مشاغل و كسب و كارها برای ادامه به کار خود نیاز به تامین مالی دارند. به همین دلیل اکثرا به دنبال دریافت وام از بانک‌ها هستند اما پرداخت وام به کسب و کارها از طرف بانک بنا به دلایلی همیشه ممکن نیست. در چنین شرایطی خرید اوراق به کمک شرکت‌ها می‌رود تا با استفاده از آن به تامين مالی برای ادامه فعالیت‌های خود بپردازند. اما اوراق بدهی چیست و سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی چگونه انجام می‌شود؟

منظور از اوراق بدهی چیست؟

اوراق بدهی اوراقی برای تامین بودجه مورد نياز برای پیاده‌سازی طرح‌‌ها و پروژه‌های خاص کسب و کارها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این اوراق علاوه بر تامین مالی شرکت‌ها، در جهت کاهش ریسک‌های سرمایه‌گذاری پرتفو یا سبد سرمایه‌گذاری سرمایه‌گذاران بازار سرمایه کاربرد بسیار دارد.

خرید اوراق بدهی نوعی سرمایه‌گذاری است. به عبارتی، همان طور که شما با خرید سهام یک شرکت روی آن سرمایه‌گذاری می‌کنید و مالک بخشی از شرکت می‌شوید، با خرید اوراق بدهی نیز به نوعی در سود و در زیان شرکت شریک هستید اما با این تفاوت که با خرید اوراق بدهی مالک قسمتی از شرکت نخواهید بود.

اوراق بدهی ریسک سرمایه‌گذاری را برای خریداران کاهش می‌دهد. اوراق بدهی قابل انتشار در ایران با قوانين اسلامی تنظیم شده است. این اوراق توسط دولت منتشر می‌شود و ضمانت آن نيز بر عهده دولت است. بنابراین سرمایه‌گذاری در آن ریسک بسیار کمی دارد و پرداخت اصل مبلغ پرداختی و سود آن به واسطه دولت ضمانت می‌شود. پس می‌توان نتیجه گرفت که بدون خطر اساسی و مورد اطمینان برای سرمایه‌گذاری است. به دليل همین ریسک کم این اوراق، سرمایه‌گذار می‌تواند درصدی از کل سرمایه‌ خود را در این زمینه سرمایه‌گذاری كند و سود ضمانت شده‌اى دریافت کند.

انواع اوراق بدهی در ایران

این اوراق توسط ناشر که می‌تواند یک شخصیت نهادی، شرکتی، حقوقی و یا دولتی باشد، انتشار پیدا می‌کند. بر همین اساس هم این اوراق به سه دسته دولتی، شرکتی و شهرداری‌ها تقسیم می‌شود. البته‌ در بازار سرمایه ایران این دسته‌بندی کمی متفاوت است. بر اين اساس اوراق بدهی‌ را می‌توان به سه دسته‌ اوراق مشارکت، اوراق خزانه‌ اسلامی و صکوک تقسیم کرد. در ادامه این سه دسته‌بندی را به طور خلاصه تعریف می‌کنیم.

اوراق خزانه اسلامی

اوراق خزانه اسلامی یا اخزا، توسط دولت جمهوری اسلامی ایران منتشر می‌شود. دولت این اوراق را برای پرداخت بدهی‌ خود به افراد غیردولتی مثل پیمانکاران منتشر می‌کند. دولت با این اوراق به اصطلاح زمان بیشتری را برای پرداخت بدهی خود می‌خرد. اوراق خزانه اسلامی صادر شده در ایران به شکل مستقیم به طلبکاران داده می‌شود. این افراد می‌توانند اوراق را در صورت نیاز به وجه نقد، در بازار سرمایه ایران به فروش برسانند. بنابراین با استفاده از این اوراق دولت بدهی‌های خود را پرداخت و کسری بودجه‌ خود را نیز تامین می‌کند.

اوراق خزانه اسلامی کوپن پرداخت سود ندارد و بازپرداخت آن توسط خزانه‌داری کشور در تاریخ سررسیدی که از ابتدا تعيين شده انجام می‌شود.

اوراق مشارکت

اوراق مشارکت نیز برای تامین مالی پروژه‌های شرکت‌ها منتشر می‌شود. اوراق مشارکت برای تامین مالی پروژه‌های عمرانی، خدماتی، صنعتی، تولیدی و دیگر بخش‌هایی است که امکان بررسی و قابلیت شفاف‌سازی دارند. با انتشار این اوراق سرمایه مورد نیاز شرکت یا نهاد برای اجرای طرح مشخص، تأمین می‌شود. به این ترتیب شرکت توانایی تولید سود بیشتری خواهد داشت. سرمایه‌گذار نیز با خریداری اوراق مشارکت می‌تواند در سود طرح‌های مورد نظر شرکت شریک شود.

اوراق مشارکت اوراق با نام یا بی‌نام است. این اوراق قیمت اسمی دارد و برای مدت مشخص منتشر می‌شود. در حقیقت اوراق مشارکت نوعی بدهی برای ناشر است. بدهی که او با انتشار اوراقی متعهد به پرداخت آن طی بازه‌های زمانی معین به شکل سود اوراق به سرمایه‌گذار می‌شود.

ناشر موظف است تا بانکی را به‌ عنوان بانک عامل معرفی کند. سرمایه‌گذاران برای خرید اوراق مشارکت و دريافت سود دوره‌ای و اصل سرمایه در پایان دوره می‌توانند از طریق آن بانک اقدام کنند.

صکوک

صکوک یا اوراق قرضه اسلامی به عنوان ابزاری جدید در بانکداری اسلامی و به تقلید از اوراق قرضه با توجه به معمول نبودن بهره در بانکداری اسلامی ایجاد شده است. این اوراق منطبق بر قوانین اسلام است.

صکوک انواع مختلفی دارد که به عنوان اوراق بهادار با پشتوانه مالی تعریف می‌شوند. بنابراین نمی‌تواند بر اساس فعالیت‌های سفته‌بازی و فعالیت‌های بدون خلق ارزش و کار، سودآوری داشته باشد. در حقیقت اوراق بهادار صکوک منابع مالی جذب می‌کند اما این منابع مالی باید با پشتوانه ترازنامه و دارایی‌ فیزیکی شرکت‌ جذب شود.

سخن آخر

بازار بورس و اوراق بهادار محل معامله اوراق گوناگونی است. اوراقی که برای هدف‌های مختلفی خرید و فروش می‌شوند و آشنایی با هر یک نیاز به صرف زمان و مطالعه دارد. اوراق بدهی از جمله مشهورترین اوراق این بازار است که بسیاری از سرمایه‌گذاران آن را انتخاب می‌کنند. همانطور که در متن عنوان شد، اوراق بدهی سود ثابت دارد که می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری را به میزان زیادی کاهش دهد.

تماشاخانه