اگر مدیران عامل و مقامات بالادستی رفتار سمی داشته باشند، دیگر افراد و مسئولان سازمانی به عنوان یک رفتار پذیرفته شده به آن نگاه کرده و از آن تقلید می‌کنند.

کار خارج از دفاتر و ادارت باید به کاهش فضای سمی محیط کار کمک می‌کرد اما ظاهرا فرهنگ ناکارآمد محیط کاری می‌تواند در دوران دورکاری بدتر شده و به خانه‌هایتان ورود کند.

بی بی سی در گزارشی به بررسی سرایت فضای سمی محیط کار به خانه‌ها پرداخته و از اثرات فیزیک و روانیآن بر روی کارمندان دورکار می‌گوید.

به گزارش عصرایران، "نیکولینا" در اوایل سال 2020 و همزمان با شیوع جهانی بیماری همه‌گیر کرونا دورکار شد و امیدوار بود که از فرهنگ مسموم محیط کارش دور باشد.

فضای کاری سمی در شرایط دورکاری فشار بیشتری بر سلامت فیزیکی و روانی کارکنان وارد می‌کند

این نویسنده 22 ساله تولید محتوا در پراگ گفت: فکر می‌کردم اگر رئیسم مرا حین کار کردن نبیند، استرس کمتری دارم اما من اشتباه می‌کردم".

سوپروایزر او با استفاده از نرم‌افزارهای مانند "تیم ویوئر"(TeamViewer) و "هاب استاف" (Hubstaff) راه‌های جدیدی برای نظارت بر تیم کاری‌اش در فضای مجازی پیدا کرد.

"نیکولینا" که به دلیل حفظ حریم شخصی از گفتن نام خانوادگی‌اش خودداری کرده، در این باره گفت: فکر می‌کنم فقدان حضور فیزیکی کارمندان رئیس را تحت تاثیر قرار داد. "او وسواس بیشتری برای کنترل همه جنبه‌های کاری ما پیدا و از هر چیز کوچکی انتقاد کرد". "سطح استرس ما به شدت بالا بود، می‌دانستیم که رئیس هر لحظه ما را چک می‌کند و همگی ما در مرز دیوانه شدن قرار گرفتیم".

برای افرادی که در محیط های کاری مسموم کار کرده‌اند، کووید- 19 می‌توانست یک فضای مناسب برای دوری از این فضای سمی به شمار آید. فرصتی لذت بخش برای فاصله گرفتن از فضایی منفی اما همان طور که "نیکولینا" متوجه شد آثار مخرب محیط کاری، ما را تا درون خانه دنبال می‌کند. در مواردی انزوا نیز می‌تواند بر روابط بین شما یا همکارانتان اثر گذاشته و شرایط را به ضرر شما بدتر کند.

فرهنگ مسموم کاری می‌تواند تاثیرات زیادی بر خوشبختی کارکنان بگذارد و به همین دلیل درک گزینه‌های خودمحافطتی برای افراد بسیار مهم است.

مسمومیت از بالا به پائین

فضاهای کاری مسموم اشکال مختلفی دارند اما یک اثر مشترک روی کارمندان می گذارد: منفی گرایی و آسیب.

"ادیتیا جین" استادیار مدیریت منابع انسانی در دانشکده اقتصاد دانشگاه "ناتینگهام" بریتانیا که بر عوامل استرس، خوشبختی و سلامت روان در محیط کاری تحقیق کرده در این باره می‌گوید: "فرهنگ کاری مسموم، کارکنان را در معرض خطرات روانی و اجتماعی قرار می‌دهد".

وی افزود ممکن است کارمندان از پشتیبانی‌های سازمانی کم و روابط بین فردی ضعیف، حجم کار بالا، فقدان استقلال، پاداش کم و عدم امنیت شغلی برخوردار باشند.

یک نویسنده تولید محتوا در پراگ: می‌دانستیم رئیس هر لحظه ما را چک می‌کند و استرس کاری ما بسیار بالا بود.

به گفته "جین" استادیار دانشگاه "ناتینگهام" بریتانیا این فرهنگ‌های کاری دامنه‌ای بسیار گسترده دارند. این فضاها می‌توانند بر سلامت فیزیکی و جسمانی تاثیر گذاشته و منجر به بیماری‌های قلبی، اختلالات اسکلتی، ضعف سلامت روحی، فرسودگی شغلی و کارزدگی شده یا عواقب سازمانی مانند کاهش حضور، تعامل، بهره‌وری و نوآوری کارکنان را به دنبال داشته باشند.

بیشتر فرهنگ‌های مسموم کاری از مدیریت‌های ضعیف سرچشمه می‌گیرند و عادات بد آنها می‌تواند مسری باشد.

"مانوئلا پریسموث" استادیار گروه "مدیریت عملیات" دانشگاه "ویلانوا" پنسیلوانیای آمریکا که در باره مدیران بد برخورد و محل‌ کار مسموم تحقیق کرده در این باره می‌گوید: "رفتارهای مخرب از بالا به پائین می‌رود".

وی افزود: اگر مدیران عامل و مقامات بالادستی رفتار سمی داشته باشند، دیگر افراد و مسئولان سازمانی به عنوان یک رفتار پذیرفته شده به آن نگاه کرده و از آن تقلید می‌کنند. در این میان فضای سمی سریعا گسترش می‌یابد و همگان به این موضوع فکر می‌کنند که "ما در این فضا چگونه عمل کنیم".

پیش از شروع همه‌گیری این رفتارهای سمی به صورت شخصی و هنگام جلسات، سخنرانی‌ها و تعاملاتبه صورت گاه به گاه بروز می‌کرد اما اینک این سم به پیام‌ها و تماس‌ها نیز کشیده شده است. اگرچه ممکن است تصور کنید که بُعد مسافت باعث کاهش این تنش‌ها می‌شود اما به گفته کارشناسان دور بودن از دفتر کار روند را برعکس کرده است.

کارشناسان می‌گویند فرهنگ‌های کار سمی از بالا شروع می‌شود به پائین نفوذ می‌کند/ اعتبار: Alamy

"پریسموث" استادیار دانشگاه "ویلانوا" پنسیلوانیا می‌گوید: فرهنگ سمی در دورکاری به گونه‌ای ادامه دارد که ما این روزها شاهد خصومت‌، قلدری، زورگویی و ناراحتی در چت‌های زوم یا ایمیل هستیم". وی افزود: فاصله یا ناشناس بودن رفتارهای منفی را افزایش می‌دهد. ارسال پیام بی‌ادبانه یا تهدیدآمیز گاهی آسانتر از گفتن رو در روی آن است.

فرسایش و اضطراب ناشی از همه‌گیری نیز از دلایل ایجاد رفتار بد است.

این محقق افزود: پریشانی و کاستی‌های روانی برخی از عوامل اصلی رفتارهای پرخاشگرانه در محل کار هستند. افرادی با قدرت روحی و روانی کمتر، گفت و‌گوهای مدنی یا ارتباطات سالم کمتری دارند.

رفتارهای کنترل کننده مدیر "نیکولینا" پس از دور کاری احساس آزار و اذیت را به جای نظارت یا همکاری به او منتقل کرد.

نیکولینا گفت: رئیس به صورت تصادفی تماس می‌گرفت و از ما می خواست تا صفحات کاری خود را به نمایش بگذاریم یا کل روند کاری خود را ضبط کنیم. جلسات مرتب "زوم" و "تیم ویوئر" نیز برای بررسی روند کاری برگزار می‌شد. این جلسات در حین درست کردن غذای نیم روز نیز ادامه داشت. او افزود: رئیس، نیمه شب به کارمندان پیام می داد و مرخصی روز را نیز برای آنها ممنوع می کرد.

نیکولینا گفت: تمام تیم و گروه من طی مدیریت او آسیب دیده‌اند. وی افزود: من دائما در اضطراب به سر می‌بردم و در خواب شبانه استرس داشتم. بیشتر بیدار می ماندم و درباره کار فکر می‌کردم.

"مانوئلا پریسموث" استادیار گروه "مدیریت عملیات" دانشگاه "ویلانوا" پنسیلوانیای آمریکا: رفتارهای تخریبی از رده های بالای سازمانی به طبقات پائینی سرایت می‌کند.

کارشناسان می گویند داشتن رئیس زورگو نه تنها در محل کار بلکه در دورکاری نیز مضر است و بسیاری از افراد در حال حاضر در حال تجربه این شرایط هستند.

"جین" استادیار دانشگاه "ناتینگهام" بریتانیا می‌گوید: افراد همچنان به تعامل با افراد زورگو نیاز دارند اما شاید هضم و کنار آمدن این رفتارهای زورگویانه در کمبود تعامل اجتماعی، احساس کمبود عاطفی و عدم تعامل کار و زندگی ناشی از دورکاری در خانه سخت تر باشد.

وی افزود: دورکاری وضعیت را بدتر می‌کند زیرا ممکن است کارمندان موفق به دریافت حمایت غیر رسمی یا اجتماعی از سوی همکاران خود نشوند.

آنها به دلیل انزوا احساس ناتوانی بیشتری می‌کنند و از مکانیزم‌های شکایت قانونی یا معمول نیز استفاده نمی‌کنند.

مقابله با فضای سمی

"جین" و "پریسموث" می‌گویند خلاص شدن از شر فرهنگ مسموم به شناسایی و دین به دلایل اصلی اختلال عملکرد مربوط شده و اغلب حاصل یک مدیریت بد است.اما کارمندان نیاید منتظر بهبود اوضاع شوند. مطالعه در باره حقوق شخصی چه از طریق سیاست‌های اشتغال شرکت یا قوانین محلی می‌تواند اولین قدم در راستای توانمندی کارمندان در برابر سم تولید شده در شرکت‌ها باشد.

جین می‌گوید: "آگاهی از تعهدات قانونی در برابر کارفرما مفید است زیرا می‌توانید آنها را مورد بازخواست قرار دهید. بسیاری از کشورها مقررات کاری را با ساعات کاری، تعطیلات و قواعد سازمان بینالمللی کار سازمان ملل تنظیم می‌کنند. "داشتن این آگاهی می‌تواند در مهار مدیرانی که در دوره دورکاری غیرعادلانه یا غیر منصفانه عمل کرده‌اند، کمک کند".

کارشناسان می‌ گویند دانستن حق و حقوق کاری یکی از راه‌های عقب انداختن خواسته‌های بیش از حد مدیران مانند ساعات طولانی کار است/ عکس: Alamy

اگر شما قربانی قلدری یا رفتار غیر حرفه ای کاری هستید، بهتر است ایمیل یا چت‌ها را ذخیره کنید یا آنچه که در تماس‌ها رد و بدل می‌شود را بنویسید.

پریسموث می‌گوید: جمع آوری شواهدی از رفتارهای نامناسب و خصومت‌آمیز می‌تواند ابزاری مفید برای اثبات ادعاهایی باشد که ممکن است از طریق منابع انسانی یا مدیریت ارشد مطرح شوند. وی افزود: تلاش کنید متحدانی را پیدا کنید. شاید تجربه مشترک برای یک همکار یا شاهدان تخلف برایتان سودمند باشد و در زمان مناسب به عنوان یک سیستم حمایتی به رفع مشکل کمک کند.

گروه شدن با دیگر همکاران در زمانی که هیچ سیستم منایع انسانی در کمپانی یا شرکت شما وجود ندارد به نفع شما و در جهت پیشبرد کارها محسوب می‌شود. این اتفاق در شرکت کوچک "نیکولینا" رخ داد.

نیکولینا می‌گوید: چیزی به عنوان مرجع انتقاد یا مدیریت وجود نداشت. رئیس ما تنها نقطه تماس ما بود و از نگاه او ما باید قدردان شغل و حقوق خود می‌بودیم.

وی افزود: من و بسیاری از همکاران دیگرم در مراحل پیشرفت همه گیری و روند بیشتر دورکاری استعفا دادیم. اینک من آرامش و خلاقیت بیشتری برای شروع کسب و کار خود و توسعه روابطم از طریق سایت های دوست یابی دارم.

اگر در حال حاضر تغییر شغل امکان ندارد، می‌توانید تدابیری را اتخاذ کنید که شما را در برابر رفتارهای سمی آسیب‌پذیر نکند.

پریسموث می گوید: تعیین مرزهای مشخص و قوی بین زندگی کاری و غیر کاری در خانه در این روند موثر ‌است. اگر چه شاید تحمل این اقدامات برای روسای سمی سخت باشد اما می‌توانید گام‌های کوچکی مانند خاموش کردن تلفن همراه در ساعات خارج از کار در شب یا خروج از ایمیل را امتحان کنید.

با این حال وی می‌گوید: این اقدامات اثری موقتی دارند و راه حلی همیشگی برای فرار از سم دورکاری نیستند. اگر مدیران نتوانند بازخورد دلخواه خود را به دست آورند مسمومیت با عوارضی مانند ترس، دلشوره دائمی و اضطراب ادامه خواهد یافت.

بیشتر بخوانید:

جزئیات «دورکاری» کارمندان در شهرهای قرمز و نارنجی/ نحوه فعالیت ادارات تهران

استعفای مدیران ارشد سازمان عفو بین‌الملل به دلیل "فضای مسموم کاری"

20 عادت غیر‌ حرفه‌ ای در محیط کار

چگونه در خود انگیزه انجام کاری را به وجود بیاوریم؟

تماشاخانه