«خانم میم» با حقوق یک ساعت تدریسش می تواند ۶ تا و نصفی نان سنگک بخرد که خب همین یعنی وضعش از «آقای دال خیلی بهتر است. آقای دال اگر یک ساعت حقوقش را ببرد دم نانوایی (و نانوا هم آن چند تومان کسری را در نظر نگیرد) ۳ عدد نان ساده بدون کنجد و تشکیلات و البته به نرخ دولتی می دهند زیر بغلش.

به گزارش عصر ایران، روزنامه اعتماد در ادامه نوشت: خانم میم و آقای دال همکار هستند و این قدرت خریدشان که بین سه تا شش و نصفی نان سنگک با فرض هر نان هزار و ۲۰۰تومان، آب می خورد، وضعیت طیفی از همکاران شان در سراسر کشور را روایت می کند. معلمانی که با ساعتی ۳ هزار و ۵۰۰ تا ۸ هزار تومان دارند در مدرسه های دولتی رشته کاردانش تدریس می کنند.

به این معلم ها در قراردادها می گویند «کارمعین» اما این معلم ها نام دیگری برای خودشان دارند: «برون سپاری». این نام برون سپاری از قضا توصیف روشن تری است از وضعیت کار و حرفه شان و رابطه شان با نظام آموزش و پرورش کشور. بخشی از آموزش رشته های کاردانش سال های سال است که برون سپاری شده و این دسته از معلم ها آنقدر برون از دایره افتاده اند که حتی اسم شان هم از معلمان خرید خدمتی و سرباز معلم ها و معلمان نهضت سوادآموزی مهجورتر مانده است.

این معلمانی که به رویای استخدام دل بسته بودند، هنوز هم به همین آرزوی دور است که کار را ادامه می دهند. با خودشان می گویند که شاید دری به تخته ای بخورد و واقعا معلم شوند. واقعا معلم یعنی که اسم شان دست کم در میان نیروهای مدرسه ثبت شود، بالای برگه های امتحان بچه ها بخورد و آموزش و پرورش جواب ندهد که: «شما را نمی شناسیم!»

آنها از سال ها پیش دارند دانه به دانه به همین امید به صف امیدواران استخدام در آموزش و پرورش می پیوندند؛ صفی که انتهایش و پس از استخدام رسمی تازه می رسد به معلمان با سابقه رسمی آموزش و پرورش که سال ها است دارند به دنبال حق معیشت و همسان سازی حقوق و وضعیت کار و غیره می دوند. این رویای معلم رسمی بودن اما دست از سرشان برنمی دارد.

حدود ۴۰۰ نفر و اندی معلم هستند که هم را پیدا کرده اند. اینها بخشی از معلمانی هستند که در مدرسه های دولتی و رشته کاردانش درس می دهند: معماری، خیاطی، کامپیوتر، گیاهان دارویی و غیره.

ویژگی مشترک دیگرشان این است که خودشان را با نام «برون سپاری» می شناسند. معلمانی با مدارک مختلف تحصیلی که در یکی از رشته های کاردانش مهارت آموزشی دارند و بخشی از بدنه آموزش و پرورش را تشکیل می دهند و جاهای خالی را در مدارس پر می کنند بدون اینکه آموزش و پرورش در واقع آنها را به صورت رسمی بخشی از خود بداند.

این معلمان یکی از نتایج واگذاری آموزش به موسسه های غیردولتی هستند که سابقه حضورشان به قبل از دوران ظهور پدیده «خرید خدمتی ها» بازمی گردد؛ اسامی رنگارنگی که برای کم کردن بار انسانی و مالی از روی دوش آموزش و پرورش رسمی کشور ابداع شده و نتایج غم انگیزش را در وضعیت فعلی حرفه ای و معیشتی معلمانی از این دست نشان می دهد.

درست پس از شروع به کار مجلس یازدهم، همین چند روز پیش خبرگزاری ها تصاویر صدها نفر از آموزش دهندگان نهضت سوادآموزی را منتشر کردند که از سراسر کشور به تهران آمده بودند و مقابل مجلس شورای اسلامی دست به تجمع زدند. کسانی که می گویند با کمترین دستمزد در مناطق دورافتاده و روستایی کشور کار کرده اند و مستحق توجه بیشتری هستند.

معلمان برون سپاری به همین گروه از معلمان هم غبطه می خورند چون مردم لااقل اسم شان را شنیده اند. خانم میم می گوید: «دلم می خواهد وقتی می گویم من نیروی برون سپار آموزش و پرورش هستم، مردم بگویند: آها، مثل نهضتی ها، سربازمعلم ها، خرید خدمتی ها».

رویای کودکی، واقعیت بزرگسالی

خانم میم، معلم رشته کشاورزی در استان خراسان رضوی اول از هر چیزی کمی توضیح می دهد: «حدود ۱۰ تا ۱۲ سال است که موضوع معلمان برون سپار شکل گرفته است. یکسری رشته های کاردانش توسط این معلمان تدریس می شوند و در این میان واسطه ای بین ما و آموزش قرار دارند که آموزش و پرورش حقوق ما را به جیب آنها واریز و بعد طبق اختیار خودش برای ما واریز می کند. تابستان حقوق نداریم، ایام عید حقوق نداریم، آلودگی هوا اگر تعطیل شود حقوق نداریم».

این حقوق مانند معلمان خرید خدمت به پاکی و آلودگی هوا و به برودت و بارش های آسمانی بسته است؛ هر کدام که مدرسه را به تعطیلی بکشانند یعنی حقوق آن ساعت ها و روز معلم پریده. «من به عنوان مراقب هم که مثلا ۴ ساعت در مدرسه حاضر شوم آن را تقسیم به دو می کنند، پول دو ساعت را به من می دهند.»

از سال ۹۶ شروع به تدریس کرده از زمانی که دستمزدش ۳ هزار و ۵۰۰ تومان در ساعت بود و حالا دست کم این مقدار بالاتر رفته اما همه معلمان مثل او هم این بخت را نداشته اند که چنین افزایشی ببینند.

چقدر افزایش؟

«امسال از ساعتی ۸ هزار تومان برای مان می ریزند اما کد پرسنلی نداریم، در برگه حضور و غیاب دانش آموز یا در برگه ورود نمرات در بعضی مدارس و استان ها اصلا اسم ها هم رد نمی شود.»

در این قضیه البته خیلی تفاوت بین همکاران مختلف برون سپار در استان های مختلف وجود دارد. اینکه همین پول کی و چگونه به دست معلمان برسد دیگر بسته به آن واسطه/ آموزشگاهی است که با آموزش و پرورش قرارداد بسته است.

او می گوید که از شرکت تازه ای که یکی دو سالی است با آنها قرارداد دارد راضی است چون «هر سه ماه یک بار» حقوق می دهند اما قبل از آن در اقساط هر از گاهی ۱۵۰ یا ۳۰۰ هزار تومانی حقوق می گرفت که دیگر نمی دانست کدام بخشش را به چه زخمی بزند. در سه سال گذشته هم بالاخره رنگ بیمه را به خود دیده که به اندازه همان دو روز در هفته برایش رد می شود و حالا مجموعه سابقه کارش در این سه سال حدود هفت ماه شده.

تصویر این رویای معلمی که از بچگی با خانم میم بوده است قرار نبود این گونه از آب دربیاید، دست کم در ذهن او قرار بود همه چیز یک رنگ دیگری داشته باشد و کمی شبیه تر به آن تصویر کودکی که مهم ترین شاخصه اش درس دادن پای تخته بود: «بچه که بودم با گچ روی در خانه مان برای بچه های هم سن یا کوچک تر از خودم می نوشتم و به آنها درس می دادم. علاقه ام بود. خیلی از کسانی که می شناسم بعد از مدتی این شرایط کاری را رها کردند و رفتند ولی من ماندم چون کارم را دوست دارم. یکسری از من هم بیشتر بوده اند، ۱۰ سال است دارند با این شرایط کار می کنند اما به ما می گویند بروید سمت مدارس غیرانتفاعی؛ خودتان را هدر ندهید لااقل بیمه و حقوق درست بگیرید.»

باز یادآوری می کند که شرکت طرف قراردادشان حالا آدم «باانصافی» است که لااقل سه ماه یک بار حقوق را به آنها می دهد اما آخرین حقوقی که گرفته مال زمان پیش از کرونا است و خیلی هم مطمئن نیست که این روزها و ماه ها قرار است چطور با آنها حساب و کتاب کنند.

«پول اینترنت را که خودمان باید بدهیم، خیلی از همکاران من هستند که حتی نتوانستند وارد سامانه شاد شوند، من هم به خاطر مدیر مدرسه بود که توانستم به نحوی وارد شوم. چون ما کد پرسنلی که نداریم، روز معلم نشده یک لوح ناقابل به ما بدهند. توی برخی مدارس حتی در جلسه دبیران هم شرکت مان نمی دهند. خیلی در حق ما بی انصافی می شود.»

امسال (از ابتدای مهر) خانم معلم ساعتی ۸ هزار تومان حقوق می گیرد اما از سایر نقاط کشور خبر دارد که این حقوق به ساعتی ۶ هزار، ۵ هزار و ۳ هزار و ۵۰۰ تومان هم می رسد. «در این شرایط که اتوبوس ۶۵۰ تومان است با این پول ها باید چه کرد؟ من خودم دو تا اتوبوس سوار می شوم تا به مدرسه برسم.» حالا این پول هر ساعت را باید ضرب در ساعتی کرد که مدرسه به آنها اعلام نیاز می کند؛ او ۱۶ ساعت در هفته کار می کند، بعضی ها ۱۱ ساعت، بعضی ها هم بسته به نیاز بیشتر می روند.

شغل معلمی برای خانم میم با این حقوق و این ساعت کاری، ماهی کمی بیشتر از ۵۰۰ هزار تومان درآمد دارد. از اول مهر تا اول بهمن با حساب روزهای تعطیل در مجموع یک میلیون و ۸۰۰ هزار و خرده ای حقوق گرفته است و بابت این عدد و رقم ها تا به حال قراردادی هم در دست نداشته است، می گوید در این ۶ سال سابقه اش نشده که پای برگه قراردادی را امضا کند و لااقل یک کپی از آن دست خودش باشد. قرارداد برگه ای است که در دفتر مدرسه امضا می شود و در دست امضاگیرندگان می ماند. معلم فقط می داند جایی روی کاغذی که نمونه اش را خودش ندارد، امضایی پای شرایط کاری اش هست.

پس روی چه حسابی می روید سر کار؟

«خودمان را سپرده ایم دست خدا.»

خانم میم با لیسانس کشاورزی از ۲۵ سالگی دارد درس می دهد و معلمی می کند و این معلمی با آن تصویر کودکی تفاوت بسیار دارد. در کودکی همین که آدم می ایستاد پای تخته و رویش با گچ می نوشت و به بچه ها درس می داد معلمی بود. آن موقع نمی دانست بیمه و ساعت کاری و قرارداد یعنی چه. حالا عوارض معلمی برایش مشخص تر شده است.

معلمی یعنی در روزهایی که به حضورش در مدرسه نیازی نیست برود کارگاه خیاطی: «در یک کارگاه مربوط به لباس های بیمارستانی کار می کنم. هر کاری که از دستم برآید آنجا انجام می دهم، آچار فرانسه ام.»

ما شما را نمی شناسیم

آقای دال دو سال است در یکی از مدارس آذربایجان غربی کشاورزی درس می دهد. بین او و آموزش و پرورش هیچ رابطه ای جز قراردادی که هر طرف با شرکت واسطه بسته اند، نیست، به قول خودش وقتی به آموزش و پرورش می روند هم جواب این است: «ما که شما را نمی شناسیم.»

قرارداد امسال هنوز با آنها بسته نشده اما مبنای حقوقی سال قبلش ۳ هزار و ۵۰۰ تومان در ساعت بوده است. او در هفته ۱۲ ساعت تدریس می کرده و حقوقش ماهانه که نه، هر از گاهی برای شان واریز می شود.

او هم مقیاس زمانی آخرین حقوق دریافتی اش را با «قبل از کرونا» گذاشته است: «به ما گفتند حقوق پارسال است، حدود یک میلیون و ۳۰۰ تومان بود. دقیقش یادم نیست.»

آقای معلم درس خوانده مقطع کارشناسی ارشد رشته کشاورزی که درست یادش نمی آید آن یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان (که بابت تمام سال قبل دریافت کرده) خرده ای هم داشته یا نداشته، خرج زندگی اش را با رانندگی تاکسی درمی آورد.

آقای دال چرا با این شرایط هنوز به این کار ادامه می دهید؟

«فقط به این امید که آموزش و پرورش جذب کند.»

تا حالا که خبری از جذب نبوده، حتی کسی دلخوشی جذب هم نداده است برای همین این جمع از معلمان برون سپار که او در شهرستان خودشان می شناسد هر کدام گوشه ای به کاری مشغولند؛ کشاورزی، رانندگی، فروشندگی. انگار که معلم بودن با حقوق هایی که حتی وقتی واریز می شوند حکم یک شوخی تلخ را دارند، تنها برای روز مبادا است که مگر دری به تخته ای بخورد و آموزش و پرورش درهای استخدام را به روی شان بگشاید.

هنوز برای جذب در آموزش و پرورش امید دارید؟

«فکر کنم اگر امسال تا پاییز نتوانم استخدام شوم دیگر به نظرم نمی رسد که بتوانم بروم سر کلاس.»

می گوید در شهرستان آنها کسانی که مدرک فوق لیسانس و دکتری دارند معمولا ساعتی ۵ هزار تومان می گیرند. او هم دنبال مدرکش نرفته که دارد با پایه لیسانس حقوق می گیرد: «ارشدم را تمام کردم اما گفتم هر وقت حرف استخدام شد بروم دنبال صحافی پایان نامه و گرفتن مدرک چون صحافی هم خرج دارد.»

خانم واو معلم طراحی دوخت است، با مدرک فوق دیپلمش در یک آموزشگاه خیاطی در استان کرمانشاه مشغول بوده که یکی از همکارانش خبر داده که چنین موقعیتی در آموزش و پرورش هست و از پارسال تا الان دارد معلمی را تجربه می کند: «بابت پارسال که ۱۴ ساعت در هفته کار می کردم، فروردین امسال ۲ میلیون و خرده ای گرفتم.»

او می گوید مبنای دریافت حقوق آنها ساعتی هزار و ۳۵۰ تومان که این عدد البته با مضربی که در تعداد دانش آموزان کلاس می شود عدد سالانه اش رسیده به دو میلیون و خرده ای. خواسته اصلی اش در مورد پرداخت این حقوق چیست؟ «حقوق هر سال را همان سال بدهند، نگذارند برای سال بعد».

وقتی آن ۲ میلیون تومان را برای تان ریختند فکر کردید با این پول چه می توانید بکنید؟

«هیچی. چه کار می توانم بکنم؟ دو تومان را هم اگر همان سال قبل داده بودند باز فرق می کرد.» دریافت حقوق به صورت ماهیانه در میان معلمان برون سپاری تقریبا معنایی ندارد.

در میان این سه نفر همان خانم میم از خراسان رضوی بخت بلندتری دارد که هم ساعتی ۸ هزار تومان حقوق می گیرد و هم اینکه هر سه ماه یک بار می تواند دریافتی داشته باشد.

«درست است که رسمی نیستیم اما مثل باقی معلم ها کار می کنیم اما روز معلم حتی یک کارت تبریک هم نمی گیریم.»

اسم کلاسش هم به اسم خودش نیست، نامی از او در مدرسه دست کم به صورت رسمی برده نمی شود. همه آنچه سهم او است این است که یک مربی است، طرف قرارداد یک آموزشگاه خیاطی که به مدرسه فرستاده شده: «شاید فرجی شد. شاید بتوانیم از طریق نماینده ها کاری کنیم تا از این بلاتکلیفی درآییم.»

چشم آنها به معلم های نهضت سوادآموزی است. دارند فکر می کنند شاید یک روزی خودشان هم جمع بشوند و بروند دست به دامن خانه ملت شوند.

می خواهید بروید جلوی مجلس چه بگویید؟ خواسته تان چیست؟

«حداقل یک کد پرسنلی به ما بدهند که یک جایگاهی در مدرسه داشته باشیم. توقع بالایی که نیست. الان نهضتی ها دیگر دارند استخدام می شوند، حالا یک گوشه چشمی هم به ما بکنند چون ما هم داریم مثل باقی معلم ها کار می کنیم.»

امیدی دارید؟

«نمی دانم».

بیشتر بخوانید:

*رقم افزایش حقوق فرهنگیان مشخص شد/ رتبه بندی سال ۹۹ اجرایی می‌شود
*مجمع فرهنگیان: آموزش و پرورش لابی قدرتمندی در حاکمیت ندارد
*وعده وزیر پیشنهادی روحانی درباره وضعیت معیشت معلمان