پوتین باز در تهران؛ همه چیز درباره پنجمین سفر رهبر روسیه به ایران

درست چند روز پس از سفر منطقه ای بایدن، این بار نوبت ولادیمیر پوتین رییس فدراسیون روسیه است که به منطقه سفر کند و برای این سفر به پایتخت یکی از نزدیک ترین متحدان منطقه ای روسیه در غرب آسیا یعنی تهران می آید؛ این پنجمین سفر پوتین به تهران در طی بیش از 2 دهه گذشته است.

به گزارش عصرایران، " وجهت سعید خان" روزنامه نگار و تحلیلگر پاکستانی (مقیم آمریکا) در این رابطه می نویسد: "ایران و روسیه به عنوان دشمنان سرسخت غرب در نظر گرفته می‌شوند و هزینه آن را با تحریم‌های فلج‌کننده و انزوای دیپلماتیک می‌پردازند - در مورد تهران بهانه تحریم ها برنامه هسته‌ای است و در مورد مسکو حمله به اوکراین. در نتیجه، دو کشور به یکدیگر روی آورده اند و همکاری های اقتصادی و نظامی خود را تقویت کرده اند."

او در ادامه می نویسد:اما حتی در شرایطی که ایالات متحده تلاش می کند از نظم جدید و ضدایرانی در خاورمیانه حمایت کند، روسیه هم در حال انجام اقدامات خود در آنجاست.

"ولادیمیر پوتین" رییس فدراسیون روسیه روز سه شنبه در تهران با "ابراهیم رییسی" همتای ایرانی خود دیدار خواهد کرد. "رجب طیب اردوغان" رییس جمهوری ترکیه هم به آنها خواهد پیوست. ترکیه بر خلاف روسیه و ایران، یکی از اعضای ناتو است. آنکارا میانجی اصلی مذاکرات صلح جاری بین مسکو و "کی یف" و همچنین یک بازیگر کلیدی در سوریه - جایی که سه کشور دارای منافع متقابل و متضاد هستند- است.

عکس آرشیوی/ پوتین در تهران

چه چیزی در دستور کار مذاکرات سه جانبه سه رهبر است؟ انرژی، تسلیحات، اتحادها و سوریه. اما مهم‌تر از همه برای تهران و مسکو، نیاز به اتحاد بر سر جهان‌بینی متفاوت با آنچه که جو بایدن، رییس‌جمهوری آمریکا در سفر منطقه‌ای اخیر خود بر آن تاکید کرد.

"کلیف کوپچان" رییس گروه اوراسیا می گوید: " روسیه وارد جنگ تخفیف با ایران برای بازارهای نفت شده است و تهران می خواهد که این کار متوقف شود."

تولیدکنندگان نفت روسیه که به دلیل تحریم‌ها از بازارهای غربی خارج شده‌اند، نفت ارزانی به چین، هند و سایر خریداران آسیایی می‌فروشند و به شدت در فهرست مشتریان آسیایی ایران رخنه کرده اند؛ مشتریانی که ایران با خون دل و با زحمت در طی این سال ها و در شرایط تحریم برای خود دست و پا کرده است.

ایرانی‌ها از اینکه مجبورند قیمت نفت خود را بیشتر پایین بیاورند، خوشحال نیستند، به هر حال صادرات نفت نیمی از درآمد صادراتی ایران را تشکیل می دهد.

پوتین سعی خواهد کرد تا حدی دست نگه دارد، حتی در شرایطی که او به دنبال استفاده از تخصص جمهوری اسلامی در مورد چگونگی کار از طریق تحریم‌ها است، تحریم‌هایی که تهران تقریبا دو نسل با آنها سروکله زده و در شرایط تحت تحریم تجارت کرده است.

همچنین واشنگتن اخیرا مدعی شده که ایران می‌خواهد هواپیماهای بدون سرنشین با قابلیت حمل سلاح به روسیه برای استفاده در اوکراین بفروشد. ایرانیان این اتهام را رد کردند. روس ها اظهار نظر نکردند اما بر اساس ادعاهای آمریکا، اوایل تابستان امسال، مقامات روسی برای بررسی نمونه هواپیماهای بدون سرنشین پیشرفته به ایران سفر کردند.

"بروس ریدل" کارشناس ارشد موسسه بروکینگز می‌گوید: " (در این معامله) سلاح‌های روسی به دست ایرانی‌ها و پهپادهای ایرانی به روسیه خواهند رفت."

رهبر روسیه تلاش کرده تا ایرانی هارا به خود نزدیک کند. پوتین دو بار در سال جاری با رییسی ملاقات کرده و او اخیرا در ترکمنستان اعلام کرد که روابط مسکو و تهران " واقعا عمیق و استراتژیک" است. تجارت دوجانبه که در سال 2021 نسبت به سال قبل 80 درصد افزایش یافته و به 4 میلیارد دلار رسیده است، اکنون هدف گذاری شده که به حدود 40 میلیارد دلار در سال برسد.

به گفته "سرگئی لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه، ایران با قرار گرفتن در کنار مسکو و پکن در بلوک شرق، در حال حرکت برای پیوستن به سازمان همکاری شانگهای به رهبری روسیه و چین است که تهران را به "یکی از مراکز کلیدی نظم جهانی چند قطبی در حال ظهور" تبدیل می‌کند.

دیدار ماه گذشته پوتین و رییسی در حاشیه نشست سران کشورهای ساحلی خزر در ترکمنستان/ آسوشیتدپرس

علاوه بر این، پوتین در ازای کمک ایران به روسیه در دور زدن تحریم ها، حتی در حال بررسی تحویل ترجیحی غلات به ایران است. ریدل می‌گوید: "روسیه اکنون یک حفره بزرگ در تحریم‌های ایران خواهد بود."

اما شکاف هایی نیز بین تهران و مسکو وجود دارد. روسیه و ایران در خاورمیانه منافع متضادی دارند. پوتین روابطی با متحدان آمریکا دارد که ایران آنها را یا دشمنان آشکار خود می‌داند، مانند اسراییل و عربستان سعودی، یا با این روابط راحت نیست، مانند رابطه روسیه با امارات و مصر.

همچنین تهران و روسیه بر سر جذب مشتریان آسیایی نفت (چین و هند) رقابت جدی دارند و تهران از تحفیف های نفتی روسیه به مشتریان آسیایی خود راضی نیست.

علاوه بر این، روسیه در اوایل سال جاری با پیش کشیدن شرط رضایت خود برای احیای برجام، امیدها برای احیای سریع توافق هسته‌ای ایران را از بین برد و تهران را شوکه کرد. در اینجاست که پوتین با دیپلماسی وارد عمل می شود و زیرکانه موفق می شود از نظر استراتژیک نظر ایرانی ها را جلب کند و در عین حال آنها را از نظر تجاری خونرسانی کند.

اما در نهایت، غریزه اساسی هر دو دولت تجدیدنظر طلبی و مقابله با نظم جهانی کنونی به رهبری آمریکاست و این همان جایی است که خطر و پتانسیل محور روسیه-ایران نهفته است.

پوتین این هفته با سفر به تهران می خواهد روابط خود را با یکی از متحدان کلیدی روسیه در منطقه غرب آسیا مستحکم کند. چین نیز ممکن است چالش‌های زیادی (برای غرب) داشته باشد، اما برخلاف روسیه و ایران برای چین بازی در نظم کنونی جهان منافع زیادی داشته و دارد.

ترکیه چطور؟ انتظار نداشته باشید آنکارا صرفا یک چرخ سوم باشد. ترکیه هم اینک میانجی بین گفتگوهای صلح بین روسیه و اوکراین است.

همین هفته گذشته، اردوغان موفق شد یک توافق اصولی از روسیه برای رفع محاصره بنادر دریای سیاه اوکراین و آزادسازی حدود 20 میلیون تن غذا برای صادرات به بازار جهانی، به دست آورد.

پوتین و اردوغان در مورد چگونگی عبور غلات اوکراینی از دریای سیاه صحبت خواهند کرد. آنها همچنین در مورد فروش هواپیماهای بدون سرنشین ترکیه به اوکراین صحبت خواهند کرد که احتمالا پوتین از آن ناراحت است زیرا آنها در میدان نبرد بسیار موثر بوده اند.

در نهایت، آنها به موضوع سوریه می پردازند، جایی که یافتن اجماع بین سه کشور آسان نخواهد بود.

مسکو و تهران از بشار اسد حمایت می کنند، در حالی که ترکیه از گروه های شورشی ضد دولت سوریه حمایت می کند. علاوه بر این، ترک‌ها همچنین می‌خواهند شبه‌نظامیان کُرد مستقر در شمال سوریه را از بین ببرند - اما آنکارا برای این کار به امضای روسیه و ایران نیاز دارد زیرا این دو کشور همچنان در این کشور جنگ‌زده (سوریه) تاثیرگذار هستند.

دیدار سال گذشته اردوغان و رییسی در حاشیه پانزدهمین اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در عشق آباد، پایتخت ترکمنستان/ عکس: آناتولی

بایدن می‌گوید آمریکا تلاش‌های چین، روسیه و ایران را برای پر کردن خلاء ایجاد شده ناشی از خروج آمریکا از خاورمیانه عقب خواهد زد. اما این مساله به این سادگی هم نیست.

توافق هسته ای ایران هنوز به مسیر احیا بازنگشته است. اگر پهپادهای ایرانی در نهایت در اوکراین مستقر شوند و تسلیحات روسی به دست تهران بیفتد، برای مقابله با رقبای خود در ناآرام ترین منطقه جهان، آمریکا بسیار بیشتر از متحدانی مثل عربستان سعودی نیاز خواهد داشت.

بیشتر بخوانید:

رزمایش نظامی ایران- چین و روسیه در حیاط خلوت آمریکا

گفت‌وگوی ایران، روسیه و ترکیه درباره عملیات نظامی آنکارا در شمال سوریه

چطور تکیه گاه بشار اسد از روسیه به ایران منتقل می شود؟

تماشاخانه

هیجان و جنون یکی از پرفرازونشیب‌ترین روزهای خرید / بلک فرایدی یا جمعه سیاه چطور به وجود آمد؟ (فیلم)

شکوه فرش ایرانی دوره صفوی را در اروپا ببینید (فیلم)

فیلم های دیگر