هم اکنون دانش آموزان مجبورند 6 ماه بی وقفه را قبل از عید نوروز در مدارس طی کنند که با توجه حجم سنگین درس ها در نظام آموزشی کنونی، به طور جدی خسته و فرسوده می شوند.

عصر ایران؛ جعفر محمدی* - مدارس، تعطیلات زمستانی داشته باشند یا خیر؟ این، بحث روزهای اخیر درباره آموزش و پرورش است که موافقان و مخالفان جدی نیز دارد.

به نظر می رسد مقدمه این کار باید تفویض اختیارات آموزشی به استان ها باشد که شاید بتوان آن را فدرالیسم آموزشی نامید.

ایران از مناطق و اقوام مختلفی تشکیل شده است؛ در یک زمان واحد، در جایی از کشور می توان از فرط گرما تن به دریا سپرد و در نقطه ای دیگر بر دامنه کوه ها اسکی رفت.
در جایی کودکی با زبان ترکی با معلم اش سخن می گوید و در مدرسه ای با صدها کیلومتر فاصله، گلیکی و در نقطه ای دیگر بلوچی و ... حرف می زنند.

وقتی فرهنگ ها و جغرافیاهای مختلف در کشوری وجود داشته باشد، قطعاً الزامات مختلفی نیز باید حاکم باشد.

با این حال در نظام مدرسه که فرهنگی ترین بخش هر جامعه است، تفاوت های فرهنگی به رسمیت شناخته نشده است و دانش آموز ترکمن همان درس ها را می خواند که دانش آموز لرستانی؛ هم محتواها یکی است، هم نحوه،سیستم و زمان بندی ارائه.

بنابر این یکی از اولویت های نظام آموزشی در مدرسه، این است که بر اساس مناطق جغرافیایی و فرهنگی، استقلال عمل در "قالب و محتوای آموزشی" به مناطق داده شود.

در همین چارچوب می توان تصمیم گیری راجع به تعطیلات مدارس را نیز به استان ها سپرد. شاید در این تصمیم گیری، استانی گرمسیری مانند بوشهر مایل به تعطیلات زمستانی در ازای شروع کلاس ها از شهریور نباشد ولی در آذربایجان، ترجیح دهند که در فصل سرما یک ماه مدارس را تعطیل و در عوض مدارس را یک ماه زودتر آغاز کنند.

اما اگر بخواهند قبل از فدرالیسم آموزشی در این باره تصمیم بگیرند، باید گفت که فواید این طرح بر مضرات احتمالی آن می چربد (البته آغاز به کار مدارس در شهریور در مناطق گرمسیری نیازمند بررسی است و نهایتاً می توان این مناطق را مستثنی کرد):

1 - تعطیلات تابستانی طولانی و کسالت بار است؛ با انتقال بخشی از این تعطیلات به زمستان، مشکل کشدار بودن تعطیلات تابستانی، حل می شود.

2 - در شهرهایی که آلودگی هوا در اواخر پاییز و اوایل زمستان تشدید می شود، با تعطیلات یک ماهه مدارس، حجم ترافیک و به تبع آن آلودگی هوا به طرز محسوسی کاهش می یابد.

3 - مناطق گرمسیری کشور که در تابستان کمتر پذیرای مسافر هستند، از نظر گردشگری رونق می گیرند و چرخ اقتصادشان می چرخد.

4 - دانش آموزان در میان سال تحصیلی، دو بار فرصت تنفس و تجدید قوا پیدا می کنند: تعطیلات زمستانی و عید نوروز.
یاد آور می شوم که در صورت اجرای این طرح، مدارس از ابتدای شهریور آغاز به کار می کنند و تا پایان اسفند ادامه می یابند و لذا ایجاد فرصت تنفس در یک بازه زمانی 7 ماهه برای کودکان و نوجوانان، منطقی است.
هم اکنون دانش آموزان مجبورند 6 ماه بی وقفه را قبل از عید نوروز در مدارس طی کنند که با توجه حجم سنگین درس ها در نظام آموزشی کنونی، به طور جدی خسته و فرسوده می شوند.

5 - فرصت لمس بیشتر و جدی تر زمستان و زیبایی های آن توسط کودکان و نوجوانان،با تعطیلات زمستانی بهتر از وضعیت کنونی میسر می شود.

6 - با توجه به این که بیماری هایی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا در فصل سرما و در مدارس - به ویژه ابتدایی - به طرز قابل ملاحظه ای شیوع پیدا می کند و از دانش آموزان به همدیگر منتقل می شود، تعطیلی یک ماهه مدارس در زمستان، می تواند به سلامت دانش اموزان هم کمک کند.

7 - با ایجاد تعطیلات زمستانی، می توان در درس ها نیز تغییراتی ایجاد کرد تا وقفه ایجاد شده، آسیبی به روند آموزشی نزند. مثلاً می توان درس تاریخ را قبل از تعطیلات خواند و تمام کرد و امتحان داد و علوم را بعد از آن. یکی از فواید این تغییر درسی، سبک شدن کیف مدرسه خواهد بود.
شاید گفته شود که در ترم نخست که دانش آموزان تاریخ می خوانند وبعد از تعطیلات علوم، تکلیف معلمان علوم در ترم اول چیست؟ راه حل ساده است: مانند دانشگاه ها بخشی از دانش آموزان ابتدا تاریخ می خوانند و سپس علوم و بخشی دیگر ابتدا علوم و سپس تاریخ. درباره بقیه درس ها هم به همین شکل.

مهم این است که این تحول مثبت در آموزش و پرورش اتفاق بیفتد؛ اگر اراده ای برای تحول باشد، حتماً می توان اشکالات را نیز برطرف کرد یا به حداقل رساند و الّا ادامه روند کنونی و هر گونه تحولی را به بهانه وجود برخی اشکالات و انتقادات کنار نهادن، دردی را دوا نخواهد کرد و زخم های نظام آموزشی همچنان عمیق تر و عفونی تر خواهند شد.

*صاحب امتیاز و سردبیر- عضو اندیشکده آموزش و پرورش عصر ایران