نبات یکی از شیرینی های سنتی و محبوب ایرانیها و از دیرباز بهترین و اصیلترین نوع نبات در ایران و به ویژه در اصفهان تولید شده است.
نبات ایران از پیشینهای دیرینه برخوردار است که در آشنایی ایرانیان با «شکر» به عنوان ماده اصلی تشکیل دهنده آن، ریشه دارد.
نبات با تشکیل بلورهای ریز «ساکارز» در محلول غلیظ آبشکر درست میشود.
برای این کار ابتدا شکر را به آبجوش اضافه میکنند تا شکر در آبجوش حل شود و «محلول سیرشده» یا به اصطلاح شربت غلیظ شکر درست شود. سپس این شربت را به مدت معینی در پاتیل بزرگ مسی یا استیل میجوشانند.
برای تشکیل بلورهای ساکارز و معلق نگه داشتن آن در وسط شربت آبشکر، روی لبه پاتیل دیگری چند ردیف میله قرار داده و سپس نخهایی (از جنس پنبه) را از این میلهها به صورت عمودی در داخل شربت آویزان کرده و شربت را از ظرف اصلی داخل آن ریخته و میگذارند تا به مدت ۲ تا ۳ روز در گرمخانه بماند.
در این مدت ساکارز متبلور یا کریستالیزه شده و بلورهای نبات روی رشته نخ عمودی به عنوان بستر تشکیل میشود و این همان نخی است که در میانه شاخ نبات دیده میشود.
گاهی نیز شربت آماده شده را درون سینیهای گالوانیزه ریخته و درون گرمخانه میگذارند تا «تخته نبات» تشکیل شود یا به جای نخ از چوبهای کوچک برای تشکیل این بلورها استفاده میشود.