مسکن مهر و سرنوشت صنعتی سازی ساختمان

عصر ایران؛ یوسف ناصری- مسکن مهر، یکی از پروژه های محوری دولت محمود احمدی نژاد بود که با اتکا به تبلیغات رسانه ای گسترده و پُر حجم به پیش رفت. در سال 1386 که اوایل اجرای مسکن مهر بود صحبت از ساخت سالیانه یک و نیم میلیون واحد مسکونی بود. مقرر شد هر واحد مسکن مهر 14 میلیون تومان وام دریافت کند و هر واحد در یک دوره یک ساله ساخته و تحویل داده شود.

بنا به آمارهای منتشر شده تا پایان دولت دوم احمدی نژاد در سال 1392 حدود 700 هزار واحد مسکن مهر به متقاضیان تحویل داده شد.
در رقابت های دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، برخی کاندیداها از اهمیت مسکن مهر می گفتند و این که در صورت پیروزی در انتخابات، مسکن مهر را فعال خواهند کرد و  می گفتند از این طریق اشتغال زایی هم محقق می شود.

در گفت و گویی که عصر ایران با مهندس عبدالرضا فریدنائینی(نایب رئیس انجمن تولید کنندگان و فناوران صنعتی ساختمان) داشت درباره وضعیتی که برای مسکن مهر رقم خورده بحث شد. پیش از این که مهندس احمد خرم(وزیر سابق راه)، رئیس این انجمن شود مهندس فرید نائینی ریاست بر این انجمن را به عهده داشت.
او در سال 1353 مدرک کارشناسی ارشد معماری از دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه ملی(شهید بهشتی فعلی) دریافت کرده و از جمله تجربیات و سوابق او، طراحی و اجرای چند هزار واحد مسکونی ارزان قیمت به روش صنعتی است. گفت و گو با نایب رئیس انجمن تولید کنندگان و فناوران صنعتی ساختمان را می خوانید.

*دو مصاحبه با شما داشته ام در آبان 1386 و مهر 1388 درباره مسکن مهر و نوع مدیریتی که دولت آقای احمدی نژاد در این زمینه اعمال می کرد. در آن مصاحبه ها بحث هایی مطرح شده بود که بعد از چند سال که آنها را می دیدم جالب بود. در مصاحبه سال 86 که اسم مسکن مهر مطرح نبود و اجاره 99 ساله زمین مطرح بود بحث این بوده که دولت 14 میلیون تومان وام بدهد و واحد مسکونی ساخته شود.
ظرف این سال هایی که گذشته است اصلا فضای بحث ها و عدد و رقم ها عوض شده و رقم 30 میلیون و 40 میلیون تومان گفته شده. چرا این مقدار تغییر و تعویض عددها و ارقام قیمت تمام شده مسکن مهر به وجود آمده؟

-اولا من با اساس مسکن مهر، بسیار موافق بوده و هستم. علتش هم این است که حجم زیادی از اعتبارات به بخش مسکن آمد. بخش مسکن بزرگترین بخش اقتصاد ایران است. بیش از 30 درصد از تشکیل سرمایه ثابت ملی به بخش مسکن مربوط است.

دولت بر اساس تکلیفی که در رابطه با حمایت اقشار کم درآمد داشت در طرح مسکن مهر، هزینه زمین را کم کرد و وام ارزان قیمت هم تخصیص داد تا مردم بتوانند صاحب خانه شوند.  در آن سال قیمتی برای قیمت تمام شده مسکن مطرح شد.
البته جامعه بزرگ مهندسی ساختمان، مخالف این عدد بود و می گفت کم است. اما به نظر من، کم نبود. اما ما تجربه انبوه سازی نداشتیم.

*در مصاحبه مهر 1388 که با شما داشتم و منتشر شده بود وقتی که درباره آن رقم 14 میلیون تومانی پرسیده بودم آیا برای ساخت و ساز یک واحد مسکونی کفایت می کند یا نه، شما گفتید بله و می شود با 14 میلیون تومان یک واحد مسکونی با روش صنعتی ساخت.

-ما تجربه صنعتی سازی در دهه های اخیر نداشتیم. دهه 50 را می شود دوره طلایی ساخت صنعتی کشور حساب کرد. در دهه 50، از نظر ضریب رشد صنعتی شدن در ساختمان، رتبه پنجم را در بین کشورهای دنیا داشتیم.

در آن دوره پروژه های بزرگی اجرا شد مثل شهرک اکباتان در تهران. یعنی ما از نقطه صفر وارد این نوع پروژه ها شدیم. البته این ورود با برنامه ریزی بود. دولت با نیّت صنعتی شدن وارد این موضوع شد و حمایت کرد.
ساخت و سازهای ارتش هم در آن زمان، عمدتا به سمت صنعتی سازی رفت. در یک دوره خیلی کوتاه، آن تغییر اتفاق افتاد. یعنی ما از نقطه صفر شروع کردیم و ظرف چند سال پروژه های بزرگی را احداث کردیم. ین به معنی این است که ما ظرفیت بالقوه کافی در جامعه مهندسی خودمان داریم.



اما این ظرفیت در جهت صنعتی شدن، هدفمند نیست. در آن دوره با یک برنامه ریزی، این هدفمندی در دهه 50 به وجود آمد. نکته دوم در آن زمان و در ارتباط با برنامه ریزی این بود  که مستقیما کشورهای خارجی را دعوت کردند که به ایران بیایند و تکنولوژی را با خودشان بیاورند و به ما هم آموزش بدهند. این اتفاق در آن زمان رخ داد.

بعد از انقلاب با تغییر سیاست مسکن، دنبال آماده سازی و توزیع زمین رفتند. تنها سازمان هایی که به صورت انبوه، مسکن تولید می کردند تعاونی های مسکن بودند. این موضوع، با مساله جنگ و کوپنی شدن مصالح ساختمانی، همزمان شد.

در نتیجه مدیران تعاونی های مسکن به جای نیروهای فنی، به سمت نیروهای تدارکاتی رفتند و رقابت بر سر این بود که مجوز بیشتری برای دریافت مصالح ساختمانی و آهن آلات بگیرند. سود در این کارها بود. برای اینها بحث صنعتی شدن ساختمان و کیفیت ساختمان، مطرح نبود. مهم این بود که آهن بیشتری با نرخ دولتی دریافت کنند و با قیمت ارزان و از مصالح ساختمانی سوبسیددار استفاده کنند.

*در ابتدا یعنی در سال 1386 و تا سال 1388 بحث 14 میلیون قیمت تمام شده مسکن مهر مطرح بوده است. چطور شد که بعدها بحث 30 میلیون و 40 میلیون تومان مطرح شده و همین اعداد جدید فقط در صحبت ها مطرح می شود؟

-در آن موقع ارزیابی من این بود که با انبوه سازی، ما یک ظرفیت فوق العاده ای پیدا می کنیم. با این انبوه سازی، به شاخص های اساسی پاسخ های بهتری داده می شد. شاخص های اساسی در تولید ساختمان «قیمت تمام شده»، «زمان» و «کیفیت» است. من مطمئن بودم وقتی به صورت انبوه و با روش صنعتی بسازیم 14 میلیون تومان کافی است.

به اعتقاد من، با روش صنعتی، قیمت تمام شده پایین می آمد و سرعت ساخت نیز بالا می رفت و کیفیت هم می توانست کنترل شود. اما مشکل این بود که دولت در بحث صنعتی شدن به تولید انبوه ساختمان توجه نکرد.

وقتی هم که با فشار بخش خصوصی، متوجه صنعتی شدن شد به جای این که تولید کننده را حمایت کند، مصرف کننده و بازار تقاضا را حمایت کرد و گفت هر کس صنعتی بسازد وام او 5 میلیون تومان بیش تر می شود.
در نتیجه از شمال تا جنوب مملکت، همه تعاونی ها و مصرف کنندگان ساختمان صنعتی می خواستند. چون این کمک به بخش تقاضا شده بود، تولید کنندگان صنعتی ساختمان مزیتی نداشتند و نتوانستند تولید صنعتی عظیمی را توسعه بدهند. به همین دلیل مفهوم صنعتی سازی ساختمان ، منحرف شد و به شکل سطحی درآمد.

دولت آقای احمدی نژاد، تعابیر خیلی بچگانه ای درباره مسکن مهر ساخت. مثل این که اگر در و پنجره، دوجداره شود ساختمان ساخته شده نیمه صنعتی است. اما اگر از تولید کننده صنعتی حمایت می شد خروجی آن تحت کنترل بود و ما اصالتا صنعتی ساز می شدیم.
این تجربه ای بود که در ترکیه با 250 هزار واحد از این نوع به آن دست پیدا کردند و الان ترکیه بین 30 تا 40 میلیارد دلار درآمد سالیانه در این زمینه دارد. یعنی شرکت های ساختمانی ترکیه، از صادرات خدمات مهندسی درآمد دارند.

انتخاب کمک به بخش تقاضا، انحراف بدی بود و باعث سطحی شدن ساخت صنعتی شد. دولت آقای احمدی نژاد برای این که این تشویق را ادامه بدهد اصطلاحاتی مثل نیمه صنعتی اختراع کرد که مثلا  اگر پنجره دوجداره شود پس نیمه صنعتی است یا سقف ساختمان  به چه صورتی ساخته شود نیمه صنعتی می شود.

در حالی که ساختمان نیمه صنعتی نداریم. بافتن یک فرش دستباف مثلا 6 ماه طول می کشد ولی با روش صنعتی می توان ظرف 10 دقیقه یک فرش را تولید کرد. ما این ظرفیت را در بخش مسکن پیدا نکردیم.

بنابراین برآورد من در آن موقع این بود که ما اگر ساختمان ها را به صورت انبوه و صنعتی بسازیم 14 میلیون کافی است و کافی هم بود. اما به مرور مجبور شدند این عدد را بالا ببرند. اولا صنعتی شدن، عمقی نشد و ما از ظرفیت تولید انبوه استفاده نکردیم. همان روش سنتی را تکرار کردیم. اما به جای یک واحد بسازیم مثلا 1000 واحد ساختیم.

بر این اساس قیمت تمام شده کنترل نشد. کیفیت نیز کنترل نشد. به اضافه این که در بعضی از سال ها در دوره آقای احمدی نژاد،  تورم بسیار اوج گرفت و در نتیجه قیمت ها بالاتر رفت. به همین دلیل بالا رفتن قیمت مسکن مهر، طبیعی است.

تا الان سه بخشنامه برای افزایش قیمت مسکن مهر صادر شده است. در آخرین بخشنامه، هزینه هر متر مربع زیربنا را 425 هزار تومان تعیین کرده اند. البته این مقدار برای اتمام ساخت های بلند، کافی نیست و این ساختمان هنوز مساله دارند.

*در مصاحبه سال 86 با شما بحث این بوده است که سالیانه یک و نیم میلیون واحد مسکونی ساخته شود و ظرف 10 سال هم تعداد 15 میلیون واحد مسکونی جدید ساخته شود. در آن زمان شما گفته بودید که در بخش تامین مصالح دچار گرفتاری هستیم و بازار سیمان مختل است. گفته بودید که این حجم ساخت و ساز نیاز به مدیریت قوی دارد. تا سال 1392 که آقای احمدی نژاد دولت را تحویل داد فقط 690 هزار واحد مسکن مهر تحویل داده شده بود.
چرا این اتفاقات پیش آمد و اقشار کم درآمد نتوانستند پس از یک سال که مشخص شده بود صاحب مسکن شوند و بعد هم اقشار دیگری صاحب مسکن شوند؟

- متاسفانه، مدیریت، ضعیف بود. بحث کیفیت هم به نظام مهندسی ساختمان محول شد. متاسفانه نظام مهندسی نیز بسیار بد عمل کرد. یعنی ما مشکل کیفیت در احداث بناها داریم. مشکل مکان یابی داریم به شدت.
بعد دولت تصمیم گرفت که مسکن مهر در بافت های فرسوده شهری اجرا شود. یعنی در جایی که خدمات وجود دارد. چون در بعضی جاها مسکن مهر ساخته شده است و بیشتر از هزینه مسکن مهر، باید برای خدماتش هزینه کنند یعنی برای جاده و راه و آب و برق و غیره.


این اتفاقات به این دلیل بود که ما تجربه صنعتی سازی ساختمان نداشتیم. البته در دهه 50 داشتیم ولی در این دوره جدید، آن تجربه از حافظه جامعه مهندسی زدوده شده بود. در دوره جدید تجربه آن را نداشتیم.
مدیریت دولتی هم ضعیف بود. یعنی وزارت مسکن یک پروژه عظیم را به دست گرفته بود بدون این که نیروهایش را افزایش بدهد و امکاناتش را گسترش بدهد. با همان نیروی قبلی که داشت این پروژه را جلو برد.

در موقع ساخت مسکن مهر، اینها تابع مقررات نظام فنی و اجرایی نبودند و طرح و اجرا را به شرکت ها واگذار می کردند. شرکت ها نیز لازم نمی دیدند که مناقضه ای برگزار شود. قیمت مشخص بود هر کس از راه می رسید و نسبتی داشت وارد این مجموعه شد. در نتیجه، کیفیت نزول کرد و قیمت هم افزایش پیدا کرد. چون ما نتوانستیم به روش صنعتی، ساخت و سازها را انجام بدهیم.

* در خصوص اجرای پروژه های مسکن مهر مناقصه برگزار نمی شد. به نظرتان چه درصدی از انبوه سازان مسکن، مجوز ساخت مسکن مهر را با یک مقدار سود که کسب می کردند به بقیه انبوه سازان فروختند؟

-انواع فسادها دایر شد. چون قیمت مشخص بود، دیگر مناقصه معنی نداشت. مساله اعتماد مثلا رییس سازمان مسکن به کسی بود که می خواست احداث مسکن مهر را به او واگذار کند. به دلیل این که ارزیابی مطرح نمی شود، این فضا آلوده به فساد می شود.

انواع فسادها اتفاق افتاد. بعضی ها از این قراردادها بستند و به دیگران واگذار کردند. کسانی که وارد این کار شدند حرفه ای نبودند. در واقع پیمانکار جدی نبودند. طرح ها بسیار بد انجام شد. مهمتر از همه این که ما از ظرفیت تولید انبوه استفاده نکردیم.

*در همان سال 86 و در آن مصاحبه گفته اید که ساخت یک و نیم میلیون واحد مسکونی در سال، کار بزرگی است و ما سنگ بزرگی برداشته ایم اما این کار مدیریت می خواهد. این بحث هم مطرح بوده است که ظرف 10 سال تعداد 15 میلیون واحد مسکونی ساخته شود.
این همان سنگ بزرگی بود که باعث شد هدف محقق نشود؟

-آقای احمدی نژاد اول به این صورت بحث ها را مطرح کرد. در آن سال ها موجودی مسکن ما در کل کشور 14.5 میلیون واحد بود. در واقع ما می خواستیم تعداد واحدهای مسکونی کشور را دو برابر کنیم.  

وارد اعداد و ارقام شدند دیدند که این خیلی رویایی است. آن را خیلی کاهش دادند. از اول می خواستند احداث را از طریق تعاونی پیش ببرند. تعاونی های مسکن مهر، زمین ها را گرفتند ولی خیلی از آن تعاونی ها، شروع به عملیات نکردند.
تعاونی هایی هم که شروع کردند فوق العاده با فساد آلوده شدند. در نتیجه زمین ها را از تعاونی ها پس گرفتند و با پیمانکاران قرارداد بستند که حرفه ای باشند.

اما آن حرفه ای هم به دلیل این که مناقصه منضبطی مطرح نبود به فساد آلوده شد. مجموعا کار به دست ناوارد جلو رفت. در حالی که این فکر در حد جهانی بود. در کشورهای اروپایی و مثلا در انگلستان، سالیانه چیزی حدود 120 هزار تا 150 هزار واحد احداث مسکن دارند. یکی از ضوابط الزامی که آن کشورها دارند پایداری یا عمر ساختمان است. ما هنوز متاسفانه این صنعت را در کشورمان نداریم.

*در کشورهای اروپایی عمر مفید ساختمان حداقل 100 سال است. در مسکن های مهر که در پرند و صدها شهر دیگر که مسکن مهر ساخته شد عمر مفیدشان چگونه است و به نظرتان چند سال دوام دارند؟

-در بین این مسکن های مهر که ساخته شد پروژه های بسیار خوب هم هستند. بعضی ها هم به شکل صنعتی خوب ساختند و هم به شکل سنتی را خوب ساختند. کسانی که حرفه ای بودند با انضباط ساخته اند.

*این مسکن های صنعتی و سنتی در کدام شهر خوب ساخته شد؟

-مثلا در همان پرند، ساختمان هایی که شرکت ترکیه ای ساخته است فول بتن آرمه است. ممکن است طراحی ساختمان خوب نباشد یا مصالح نازک کاری، درجه یک نباشد ولی سازه، سازه ماندگاری است و 60 سال هم عمر می کند. بتن یکپارچه است.

*شرکت های ایرانی نمی توانستند مثل آن خانه ای که شرکت ترکیه ساخته است بسازند؟

-اولا ما از شرکت ترکیه ای چیزهایی یاد گرفتیم. شهرک اکباتان، یک سازه ماندگار دارد. در موشک باران های زمان صدام، یک موشک به شهرک اکباتان برخورد کرد و فقط گوشه یک ساختمان مقداری تخریب شد. برای این که فول بتن آرمه بود.

ما تجربه شهرک اکباتان را داشتیم. اما در دوره جدید شرکت ترکیه ای، تجربه بالایی داشت.

*مسکن های مهر که می گویید به شکل سنتی خوب ساخته شده اند در کدام شهر است؟

-من نمی خواهم شهر مشخصی را مطرح کنم. البته ما خودمان در ارومیه، ساختار بسیار خوب صنعتی ساختیم.
شرکت سرمایه گذاری مسکن مربوط به بانک مسکن است و دولتی است. شرکت سرمایه گذاری مسکن تعدادی طرح مسکن مهر اجرا کرد. همه اینها به شکل نسبتا صنعتی ساخته شدند و بسیار کیفیت خوبی دارند. هم صنعتی ساخته اند و هم سنتی. هر دو خوب هستند.

این همان پروژه صنعتی سازی مسکن مهر «مپسا» است در پرند؟

-شرکت مپسا در زیر مجموعه وزارت صنایع شکل گرفت. چون بحث صنعتی شدن مطرح بود. وزارت صنایع، خودش را متولی صنعتی سازی ساختمان می دانست. به همین دلیل شرکت مپسا(مدیریت پروژه های ساختمانی ایران) را تاسیس کرد. آنها به روش های صنعتی شروع به ساخت و ساز کردند. ایده کلی آنها در رابطه با ورود کارخانه های صنعتی بود.

*صنعتی ترین ساخت و ساز در مسکن مهر در پروژه صنعتی سازی مپسا در پرند اتفاق افتاده است یا در مسکن مهر پردیس؟

-در پردیس، تنوع زیادی داریم. شرکت ترکیه ای که 20 هزار واحد مسکن مهر در پرند ساخت تعداد 35 هزار واحد دیگر هم دارند در پردیس می سازند.
اولا در پردیس در مجموع 85 هزار واحد مسکن مهر ساخته می شود. بزرگترین سایت مسکونی جهان است. در پردیس تنوع زیادی وجود دارد. بخشی از آن با روش صنعتی ساخته شده است و بخشی هم سنتی.

در روش صنعتی هم تنوع وجود دارد. باز سیستم های سبک داریم و همچنین سیستم های سنگین داریم. انواع صنعتی در پردیس ساخته شده. از نظر کیفیت برای این که به درستی صنعتی شویم، احتیاج به زیرساخت های صنعتی داریم.

ما الان یک کشور صنعتی محسوب می شویم. ما خط تولید از کشورهای دیگر خریده ایم و تولید کرده ایم. در نتیجه تولید ما، صنعتی است. ما خط تولید آورده ایم و کاشی تولید کرده ایم یا خط تولید آورده ایم و سیمان تولید کرده ایم. خروجی این کارخانه ها، صنعتی است. اما چیزی که مطرح است مدیریت این پروژه های صنعتی است و یکی هم زیرساخت های مملکت ما در رابطه با صنعت است.

چرا الان صنعت ما شکست خورده است؟ به دلیل این که چون ما زیرساخت صنعتی نداریم، با یک بحران کوچک و در رقابت با چین و ترکیه و غیره، شکست می خوریم.

*برج های مسکن مهر بیش از 10 طبقه هستند و در دامنه کوه و روی تپه در پردیس ساخته شده اند. واقعا انبوه ساز چگونه خودش را راضی کرده است که این پروژه ها را در آن شیب های تند و در دامنه کوه اجرا کند؟

-آن که عیب نیست. اتفاقا عیب در جایی است که ما ساختمان را در زمین کشاورزی بسازیم. یکی از مشکلاتی که در تهران و اغلب شهرها داریم یا در جانمایی مسکن مهر داریم، این است که خیلی از زمین ها، زمین کشاورزی اند.

*امداد و نجات در حادثه ساختمان پلاسکو که در وسط تهران و یک منطقه مسطح و صاف قرار داشت دچار مشکل شد. برج های مسکن مهر پردیس در دامنه کوه و چسبیده به هم هستند. اگر فرضا حادثه ای مثل پلاسکو برای برج های پردیس اتفاق بیفتد و چند برج به صورت همزمان دچار آتش سوزی شوند، باید منتظر فاجعه باشیم؟

-به نظر من آن ساختمان ها در پردیس فاصله زیاد دارند. بعد از ساخته شدن ساختمان پلاسکو در دهه 40، مقررات ملی ساخت و ساز تنظیم شده و مرتبا تجدید نظر شده است. طبق مقررات ساخت و ساز، اگر از یک ارتفاعی بالاتر برویم حتما باید پد هلی کوپتر روی ساختمان ایجاد شود.

*خودتان پروژه مسکن مهر در پردیس داشته اید؟

-ما همین الان در مسکن مهر پردیس، پروژه داریم. در برج های 14 طبقه پردیس، ما داریم 1200 واحد می سازیم.

*در دامنه کوه هم مسکن مهر ساخته اید؟

-اصلا این پروژه در مهمترین شیب های آنجا هست. من این موضوع را مانعی نمی بینم. فقط سرمایه بیشتری می برد که آن سرمایه البته به بهره بردار ربط ندارد و جزو پروژه های عمرانی دولت حساب می شود.

ترجیح من این است که به جای این که باغ ها و زمین کشاورزی از بین برود از این نوع زمین ها استفاده کنیم. به وجود آمدن زمین کشاورزی، میلیون ها سال طول می کشد که لایه قابل کشت به وجود بیاید.

*از برج های مسکن مهر و مخصوصا در پردیس که ساخت و ساز آن ادامه دارد، چه تعداد از آنها آسانسور ندارند؟

-ما طبق مقررات ملی ساختمان که داریم از سه طبقه به بالا حتما باید آسانسور داشته باشیم. در ساختمان های بیش از پنج طبقه حتما باید پله فرار داشته باشیم. یعنی مسائل مربوط به پله فرار و حریق را باید در نظر بگیریم.

سیستم های اطفای حریق حتما در ساختمان باید پیش بینی شود. مقررات ملی ما، مقررات منظمی است که وقتی تعداد طبقات ساختمان بالا می رود به همان نسبت، هم در زمینه حریق و هم در زمینه تاسیسات و پیش بینی های تاسیساتی، الگوها عوض می شود.

 *در فضای انتخابات ریاست جمهوری برخی کاندیداها اعلام کردند که در صورت پیروزی، مسکن مهر را فعال خواهند کرد. همچنین گفتند سالیانه یک میلیون مسکن باید ساخته شود و اگر دولت آقای روحانی مسکن مهر را تعطیل نمی کرد امکان ایجاد اشتغال وجود داشت.

-در ارتباط  با بحث ادامه مسکن مهر باید بگویم که طرح مسکن مهر تمام شد. اگر واحدهایی از قبل باقی مانده است ادامه آن طرح است و باید تمام شود.

*پیش از این گفتید که برخی از واحدهای مسکن مهر به خوبی ساخته شده اند. واحدهای مسکن مهر که مناسب نیستند چه مشخصاتی دارند؟

-بعضی از شرکت ها در مملکت ما برند هستند. مثلا شرکت کیسون یک برند است و در ونزوئلا نیز پروژه خانه سازی داشت. چنین شرکتی که رتبه یک پیمانکاری دارد، نمی آید در ساخت یک ساختمان، سهل انگاری کند. این نوع شرکت ها، بابت یک ساختمان بد، آبروی خود را نمی برند.

اما در مسکن مهر به دلیل عدم وجود مناقصه و نبود گزینش و رقابت، یک مسئول فرضا با پسرخاله اش برای ساخت 2 هزار واحد قرارداد بسته و آن یکی با پسرعمه اش قرارداد بسته است. کسانی وارد صحنه شدند که حرفه ای نبودند.

*این واحدهای ساخته شده استحکام و دوام ندارند؟

-صد در صد نمی شود گفت. بعضی ها می تواند استحکام نداشته باشد. بعضی از واحدهای مسکن مهر، مشکلات ظاهری مهمی دارند. تاسیسات آنها نشتی آب دارد یا دیوار آنها ترک خورده است.

ما امروزه مسکن مهر را به عنوان یک مجموعه بی کیفیت، می شناسیم. در صورتی که این طور نیست. بخشی از این مسکن مهر، بسیار خوب ساخته شده.

*در سال 88 گفته بودید که 4 پروژه مسکن مهر را در حال اجرا دارید. وضعیت آن پروژه ها به کجا رسید و پرداخت هزینه به شما اتفاق افتاد؟

-همه آن واحدها تحویل داده شد و در آنها زندگی می کنند. مسکن مهر به طور کلی در زمان دولت قبلی، نقدترین پروژه های مملکت بودند.

مسکن مهر نمی توانست برای سازنده ای که با کیفیت، می ساخت سود زیادی ایجاد کند. اما پول آن همیشه آماده بود. بوروکراسی در ادارات دیگر وجود دارد ولی در وزارت مسکن در خصوص پرداخت اعتبار مسکن مهر بسیار قوی عمل شد.

در دولت آقای روحانی، منابع وجود نداشت. مثلا در پردیس ما یک پروژه داریم. در ابتدا پروژه ما 2 هزار واحد بود. بعدا آن را کم کردیم و 1200 واحد شد. ما در آذرماه 1395 این پروژه را متوقف کردیم. چون ما 12 میلیارد تومان طلب داشتیم و دیگر ادامه دادن آن برای ما خطرناک بود.

مدتی است که دوباره کار را شروع کرده ایم. علتش هم این است که دولت، مبلغ وام را از 30 میلیون تومان به 40 میلیون تومان افزایش داد. بنابراین برای هر واحد 10 میلیون تومان وام اضافه شد. این نقدینگی ایجاد شده و الان حدود یک ماه است که ما دوباره شروع کرده ایم. ما حدود 200 تا 300 نفر نیرو داریم ولی می خواهیم تعداد آنها را به هزار نفر برسانیم که سریعتر کار را تمام کنیم.

با این افزایش وام 10 میلیون تومانی، این پروژه تمام نمی شود و هنوز کمبود دارد. دولت باید برای تامین منابع دیگر فکر کند.


*طرح مسکن مهر از سال 1386 شروع شد. تا پایان دولت آقای احمدی نژاد در سال 1392 حدود 700 هزار واحد تحویل داده شد. واقعا این کار به نحو مناسبی انجام شد که از سال 96 تا 92 فقط 700 هزار واحد تحویل داده شد؟

-خیر. اصلا. در کشورهایی مثل چین، ساختمان 20 طبقه را در مدت 12 روز می سازند. روش های صنعتی، این امکانات را به آدم می دهد. اما ما هنوز نتوانسته ایم زیرساخت های صنعتی را در این بخش کامل کنیم. اگر کامل کنیم می توانیم سرعت و کیفیت مطلوب داشته باشیم.

در هر صورت یک پروژه بزرگ مثل مسکن مهر مطرح شده است. در مملکت هم ظرف این سه دهه اخیر، این تجربه وجود نداشته است. در نتیجه ما تا آمدیم با موضوع آشنا شویم طول کشید. چون ضوابط جدید می خواست.

ما سالیانه به یک میلیون مسکن احتیاج داریم. بخشی از آن، مسکن لوکس است که در شمال شهر تهران و جاهای دیگر مشتری دارد.
مسکن مهر مخصوص اقشار کم درآمد بود. می شود از یک میلیون مسکن فرض کرد 400 هزار واحد مربوط به اقشار کم درآمد باشد. به جای مسکن مهر، در دولت آقای روحانی مسکن اجتماعی جایگزین شده است.

* حدود 117 هزار واحد مسکن مهر متقاضی ندارد. هزینه ساخت این واحدها را چه کسی داده است؟

-همان وام دولتی است. عمده سرمایه گذاری در مسکن مهر به صورت وام ارزان قیمت است که دولت داده و می دهد. مبلغ این وام 30 میلیون تومان بود و الان 40 میلیون تومان شده. در ابتدا رقم این وام کمتر بود و مثلا 14 میلیون تومان بود.

متاضی مسکن مهر هم چند میلیون آورده داشت و ساختمان ساخته می شد. این ترکیب هزینه ای مسکن مهر بود ولی وقتی جانمایی مسکن مهر اینقدر بد انتخاب شده است که هیچ درخواست کننده ای برای آن مسکن مهر وجود ندارد، معلوم است که در بیابان مسکن مهر ساخته اند. نه آب دارد و نه برق و نه راه.

بعد اگر بخواهند این خدمات را تامین کنند این هزینه ها، از کل هزینه ساختمان بیش تر می شود. مثل همین پردیس. این که ساختمان ها در پردیس در دامنه کوه هستند، اتفاقا زیباتر هستند و منظر زیباتری دارند. اما هزینه تامین خدمات آنها به خاطر این شیب، زیاد است. زمین آن هم سنگی است. در نتیجه هزینه بیشتری تحمیل شده.
مسکن مهر در پردیس، متقاضی زیادی دارد و هر چه بسازند مردم استقبال می کنند.

*این 117 هزار واحدی که متقاضی و مشتری ندارند به دولت و کشور تحمیل شده اند یا متعلق به متقاضیان است که از نیمه راه منصرف شده اند؟

-اگر متقاضی نداشته باشد باید به حال آنها فکر کنند. فعلا این واحدهایی که متقاضی ندارند متوقف شده اند. این نشان می دهد که مدیریت ضعیفی وجود داشته. جانمایی ها، انحراف زیادی دارد و در جایی مسکن مهر ساخته اند که هیچ آدمی به آنجا نمی رود. خیلی انحراف بدی است در مدیریت.

از این نوع پروژه ها داریم که مشکل زا هستند. یا در بعضی از پروژه ها، نیمی از واحدهای مسکن مهر متقاضی دارد و نیمی از واحدهای آن خالی مانده است. این پروژه ها بدتر هستند. چون واحدهایی که متقاضی ندارد به بیغوله های نامناسب تبدیل می شود و مشکلات اجتماعی زیادی ایجاد می کند.