مصرف آنتی بیوتیک می تواند موجب تغییر در میکروبیوتا روده شود، که احتمال ابتلا به اسهال مرتبط با مصرف آنتی بیوتیک، به ویژه در کودکان، را افزایش می دهد. خوشبختانه، چندین مطالعه نشان داده اند که مصرف پروبیوتیک ها، باکتری های خوب، می تواند خطر ابتلا به اسهال مرتبط با مصرف آنتی بیوتیک را کاهش دهد.

آنتی بیوتیک ها خط دفاعی قدرتمندی در برابر عفونت های باکتریایی هستند. با این وجود، آنها گاهی اوقات می توانند موجب شکل گیری عوارض جانبی ناخوشایندی مانند اسهال و آسیب کبدی شوند.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "هلث لاین"، برخی مواد غذایی می توانند این عوارض جانبی را کاهش دهند، در شرایطی که برخی دیگر ممکن است آنها را وخیم‌تر سازند. در ادامه با برخی بایدها و نبایدهای غذایی حین و پس از مصرف آنتی بیوتیک ها بیشتر آشنا می شویم.

آنتی بیوتیک ها چه هستند؟

آنتی بیوتیک ها نوعی از داروهای مورد استفاده برای درمان عفونت های باکتریایی محسوب می شوند. آنها از طریق کشتن عفونت یا پیشگیری از گسترش آن عمل می کنند. انواع مختلفی از آنتی بیوتیک ها وجود دارند.

برخی طیف گسترده هستند، به این معنی که برای مقابله با دامنه وسیعی از باکتری های بیماری‌زا کارایی دارند. نمونه های دیگر گونه های خاصی از باکتری ها را می کشند. آنتی بیوتیک ها در درمان عفونت های جدی بسیار مهم و کارآمد هستند. با این وجود، مصرف این داروها ممکن است با برخی عوارض جانبی منفی همراه باشد.

به عنوان مثال، استفاده بیش از حد آنتی بیوتیک می تواند به کبد انسان آسیب وارد کند. نتایج یک مطالعه نشان داده است که آنتی بیوتیک ها در میان شایع‌ترین داروهایی قرار دارند که موجب آسیب کبدی می شوند.

آنتی بیوتیک ها ممکن است اثرات منفی روی تریلیون ها باکتری و میکروبی که در روده های شما زندگی می کنند، داشته باشند. این باکتری ها در مجموع به عنوان میکروبیوتا روده شناخته می شوند.

افزون بر کشتن باکتری های بیماری‌زا، آنتی بیوتیک ها ممکن است موجب مرگ باکتری های خوب و سالم نیز شوند. مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک می توانند به طور قابل توجهی مقدار و انواع باکتری های میکروبیوتا روده را، به ویژه در سال های اول زندگی، تغییر دهد. در حقیقت، تنها مصرف یک هفته آنتی بیوتیک می تواند آرایش میکروبیوتا روده را برای یک سال تغییر دهد.

برخی مطالعات نشان داده اند که تغییرات در میکروبیوتا روده به واسطه مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک در سال های آغازین زندگی حتی ممکن است خطر افزایش وزن و چاقی را افزایش دهد. افزون بر این، مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک می تواند مقاومت به آنتی بیوتیک را موجب شود، که در این شرایط دارو در کشتن باکتری های بیماری‌زا ناتوان است.

در نهایت، با تغییر انواع باکتری های ساکن روده، آنتی بیوتیک ها می توانند موجب عوارض جانبی روده ای از جمله ابتلا به اسهال شوند.

حین و پس از درمان با آنتی بیوتیک پروبیوتیک مصرف کنید

با این وجود، پروبیوتیک های دریافتی به طور معمول خود باکتری هستند و مصرف همزمان آنها با آنتی بیوتیک می تواند موجب مرگ این باکتری های مفید نیز شود. از این رو، چند ساعت فاصله بین مصرف پروبیوتیک ها و آنتی بیوتیک ها اهمیت دارد. پروبیوتیک ها باید پس از دوره درمان با آنتی بیوتیک ها نیز مصرف شوند تا بازیابی برخی باکتری های سالم در روده ها که ممکن است طی دوره درمان کشته شده باشند، صورت بگیرد.

اگر پس از دوره استفاده از آنتی بیوتیک ها قصد مصرف پروبیوتیک ها را دارید بهتر است گزینه هایی که حاوی ترکیبی از گونه های مختلف پروبیوتیک ها هستند را انتخاب کنید.

غذاهای تخمیر شده مصرف کنید

برخی مواد غذایی می توانند به احیای میکروبیوتا روده پس از آسیب ناشی از مصرف آنتی بیوتیک ها کمک کنند. غذاهای تخمیر شده به واسطه فعالیت میکروب ها شکل می گیرند، که از آن جمله می توان به ماست، پنیر، کلم ترش، کامبوچا، کیمچی و غیره اشاره کرد. آنها حاوی تعدادی از گونه های باکتری سالم، مانند لاکتوباسیل، هستند که می تواند به احیای میکروبیوتا روده و بازگشت آن به وضعیت سالم پس از مصرف آنتی بیوتیک ها کمک کند.

مطالعات نشان داده اند، افرادی که ماست یا شیر تخمیر شده مصرف می کنند از مقدار لاکتوباسیل بیشتر و باکتری های بیماری‌زای کمتر در روده های خود برخوردار هستند.

کیمچی و شیر سویا دارای اثرات مفید مشابه هستند و می توانند به افزایش باکتری های خوب در روده کمک کنند. از این رو، مصرف غذاهای تخمیر شده ممکن است به بهبود سلامت روده پس از مصرف آنتی بیوتیک ها کمک کند.

مطالعات دیگر نیز نشان داده اند که غذاهای تخمیر شده ممکن است طی دوره درمان با آنتی بیوتیک ها نیز مفید باشند. برخی از این مطالعات نشان داده اند که مصرف ماست معمولی یا حاوی پروبیوتیک می تواند ابتلا به اسهال را در افرادی که آنتی بیوتیک مصرف می کنند، کاهش دهد.

غذاهایی با محتوای بالای فیبر مصرف کنید

فیبر توسط بدن قابل گوارش نیست، اما باکتری های روده توانایی انجام این کار را دارند، که به رشد آنها کمک می کند. در نتیجه، فیبر ممکن است به احیای باکتری های سالم روده پس از دوره درمان با آنتی بیوتیک ها کمک کند.

از مواد غذایی با محتوای فیبر بالا می توان به موارد زیر اشاره کرد:

غلات کامل

مغزهای خوراکی

دانه ها

لوبیاها

عدس

توت ها

بروکلی

نخودها

موز

آرتیشو

مطالعات نشان داده اند که مواد غذایی حاوی فیبر غذایی نه تنها رشد باکتری های سالم را در روده تحریک می کنند، بلکه ممکن است رشد برخی باکتری های مضر را نیز کاهش دهند. با این وجود، فیبر غذایی می تواند سرعت تخلیه معده را کاهش دهد. این شرایط می تواند سرعت جذب داروها را کاهش دهد.

بر همین اساس، طی دوره درمان با آنتی بیوتیک ها بهتر است به طور موقت از مصرف مواد غذایی حاوی فیبر بالا پرهیز کنید و پس از تکمیل درمان روی مصرف این مواد غذایی متمرکز شوید.

غذاهای پریبیوتیک مصرف کنید

برخلاف پروبیوتیک ها، که میکروب های زنده هستند، پریبیوتیک ها غذاهایی هستند که باکتری های خوب در روده از آنها تغذیه می کنند. بسیاری از مواد غذایی با محتوای فیبر بالا پریبیوتیک هستند. فیبر توسط باکتری های سالم روده گوارش و تخمیر می شود، که امکان رشد را برای آنها فراهم می کند. با این وجود، برخی غذاهای دیگر فیبر بالایی ندارند، اما به واسطه کمک به رشد باکتری های سالم، مانند بیفیدوباکتری، به عنوان پریبیوتیک عمل می کنند.

به عنوان مثال، کاکائو دارای پلی فنول های آنتی اکسیدانی است، که اثرات پریبیوتیکی مفید برای میکروبیوتا روده دارند. چندین مطالعه نشان داده اند که پلی فنول های کاکائو جمعیت بیفیدوباکتری و لاکتوباسیل را در روده افزایش داده و برخی باکتری های مضر، مانند کلوستریدیا، را کاهش می دهند.

از این رو، مصرف غذاهای پریبیوتیک پس از دوره درمان با آنتی بیوتیک ممکن است به رشد باکتری های خوب روده که به واسطه آنتی بیوتیک آسیب دیده اند، کمک کند.

از مصرف غذاهایی که اثر آنتی بیوتیک ها را کاهش می دهند، پرهیز کنید

در شرایطی که غذاهای بسیاری حین و پس از مصرف آنتی بیوتیک ها مفید هستند، برخی مواد غذایی نیز نباید مورد استفاده قرار بگیرند. به عنوان مثال، مطالعات نشان داده اند که مصرف گریپ فروت و آب گریپ فروت طی دوره مصرف برخی داروها، از جمله آنتی بیوتیک ها، می تواند مضر باشد.

آب گریپ فروت و بسیاری از داروها توسط یک آنزیم به نام سیتوکروم P450 تجزیه می شوند. مصرف گریپ فروت در شرایطی که آنتی بیوتیک نیز مصرف می کنید، می تواند از تجزیه درست دارو توسط بدن جلوگیری کند.

غذاهای تکمیل شده با کلسیم ممکن است بر جذب آنتی بیوتیک تاثیرگذار باشند. مطالعات نشان داده اند که غذاهای تکمیل شده با کلسیم می توانند جذب آنتی بیوتیک های مختلف، از جمله سیپروفلوکساسین و گتیفلوکساسین، را کاهش دهند.

با این وجود، مطالعات دیگر نشان داده اند که غذاهای حاوی کلسیم، مانند ماست، دارای اثر مهارکنندگی مشابه نیستند. هنگام مصرف آنتی بیوتیک ها ممکن است تنها باید از غذاهای تکمیل شده با دوزهای بالای کلسیم پرهیز کرد.