ناگفته پیداست که باتوجه به سطح پایین اطلاعات عمومی در مورد قارچ‌های سمی در ایران، میزان دانش مردم در زمینه تشخیص قارچ‌های خوراکی و سمی، انواع قارچ‌های سمی و علائم ناشی از مصرف این قارچ‌ها و اقدامات لازم پس از بروز مسمومیت و بسیاری از جوانب حیاطی دیگر ناچیز بوده و در مواردی محدود به یک سری اطلاعات نادرست است .

‌عضو هیئت علمی دانشگاه یاسوج گفت: قارچ‌ها آنقدر ارزش غذایی و دارویی ندارند و باتوجه به مسمویت شدید آنها ضرورتی برای مصرف آنها وجود ندارد که در صورت مصرف می‌توان از قارچ‌های پرورشی استفاده کرد.

‌«عزیزالله جعفری» در گفت و گو با خبرنگار ایسنا افزود: در استان کهگیلویه و بویراحمد و سایر استانهای حوزه زاگرس نظیر چهار محال بختیاری، لرستان، کرمانشاه، کردستان شرایط پوشش گیاهی به ویژه گیاهان خانواده چتریان که از میزبانان انواع قارچ‌های خوراکی هست همه ساله در ابتدای فصل بهار با بارش باران‌های بهاری و ایجاد شرایط گرم و مرطوب زمینه رشد و نمو انواع قارچ‌های مختلف فراهم می‌شود و با توجه به برداشت این قارچ‌ها از طرف افراد خاص و هجوم مردم به طبیعت به ویژه در روزهای تعطیل سال و جمع آوری انواع قارچ‌ها و مصرف آنها زمینه برا ایجاد مسمومیت فراهم می‌شود.

وی اظهارکرد: افزایش سرانه میزان مصرف قارچ در سالهای اخیر از یک سو و از سوی دیگر عدم شناخت کافی از قارچ‌های سمی خوراکی سبب شیوع مسمومیت ناشی از قارچ‌های سمی در سالهای اخیر بخصوص امسال شده است هر چند که آمارهای پراکنده از میزان مسمومیت و تلفات ناشی از مصرف قارچ در سالهای گذشته وجود دارد اما هیچ آمار دقیق و منسجمی از این نوع مسمومیت‌ها در کشور وجود ندارد، جا دارد که آگاهی عمومی مردم در زمینه وجود قارچ‌های سمی و مهلک و خطرناک که در حال حاضر در کشور ناچیز بوده از جمله محافل علمی و رسانه‌های جمعی سطح علمی اطلاعات مردم در این زمینه افزایش یابد.

عضو هیئت علمی دانشگاه یاسوج خاطرنشان کرد: ناگفته پیداست که باتوجه به سطح پایین اطلاعات عمومی در مورد قارچ‌های سمی در ایران، میزان دانش مردم در زمینه تشخیص قارچ‌های خوراکی و سمی، انواع قارچ‌های سمی و علائم ناشی از مصرف این قارچ‌ها و اقدامات لازم پس از بروز مسمومیت و بسیاری از جوانب حیاطی دیگر ناچیز بوده و در مواردی محدود به یک سری اطلاعات نادرست است .

جعفری تصریح کرد: متاسفانه باید به این نکته اشاره کرد که تاکنون و در سالهای گذشته هیچ گونه آماری رسمی از بروز مسمومیت‌های قارچی سالانه در ایران منتشر نشده است، تنها درمورد بروز برخی مسمومیت‌های منجر به فوت می توان آمار یا اخباری در این زمینه دست یافت، نکته مهم دیگر این است که در اغلب موارد مسمومیت های ناشی از قارچ های سمی جدی شمرده نمی شود معمولا فرد مسموم هیچ مراجعه‌ای به مراکز درمانی انجام نمی‌دهد از طرفی در اغلب موارد قارچ‌ها کشنده و خطرناک دارای دوره نهان و بدون علائم طولانی بوده و در مواردی فاصله مصرف قارچ سمی با بروز علائم حتی تا چند روز نیز طول می‌کشد.

وی ادامه داد: معمولا پس از بروز علائم مسمومیت با مراجعه به مراکز درمانی و بررسی تاریخچه بیمار توسط معالج ارتباط بین مسمومیت و تغذیه از قارچ داده نمی‌شود، درحالی که معمولا قارچ های مهلک و خطرناک از جمله "آمانیت‌ها" و "کورتیناریوس" و بسیاری از گونه‌های دیگر دوره بدون علائم بسیار طولانی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

وی افزود: بنابراین طول دوره نهان مسمومیت یعنی فاصله خوردن قارچ تا بروز علائم ممکن است از چند دقیقه تا چند ماه متفاوت باشد، به همین خاطر درمان مسموم بسیار مشکل است، زیرا که برای درمان مسمومیت یکی از مهمترین اقدامات در برخورد با مسمومیت قارچی شناسایی نوع قارچ عامل مسمومیت است.

این مسئول گفت: برای درمان مسموم در کوتاهترین زمان ممکن تغذیه شده ‌حتی قطعه‌ای از پیکره قارچ باید در اختیار یک قارچ‌شناس متخصص قرار گیرد و شناسایی قارچ عامل در حد گونه ضروری بوده و با تشخیص درست قارچ سیر پیشرفت مسمومیت و بروز علائم پیش بینی و روش مناسب طرح ریزی می‌شود زیرا که برنامه درمانی در مورد انواع مختلف و متفاوت بوده است‌.

جعفری همچنین تاکید کرد: حدود 500 نوع قارچ وجود داد که 10 درصد آنها یعنی حدود 50 گونه از نوع سمی است .

رئیس پژوهشکده گیاهان دارویی و اسنس دانشگاه یاسوج بیان کرد: به طور کلی قارچ‌های خوراکی اعم از پرورشی و خوراکی از نظر میزان مواد غذایی و دارویی ناچیز بوده و بین 80 تا 90 درصد وزن قارچ با آب و مواد پروتئینی آن بین 2 تا 5 درصد چربی آن حدود یک درصد و سلولز قارچی حدود 3 درصد و مواد معدنی آن 1 تا 11 درصد متغیر است، هر چند که در بعضی ازگونه‌های قارچی دارویی خوراکی پرورشی نظیر "شیتاکه" ممکن است که مقدار پروتئین آن تا حدود 30 درصد افزایش یابد. قابل توجه اینکه این قارچ درایران پرورش نمی‌یابد.

جعفری عنوان کرد: هیچ روش علمی از روی مشاهده ظاهری قارچ برای شناخت سمی و غیر سمی آن وجود ندارد، بنابراین به جز افراد محلی سایر افراد حتی افراد متخصص قارچ شناس در طبیعت نمی‌توانند از روی ظاهر اندازه، رنگ، شکل، کلاهک قارچ‌های سمی خوراکی را از هم تشخیص دهند هر چند که گاها گفته می‌شود برای تشخیص قارچ سمی قاشق‌های فلزی یا سکه‌های نقره‌ای درتماس با قارچ سیاه می‌شوند یا سفیده تخم مرغ و پیاز در مجاورت قارچ‌های سمی رنگ سرمه‌ای یا قهوه‌ای به خود می‌گیرند که متاسفانه تصورات نادرستی است.

وی گفت: تنها راه تشخیص قارچ‌های سمی خوراکی به طور دقیق و علمی شناسایی ترکیبات موجود در قارچ‌هاست که آن هم دارای هزینه زیاد بوده و برای مصارف خوراکی برای اشخاص چندان عملی نیست‌.

عضو هیئت علمی دانشگاه یاسوج در ارتباط با مسمومیت‌های قارچی در فصل بهار و پاییز افزود: جهت پرهیز از این نوع مسمومیت‌های کشنده مردم ازجمع آوری و تغذیه قارچ‌های خودرو درمراتع و جنگل‌ها و باغات خودداری کنند و در صورت جمعآوری باید دقت لازم به عمل آورد، به ویژه در استان‌های کهگیلویه و بویر احمد، چهارمحال بختیاری، کرمانشاه، لرستان، ایلام که رویشگاه مناسبی برای قارچ‌های خوراکی از جمله انواع قارچ‌های پلوروتوس و آگاریکوس بوده و در بین این قارچ‌ها، انواع سمی بسیار مشابه به انواع خوراکی‌ها وجود دارد.

جعفری تصریح کرد: در این مناطق بسیاری از قارچ‌ها وابسته به گیاهان تیره چتریان یا جعفری نظیر کما، جاشیر، بیلهر و چویل که مردم تصور خوراکی بودن از آنها دارند، بسیار سمی و کشنده‌اند، بنابراین صرف اینکه قارچ برداشت شده از طبیعت قارچ جاشیر، کما یا چویل است، نمی‌تواند دلیل بر غیرسمی بودن آنها باشد.

وی خاطرنشان کرد: علاوه بر این توصیه می‌شود در بعضی مناطق توسط دستگاهای زیربط تابلوهای هشدار دهنده برای آگاهی رسانی درمورد قارچ‌های سمی نصب شده و در فصول بهار و پاییز از طریق رسانه‌های عمومی به ویژه رسانه‌های دیداری نظیر تلویزیون آگاهی‌های لازم در خصوص پرهیز از قارچ‌های سمی ارائه شود. افراد مصرف کننده هم به دنبال هر نوع تغییر در وضعیت جسمانی خود پس از مصرف قارچ خودرو بلافاصله به مراکز درمانی مراجعه کنند .

عضو هیئت علمی دانشگاه یاسوج اضافه کرد: علائم مسمومیت از قارچ‌های در قارچ های مختلف متفاوت بوده و علائم می‌تواند در چند دقیقه تا مدت طولانی ظاهر شود، به عنوان مثال مسمومیت‌های "موسکاری" از چند دقیقه تا 3 ساعت و معمولا 20 تا 30 دقیقه ظاهر می‌شود این علائم عبارت است از تعریق شدید، افزایش ترشح غدد بزاقی و اشکی، اسهال، استفراغ، انقباض مردمک چشم، اشکال دربینایی، کاهش فشار خون، اختلالات تنفسی به شکل آسم و در سایر مسمومیت ها عطش، خونریزی روده و معده، بیقراری، هزیان، تشنج کاهش فشار خون اختلال درتکلم بروز رعشه و لرزه و در نهایت مرگ باید توجه داشت که مسمومیت‌های قارچی هیچ گونه پادزهر قطعی ندارد.