سال 95-96 هم که ارتباطات جهانی کمی بهبود یافت در ارتباط با Tiering مشکلات زیاد وجود داشت و دارد و در عمل تاکنون اقدام جدی در این زمینه انجام نشده.»

وی در توضیح یکی دیگر از چالش های اصلاح زنجیره ارزش ادامه داد:« مساله دیگری که در خصوص اصلاح زنجیره ارزش در صنعت خودرو به دلیل هزینه بر بودن آن مورد غفلت قرار گرفته، مالکیت معنوی است؛ داشتن زنجیره ارزش نوآور، با کیفیت و متنوع در گرو به رسمیت شناخت حق مالکیت معنوی در کارهای تحقیقاتی و نوآوری های اجزای زنجیره است ضمن آنکه پرداخت به موقع پول زنجیره ارزش نیز بسیار حائز اهمیت است.

اساسا در تعریف جهانی خودروساز کسی است که پول دارد و می تواند زنجیره را به خوبی مدیریت کند در شرایطی که این امکان وجود نداشته باشد نمی توان از خودروسازی خوب صحبت کرد. در چهار سال اخیر دو خودروساز بزرگ کشور سایپا و ایران خودرو از حیث مالی به شدت تضعیف شده اند لذا، کل زنجیره ارزش در صنعت خودور دچار چالش های اساسی است. بنابراین اصلاح، بهبود و ایجاد توازن در توسعه زنجیره ارزشی که چندگانه است، نیازمند سرمایه گذاری سنگین و البته وجود بازاری است که خروجی آن را بهره ور کند؛ این دو امکان در کشور ما شدیدا دشوار است.»

بیشتر بخوانید:

ببینید| نحوه اتوپارک یک بنز CLS در خیابان‌های تهران

تماشاخانه

تا به حال به این موضوع فکر کردید که «سبز سفر کنید»! از پرواز گرفته تا هتل و گشت و گذار، گردشگری هم محیط زیستی می‌شود (فیلم)

حالا اولویت شهردار تهران خرید جنس خارجی شده است!/ببینید زاکانی در زمان انتخابات درباره حمایت از تولید داخل چه می‌گفت؟ (فیلم)

فیلم های دیگر