رسانه‌شناسی محسنیان راد منتشر شد

به گزارش ایسنا، مهدی محسنیان راد - استاد علوم ارتباطات - در تالیف کتاب رسانه‌شناسی (مدیالوژی) ابتدا به توضیح مفاهیم پایه و پس از آن در قالب اصطلاحی جدید به مروری بر کارکرد و کاربرد رسانه های پیش از قدیم در ایران می پردازد. سپس امکان شناخت عمیق و همه جانبه چاپ، کتاب، مطبوعات، سینما، رادیو، تلویزیون، شبکه های اجتماعی و بازی های رایانه ای را فراهم آورده است.

محسنیان راد در بخشی از مقدمه این کتاب آورده است: «نمی‌دانم در روزگاری که ابزارهای ارتباطی انسان‌ها را به کوتاه‌نویسی و کوتاه‌خوانی متمایل کرده، چقدر احتمال دارد دانش‌آموختگان ایرانی حوصله کنند وقت بگذارند و دل بدهند به مطالعه این کتاب حجیم اما اگر وقت بگذارند و بخوانند شاید روزگاری اوضاع نابسامان رسانه‌های ایرانی که ریشه ای ۱۸۰ ساله دارند بسامان شود.».

کتاب رسانه‌شناسی با ۱۱۳۱ صفحه توسط انتشارات سمت به چاپ رسیده است و شامل ۲۱ فصل با عناوینی چون ارتباط با توده، رسانه‌های پیش از قدیم، چاپ، نشر کتاب، نشر مطبوعات، سینما، رادیو و وسایل وابسته به آن، تلویزیون و وسایل وابسته به آن، شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی، بازی‌های رایانه‌ای، محتوای رسانه‌ها، مخاطب، کارکردها و کاربردهای رسانه‌ها در جوامع معاصر، مالکیت و تجارت رسانه‌ها، نظارت و کنترل بر رسانه‌ها، هنجارهای حاکم بر رسانه‌ها، مطالعات رسانه‌ها: نظریه‌ها، تاثیر رسانه‌ها بر رفتار مخاطبان سواد رسانه‌ای، وضع جهان رسانه‌ها و آینده رسانه‌ها که از دیگر بخش‌های سرفصل‌های این کتاب است.

محسنیان راد در ادامه مقدمه خود بر کتاب، با اشاره به انتشار نخستین کتاب مستقل درباره وسایل ارتباط جمعی که مرحوم دکتر کاظم معتمد نژاد آن را تالیف کرد آورده است: «از آن تالیف دو نسخه در اختیار دارم؛ یک نسخه حدود ۵۰ سال پیش با ورقه مومی مخصوصی به نام «استنسیل» در شمارگان کم روی کاغذ کاهی تکثیر می شد. این جزوه قطور ماخذ درسی اولین گروه دانشجویان رشته روزنامه نگاری و رادیو و تلویزیون دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی در سال ۱۳۴۶ بود. دانشکده ای که در جریان انقلاب فرهنگی منحل شد. نسخه دوم کتاب شکیلی است که تاریخ ۲۵۳۵ شاهنشاهی را دارد و مربوط به ۴۴ سال پیش است. کتاب رنگ و رویش را از دست داده است ولی امضاء نویسنده و همچنین خطاب قرار دادن دوست عزیز به دانشجوی سابق مولفش آن را به یک یادگاری خوب و یک یادآوری مهم در مسئولیتی تبدیل کرد که تمام هفت سال نگارش این کتاب بر چشمم نشسته بود. در شناسنامه آن کتاب جلد اول ذکر شده است اما متاسفانه به دلایلی چند هرگز جلد دومی منتشر نشد و فقط چند سال پس از انقلاب ویرایش دوم آن منتشر و چند بار نیز تجدید چاپ شد.»

این استاد علوم ارتباطات در بخش دیگری از این مقدمه آورده است: «شاید خالی بودن جای کتابی جامع درباره ابعاد و مسائل مختلف جهانی و بومی رسانه‌ها موجب شد که ۱۷ تیر ۹۴ پیشنهاد کتبی از مقامات سازمان ثبت برای تالیف کتابی به منظور تامین یک منبع درسی به روز درباره وسایل ارتباط جمعی دریافت کردند. در اولین ملاقات با مسئولان سازمان مذکور پیام نگارنده به آنان این بود که در فاصله ۳۷ ساله اولین کتاب درباره وسایل ارتباط جمعی تا این زمان هیچ شاخه‌ای از علوم اجتماعی در سطح جهان به اندازه وسایل ارتباط جمعی دچار تغییر و تحول و حتی دگرگونی نشده و همین تغییر همراه با رویدادهایی گاه منحصر به فرد درباره این وسایل در ایران سبب شده است که چهره کنش متقابل قدرت و وسایل مذکور در ایران شرایط خاصی را طی کند که به صورت آکادمیک قلمی نشده است. بنابراین نگارش اثری به روز که بتواند به عنوان کتابی عام در این حوزه تمام تحولات سخت افزاری و نرم افزاری وسایل ارتباط جمعی را چه در سطح جهان و چه در ایران پوشش دهد مستلزم آن است که در قالب یک طرح پژوهشی تعریف شود تا بتوان برخی از کارها را به دستیاران سپرد. آن روز هرگز فکر نمی کردم کتابی که قرار است دو ساله تمام شود به رغم امکان برخورداری از زحمات هشت دستیار حدود هفت سال کار مستمر را به دنبال داشته باشد.»

محسنیان راد در بخش دیگری از مقدمه کتاب رسانه شناسی مطرح کرده است: «مرور کتاب‌های سال‌های اخیر درباره (mass media) نشان داد که به دلیل کارکردهای رسانه‌ای حاصل از شکل گیری انواع ابزارهای ثابت و متحرک شخصی مخصوص دیدن فیلم و انجام بازی های ویدئویی و تولید کتاب‌های دیجیتال لازم است که بر خلاف سنت رایج در تالیف کتاب‌های وسایل ارتباط جمعی دهه های گذشته در ایران فصولی را به کتاب فصل چهارم، سینما، فصل ششم و بازی های رایانه ای فصل دهم اختصاص دهم. در این میان هنگامی که نگارش کتاب تمام شده و حتی دو سوم حجم کتاب ویرایش شده بود به این نتیجه رسیدم به دلایلی که در فصل مربوط آمده است، فصل جدیدی را با عنوان «سواد رسانه‌ای» فصل نوزهم در کتاب بیفزایم.»

وی در بخش پایانی مقدمه خود بر کتاب «رسانه شناسی» درباره پرداختن به نگارش آخرین فصل این کتاب به عنوان آینده رسانه‌ها که به گفته او با تردیدهایی همراه بوده است، یادآور شده است: «کتاب هایی وجود دارد که بخشی از محتوای آنها به ظاهر درباره آینده رسانه هاست مانند ۲۰۱۸ آینده بازاریابی در رسانه های اجتماعی که در آمریکا منتشر شده است اما جستجوهای ما حاکی از آن بود که هنوز کتاب مستقلی که آینده همه رسانه ها اعم از قدیم و جدید را واقعا پیش‌بینی کرده باشد وجود ندارد به مقالاتی دست یافتیم که تیتر وار به این موضوع پرداخته بودند اما کلیات آن نمی توانست جزئیات مورد نیاز ما را تامین کند. بطوریکه تعدادی از آنچه به دست آورده بودیم کنار گذاشته شد اما به تدریج توانستیم در حد ۲۸ صفحه آنگونه که لازم بود فصل آخر را فراهم کنیم. از ۲۱ فصل کتاب هشت صفحه بازی های رایانه ای، رسانه های اجتماعی، تلویزیون، رادیو سینما، مطبوعات، کتاب و پرده خوانی (به عنوان یکی از رسانه های پیش از قدیم) اختصاص داشت که کوشش شد ماهیت رسانه ای هر یک از آنها با ۱۹ شاخص مورد «هم‌سنجی» قرار گیرد، کاری که در کتاب های مشابه خارجی نیز سابقه ندارد و می‌تواند به روابط عمومی ها و موسسات تبلیغاتی در انتخاب رسانه مناسب برای اهداف خود کمک کند.»