نکته‌ یارانه‌ای -1/ انصرافی‌های مغبون!

در همان آغاز کار در دولت احمدی‌نژاد (1389) از برخورداران خواسته شد انصراف بدهند و در فاز دوم در دولت روحانی (1393) نیز فراخوانِ انصراف گذاشتند و مراجع تقلید توصیه کردند چنانچه به یارانۀ 45 هزار تومانی نیاز ندارید دریافت نکنید.

عصر ایران؛ سروش بامداد- واریز یارانه‌های 300 تا 400 هزار تومانی به ازای هر نفر به منظور جبران آزاد‌سازی قیمت اقلام برخوردار از ارز ترجیحی سبب شده کسانی که داوطلبانه از دریافت یارانۀ نقدی انصراف داده بودند، احساس «غَبن» کنند.

در معاملات و حقوق، اصطلاحی است به نام «غَبن» و بیشتر آن را در کنار کلمۀ «خیار» به معنی «اختیار» دیده‌اید. این که فرد حق "خیار غبن" را از خود سلب می کند یعنی با چشم باز مثلا این اتومبیل را خریدم و فردا ادعا نمی‌کنم فریب خوردم و زیان دیدم.

در داستان دعوت به انصراف از دریافت یارانه‌ها البته فریب در کار نبود. بلکه در همان آغاز کار در دولت احمدی‌نژاد (1389) از برخورداران خواسته شد داوطلبانه انصراف بدهند و در فاز دوم در دولت روحانی (1393) نیز فراخوانِ انصراف گذاشتند و مراجع تقلید توصیه کردند چنانچه به یارانۀ 45 هزار تومانی نیاز ندارید دریافت نکنید.

استقبال و پاسخ به این دعوت البته بسیار بسیار کمتر از حد انتظار (با توجه به پایگاه اجتماعی آن روز دولت وقت و نظر صریح مراجع) بود اما به هر حال شماری از مردم در حالی که در زمرۀ ثروت‌مندان هم نبودند از دریافت یارانه در فاز دوم منصرف شدند و ثبت نام نکردند.

در طول سال‌های بعد هم از ارزش پول آن به خاطر تورم دو رقمی و صعود دلار و تحریم‌های فلج‌کننده آن قدر کاسته شد که انصرافی ها احساس غبن و زیان نمی‌کردند.

اکنون که با اجرای طرح "عادلانه سازی پرداخت یارانه‌ها" تصمیم گرفته شده عجالتا 300 تا 400 هزار تومان به ازای هر نفر واریز شود و قیمت اقلام اساسی به خاطر حذف ارز ترجیحی – دلار 4200 تومانی- افزایش یافته اما انصرافی‌ها احساس غبن می‌کنند یعنی حس می‌کنند ثواب کردند ولی کباب شدند!

هر چند وزیر رفاه اعلام کرده به زودی سامانۀ سازمان هدف‌مندی یارانه ها اقدام به ثبت نام این افراد می‌کند‌ اما در نظر داشته باشیم شهروندان انصرافی 8 سال است که ریالی دریافت نکرده‌اند و روا نیست زیان ببینند. چه یارانۀ 300 تا 400 هزار تومانی ادامه یابد و چه با اختصاص کالابرگ حذف شود ضمن این که چه بسا شرایط آن زمان فرد تغییر کرده و اکنون نیاز داشته باشد.

آموزۀ این ماجرا اما در مجموع این بوده است: آن که انصراف داد و کمک کرد پاداش نگرفت. آن که گوش نکرد و یارانه را مطالبه کرد (اکثریت ایرانیان) مشمول یارانۀ جدید شد و این گزارۀ اخلاقی مناسبی برای جامعه نیست.

از این رو ضمن استقبال از وعده به جامانده ها و انصرافی‌ها جا دارد وزارت رفاه و سازمان هدف‌مندی به گونه‌ای عمل کنند که نه تنها این حس درنگیرد بلکه این شهروندان از امتیازی برخوردار شوند تا همچنان الگو باشند. اگر نه با اختصاص یارانۀ بیشتر که با اعطای برخی معافیت‌ها و اگر این هم نه دست‌کم دوباره و به سرعت مشمول شوند تا حس نکنند مغبون شده‌اند.