چین در جنوب ایران؛ نخستین ردپای توافق وین؟

با اینکه مجیدرضا حریری، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین بیان کرده که گشایش کنسولگری در بندرعباس با فعالیت‌های تجاری ارتباط خاصی ندارد، اما بسیاری این حضور را در خصوص مسائل تجاری می‌دانند.

دیدارنیوز نوشت: همزمان با شروع دوباره دور هشتم مذاکرات خبری مبنی بر باز شدن کنسولگری چین در بندرعباس مخابره شده است. خبری که برخی را در کشور نگران و برخی دیگر را خوشحال کرده است.

بازگشایی کنسولگری چین در بندرعباسرا عده‌ای از اولین نشانه‌های شکلگیری توافق در آینده نزدیک در وین می‌دانند. این گروه معتقدند که مذاکرات وین طبق اظهارات مقامات روسی در حال رسیدن به یک توافق در اوایل فوریه است.

در حالی که به نظر می‌رسد ایران با شکل گیری توافق وین وارد معادلات بین المللی می‌شود، چین اولین قدم را برای حضور پررنگ در بازار ایران برداشته است. طبق خبر‌ها در جلسه دولت ابراهیم رئیسی در تاریخ ۲۹ دسامبر (۸ دی) پیشنهاد وزارت امور خارجه مبنی بر بازگشایی دفتر کنسولگری چین در بندرعباس به تصویب رسید. روابط اقتصادی ایران و چین در سال‌های اخیر رو به گسترش بوده است تا جایی که توافقنامه همکاری ۲۵ ساله‌ای میان ایران و چین منعقد شده است. البته این قرارداد با انتقاد‌های فراوانی نیز روبرو شده است.

با این حال دولت جدید ایران سعی دارد روابط بیشتر با روسیه و چین برقرار کند و حتی نشانه‌های آن را در مذاکرات وین به خوبی می‌توان دنبال کرد. چین از حامیان ایران در مذاکرات وین است و در سال‌های اخیر نیز با وجود تحریم‌های آمریکا، مهم‌ترین خریدار غیررسمی نفت ایران بوده است.

چین در جنوب ایران به دنبال چیست؟

سوال اصلی اینجا شکل می‌گیرد که چرا چین به دنبال حضور قدرتمند در جنوب ایران است؟ بی شک چین علاوه بر خدمات کنسولی به شهروندان چینی به دنبال مسائل تجاری در جنوب ایران نیز هست.

چین در سال‌های اخیر سعی دارد در تمام راه‌های تجاری جهان مخصوصاً راه‌های آبی حضور پیدا کند. در این راه تا جایی پیش رفته که بسیاری از بنادر جهان را به اجاره خود در آورده است. به نظر می‌رسد از حضور در جنوب ایران نیز به دنبال حضور پررنگ در راه‌های آبی ایران به جهان هستند. بندرعباس مهم‌ترین بندر ایران برای مبادلات تجاری است. از طرف دیگر مکان‌هایی که بدون شک در آینده به توسعه ایران کمک فراوانی می‌کنند از جمله جزیره کیش، جزیره قشم، بندر جاسک، بندر چابهار و بسیاری دیگر در جنوب ایران واقع شده‌اند.

در حقیقت چین راه اقتصادی خود که در تمام جهان دنبال کرده را در ایران نیز پیش گرفته است. برهمین اساس توجه بیشتری به جنوب ایران نشان داده است. موضوع دومی که باید در حضور چین مد نظر گرفت توافقنامه همکاری‌های ۲۵ ساله با ایران است. این توافقنامه در دولت حسن روحانی، رئیس جمهوری سابق ایران کلید خورده است، با این حال به نظر می‌رسد دولت ابراهیم رئیسی با قدرت بیشتری این سند و انجام آن را مد نظر بگیرند. زیرا دولت سیزدهم طبق اظهارات مقامات بیشتر گرایش به شرق دارند و می‌خواهند روابط گسترده تری با چین داشته باشند.

متن توافق‌نامه همکاری‌های ۲۵ ساله ایران با چین هنوز به طور دقیق در اختیار عموم قرار نگرفته است و بسیاری بر روی آن نقد دارند. با این حال به نظر می‌رسد با نزدیک‌تر شدن به توافق در وین، حضور چین در ایران پر رنگ‌تر می‌شود. این پر رنگ‌تر شدن نیز به دلایل اقتصادی در جنوب ایران بیشتر خواهد بود و سرمایه‌گذاری در نواحی جنوب و جنوب شرقی کشور برای کشور‌های خارجی از جمله چین جذاب‌تر است.

برخی از کارشناسان حضور اینگونه چین را در جنوب ایران برای مسائل زیست محیطی و حتی امنیت کشور خطرناک می‌دانند؛ اما برخی بعد از سال‌های سخت تحریم‌ها و شرایط اقتصادی ناگوار ایران حضور چشم بادامی‌ها را در جنوب ایران به فال نیک می‌خوانند. با این حال بازگشایی کنسولگری چین در بندرعباس دو موضوع را به خوبی نشان می‌دهد، نخست نزدیک بودن توافق در مذاکرات وین و دوم حضور پررنگ چین بعد از توافق وین در اقتصاد ایران است.