سن شامون؛ متفاوت ترین تانک فرانسوی! (+تصاویر)

در نتيجه دستكاري هاي متعددي كه در مراحل طراحي و ساخت تانك سن شامون صورت گرفت، محصول نهايي خودروي فاقد قدرت مورد انتظار و به طرز قابل توجهي سنگين بود!

عصرایران؛ مجله تصويري سلاح- سن شامون دومين تانك سنگين فرانسوي بود كه طي جنگ جهاني اول مورد استفاده قرار گرفت و از آوريل سال 1917 الي ژوئيه سال 1918، در مجموع 400 دستگاه از آن ساخته شد. نام اين تانك از شهري تحت عنوان سن- شامون در شهرستان لوآر كشور فرانسه گرفته شده است.

هرچند بر اساس تعاريف امروزي اين محصول در دسته بندي تانك ها جاي نمي گيرد، اما طي مراحل اوليه توسعه خود در آن زمان به همين گروه تعلق گرفت. گفتني است كه اين تانك در مقايسه با اولين تانك فرانسوي توسعه يافته طي جنگ جهاني اول يعني اشنایدرCA1 ، قدرت كمتري داشت و از نظر طراحي پايه نيز نمونه اي مناسب محسوب نمي شد. اساسي ترين نقطه ضعف آن هم چيزي نبود جز چرخ هاي ممتد زنجيري.

سيستم چرخ ها نسبت به طول خودرو و وزن سنگين آن (23 تن) بسيار كوتاه بود. اين موضوع باعث شد كه در مدل هاي بعدي، عرض و طول چرخ هاي زنجيري و همچنين ضخامت پوشش زرهي قسمت قدامي مورد بازنگري و اصلاح قرار گيرد.

همانطور كه گفته شد كلا 400 دستگاه از اين تانك توليد شد كه 48 مورد آن مدل هاي ارتشي فاقد تسليحات بودند و نمونه هايي غير مسلح به شمار مي رفتند. تانك هاي سن شامون تا ماه اكتبر سال 1918 در وضعيت خدمت فعال عملياتي را حفظ كردند. لازم به ذكر است كه اين محصولات نظامي در نبردهاي باز و آنهايي كه از محيط سنگرها فاصله داشتند، عملكرد بهتري را نشان داده بودند. طيق برنامه ريزي هاي انجام شده قرار بود كه اين تانك ها به طور كلي با تانك هاي بريتانيايي سنگين ماركV (وارداتي) جايگزين شوند.

تانك اشنایدرCA1

تانك مارك V

تانك سن شامون

طراحي و توسعه

در ژانويه سال 1915 كمپاني اشنايدر كه يك توليدكننده تسليحات فرانسوي، طراح اصلي خود را مسئول بررسي تراكتورهاي مجهز به سامانه چرخي ممتد ساخت شركت آمريكايي هولت كرد. وي كه قبلا در زمينه طراحي خودروهاي زرهي براي اسپانيا سابقه اي طولاني داشت پس از بازگشت خود، كمپاني مربوطه را قانع كرد تا مطالعات اوليه به منظور توسعه يك خودروي زرهي و مسلح بر اساس شاسي هولت را آغاز كند. در ادامه دو دستگاه از اين محصول سفارش داده شد. بدين ترتيب روند رسمي تحقيقات در ماه مه سال 1915 شروع و در اوايل سال 1916 نيز نخستين پروتوتايپ از تانك اشنايدر در يكي از كارگاه هاي ارتش سرهم شد.

اين نمونه مجهز به چرخ هاي ممتد زنجيري از كارخانه تراكتورسازي هولت بود كه پيش تر نيز به منظور بكسل كردن توپخانه هاي سنگين فرانسه استفاده مي شدند. چندي بعد طول زنجيرها براي ارتقا سطح قابليت عبور خودرو از ميان سنگرها، افزايش يافت. اولين پروتوتايپ از اشنايدر، تراكتور A نام گرفت. اين مدل نام گذاري به خاطر مسائل امنيتي نبود، بلكه در واقع هيچ كس نميدانست كه چگونه بايد چنين خودروهايي را صدا كند!

زماني كه طراح اصلي كمپاني اشنايدر در حال سرهم سازي دومين پروتوتايپ (قرار بود در آينده به اشنايدر CA1 تبديل شود) بود، كمپاني FAMH واقع در سن- شامون (توليدكننده آهن و محصولات فولادي براي ارتس، نيروي دريايي و خطوط ريلي فرانسه) از جانب دولت فرانسه درخواستي مبني بر توليد 400 دستگاه تانك دريافت كرد.

قرار بود كه تانك طراحي شده توسط اين شركت، شباهتي نسبي با اشنايدر داشته باشد. اشنايدر از به اشتراك گذاري رايگان اختراع ثبت شده خود امتناع و شركت FAMH نيز خريد آن را رد كرد. از آن جايي كه امكان كپي برداري تمام اجزاي تانك جديد اشنايدر و به خصوص قسمت انتهايي مهيا نبود، كمپاني مذكور طراحي منحصر به فرد خود (تانك سن شامون) را ارائه داد.

در نتيجه دستكاري هاي متعددي كه در مراحل طراحي و ساخت تانك سن شامون صورت گرفت، محصول نهايي خودروي فاقد قدرت مورد انتظار و به طرز قابل توجهي سنگين بود. علاوه بر اين محصول مورد نظر به جاي برجك، مجهز به يك توپ 75 ميلي متري در بخش قدامي مجموعه شده بود. گفتني است كه با وجود وزن 32 تني، اين تانك مي توانست حداكثر سرعت 12 كيلومتر بر ساعت را مديريت كند.

البته دست يابي به چنين سرعتي به صورت عملياتي هيچ گاه محقق نشد زيرا احتمال برخورد سلاح تعبيه شده در موقعيت دماغه تانك به زمين بسيار بالا بود. در مجموع به دليل زنجيرهاي كوتاه و بدنه بيش از اندازه حجيم، خودروي نام برده با مشكلات مختلفي براي عبور از سنگرها و مقابله با موانع احتمالي مواجه بود. همين مسئله باعث شد كه واكنش هاي منفي بسياري از جانب خدمه اين خودروي نظامي به دست دولت و شركت هاي مسئول برسد.

در نمونه هاي اوليه مجموها 8 نفر خدمه توسط پوشش زرهي فولادي با ضخامت 9 ميلي متر در سطح شيبدار قدامي و 17 ميلي متر در طرفين محافظت مي شدند. مدل هاي بعدي علاوه بر سيستم مذكور، مجهز به يك لايه اضافي 8.5 ميلي متري نيز به منظور تقويت زره قدامي بودند.

نخستين كاربرد نظامي اين محصولات به تاريخ 5 مه سال 1917 مربوط مي شود. در اين عمليات 16 دستگاه سن شامون حضور داشتند كه شمار زيادي از آنها در گودال ها گير افتاده بودند. در اين ميان تنها سه دستگاه در اثر نبرد مستقيم در ميدان جنگ از بين رفتند. پس از اتمام جنگ نيز 54 دستگاه از اين تانك ها تحت بازسازي قرار گرفته و به خودروهاي حامل مهمات تبديل شدند.