کارشناس فناوری اطلاعات: اجرای ۱۰ درصدی طرح «صیانت» هم آسیب‌زننده است

میلاد نوری در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه طرح صیانت به‌صورت کلان به فضای مجازی پرداخته و طبق بررسی کارشناسان مختلف نتیجه‌اش احتمالا به محدودیت و مسدودیت گسترده منجر می‌شود، گفت: اگر اینستاگرام و واتس‌اپ هم محدود شود اما وی‌پی‌ان‌ها در اختیار مردم باشد، به سرنوشت فعلی تلگرام، توییتر و یوتیوب منجر می‌شود که در عمل مسدود است، اما مردم در آنها حضور دارند. بنابراین اگر سرویس‌های خارجی قوانین ما را نپذیرند و مجوز نگیرند، یکی از راه‌های مقابله این است که سرویس‌های مختلف وی‌پی‌ان یا ابزارهای دور زدن فیلترینگ مختل شود.

وی ادامه داد: بنابراین اولین کار این است که وی‌پی‌ان‌ها با شناسایی آی‌پی، پروتکل‌ها یا خود اپلکیشن‌ها مسدود خواهد شد. در بندی از آخرین نسخه طرح صیانت هم آمده که یکی از وظایف وزارت ارتباطات این است که این ابزارها را به صورت دوره‌ای شناسایی و مسدود کند. این اتفاق در سال‌های گذشته مقطعی بوده اما حالا ادامه‌دار خواهد بود.

این کارشناس فناوری اطلاعات با بیان اینکه ابزار دور زدن فیلترینگ در ایران دو کاربرد دارد، گفت: فارغ از دور زدن فیلترینگ با فیلترشکن، استفاده‌ دیگر این ابزارها، دور زدن تحریم‌ است. در حال حاضر بیش از ۸۰ درصد ابزارهای کار یک برنامه‌نویس تحریم است، همچنین بسیاری از ابزارهای کار یک فعال دیجیتال مارکتینگ که در فروشگاه‌های ایران کار می‌کند، تحریم است. چون خیلی از این ابزارهای بزرگ مربوط‌به شرکت‌های گوگل هستند که خدماتشان تحریم است. یا زمانی که اینترنت قطع شده بود، شرکت‌های فروش بلیت هواپیما، تاکسی‌ها و فروشگاه‌های آنلاین و دلیوری غذا همه در دسترس بودند. در حالی که اینها خودشان تیم‌های دیجیتال مارکتینگ و برنامه‌نویسی دارند که از ابزارهای تحریم‌شده استفاده می‌کنند. بنابراین با مسدود شدن وی‌پی‌ان‌ها، در کار روزمره افراد هم خلل ایجاد می‌شود.

با حذف سرویس‌های خارجی، افت کیفیت خواهیم داشت

نوری ادامه داد: ممکن است طراحان طرح صیانت برداشتشان این باشد که ما اگر بتوانیم ابزاری مانند اینستاگرام داشته باشیم که در لحظه همین به کاربر سرویس بدهد، مشکلی نخواهیم داشت. در حالی که ما در آن صورت شاهد افت کیفیت خواهیم بود. برای مثال مدیران سرویس‌های داخلی گفته بودند که ما اگر بخواهیم به همه کاربران ایرانی اینستاگرام سرویس‌دهی کنیم، از نظر زیرساختی امکان ذخیره‌سازی همیشگی ویدیوها و عکس‌ها را نداریم و ممکن است بتوانیم در یک بازه سه ماهه این ذخیره‌سازی را انجام دهیم. این یک افت سرویس‌دهی است که خیلی از طراحان طرح صیانت به آن فکر نکردند.

وی با بیان اینکه همچنین در طرح صیانت به جایگزینی پلتفرم‌ها فکر شده اما به محتوا فکر نشده است، افزود: در حالی که برای جایگزینی اینستاگرام و یوتیوب فکر کردند، این موضوع را در نظر نگرفتند که سرویس‌های داخلی صرفا محتوای ایرانی دارند.

بسیاری از دانشجویان، برنامه‌نویسان و معمارها در یوتیوب و اینستاگرام ویدیوهای انگلیسی را مشاهده و استفاده می‌کنند. البته برخی از طراحان گفته بودند که اگر این سرویس‌های خارجی مسدود شود، سعی می‌کنیم محتوای مفید آنها را در ایران کپی کنیم، در حالی که سرویس‌های مفید قابل شمارش نیست و ممکن است ۱۰هزار سرویس مفید وجود داشته باشد. ما اگر بخواهیم اینها را کپی کنیم،  زیرساخت کافی نداریم.

این کارشناس فناوری اطلاعات با بیان اینکه مطابق این طرح، همه کسب‌وکارهای ایرانی موظفند سرورهایشان را به ایران بیاورند، گفت: درواقع به‌صورت غیرمسقیم ذکر شده که این سرویس‌ها اجازه ندارند دیتای کاربر ایرانی را از ایران خارج کنند. از طرفی شرکت‌های خارجی مانند گوگل و توییتر و تلگرام هم اگر می‌خواند در ایران فعالیت کنند، حتی اگر بتوانند مجوز هم بگیرند، باید سرورهای قسمت کاربران ایرانی یا حداقل CDNشان را به ایران بیاوند، در حالی که اگر آنها هم بخواهند سرویس‌هایشان را به ایران بیاورند ما واقعا با کمبود زیرساخت مواجه می‌شویم.

طرح صیانت از نظر فنی امکان‌پذیر نیست

نوری با بیان اینکه اگر همه بندهای صیانت را کنار هم بگذارید، با هر سطح دانشی در فضای آی‌تی ایران مطمئن می‌شوید از نظر فنی که این طرح امکان‌پذیر نیست، افزود: اما مساله این است که اگر این طرح به قانون تبدیل شود، ابزاری در اختیار کمیسیون ویژه است. این کمیسیون اگر بتواند ۱۰ درصد این طرح را هم از نظر فنی پیاده‌سازی کند، به فعالیت هزاران فرد و کسب‌وکاری که در این حوزه کار می‌کنند، آسیب می‌زند. بنابراین اینکه ما توان فنی لازم را نداریم، خیلی جای امیدواری نیست که اجرایی نخواهد شد، بلکه ممکن است ۱۰ درصد آن اجرایی شود که همچنان آسیب خودش را می‌زند.

وی با بیان اینکه یکی دیگر از انتقادها به طرح صیانت این است که  این طرح فارغ از دغدغه‌هایی که در ظاهر دارد، منجربه ایجاد رانت اقتصادی می‌شود، گفت: صیانت در برخی موارد درآمدزایی هم دارد. مثلا اگر یک سرویس مانند اینستاگرام قوانین ما را نپذیرد، یک بازه زمانی برایش در نظر گرفته می‌شود تا جایگزینی برای آن پیدا شده و مسدود شود، تا پیش از اینکه مسدود شود و پهنای باندش به سمت صفر برود، ترافیک اینستاگرام برای کاربران و تعرفه‌ای که از خدماتش استفاده می‌کنند، ممکن است دو یا سه برابر شود، یعنی اگر شما یک ویدیو در اینستاگرام می‌بینید، دو یا سه برابر یک پلتفرم ایرانی تعرفه خواهد داشت.

این کارشناس فناوری اطلاعات ادامه داد: در بندی دیگر آماده که اگر بخواهیم دستگاهی مانند گوشی، تبلت یا تلویزیون هوشمند را وارد ایران کنیم و یکی از نرم‌افزارهای غیرمجازی که از ما مجوز نگرفتند، به‌صورت پیش‌فرض در آنها نصب شده باشد، تعرفه وارداتشان افزایش می‌یابد. بنابراین بندهای مختلفی در این طرح وجود دارد که درآمد ایجاد می‌کند و این درآمد در یک صندوق در اختیار کمیسیونی که در این طرح دیده شده وارد شده و به طرق مختلف صرف مساعد کردن اجرای خود صیانت در آینده می‌شود، اگر دولت یا کمیسیون بخواهد به پیام‌رسان‌ ایرانی کمک ریالی یا زیرساختی کند، از این صندوق ارائه می‌شود. اینها همه از رانت‌هایی است که توسط این طرح ایجاد می‌شود.