کافئین سیستم عصبی مرکزی را تحریک می کند و موجب افزایش هوشیاری می شود. بسیاری از مردم کافئین را به واسطه تجربه تقویت موقت انرژی و بهبود خلق و خو مصرف می کنند.

مصرف نوشیدنی های انرژی‌زا پیش از یک مسابقه فوتبال و یا نوشیدن قهوه برای بیدار ماندن شبانه به منظور مطالعه در میان نوجوانان رایج است. اما مصرف بیش از اندازه کافئین می تواند برای سلامت نوجوانان بد باشد.

آثار منفی کافئین برای نوجوانان

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "وری ول"، مصرف تا 400 میلی گرم کافئین در روز برای بیشتر بزرگسالان سالم امن به نظر می رسد. این در شرایطی است که آکادمی پزشکی کودکان آمریکا محدود کردن مصرف کافئین به 100 میلی گرم در روز برای نوجوانان و عدم مصرف آن برای کودکان زیر 12 سال توصیه می کند.

کافئین چیست؟

کافئین ماده مخدری است که به طور طبیعی در برگ ها و دانه های گیاهان بسیاری یافت می شود. همچنین، کافئین به طور مصنوعی تولید می شود و ممکن است به نوشیدنی ها و غذاهایی خاص افزوده شود.

کافئین سیستم عصبی مرکزی را تحریک می کند و موجب افزایش هوشیاری می شود. بسیاری از مردم کافئین را به واسطه تجربه تقویت موقت انرژی و بهبود خلق و خو مصرف می کنند. تقریبا 80 درصد از جمعیت جهان، از جمله 75 درصد کودکان، هر روز محصولات کافئین‌دار مصرف می کنند.

اگر چه طی دهه گذشته مصرف نوشیدنی های غیر الکلی در میان نوجوانان کاهش داشته است، میزان مصرف کافئین در میان جوانان تغییر خاصی نکرده است. در همین راستا، نوجوانان برای دریافت کافئین مصرف قهوه و نوشیدنی های انرژی‌زا را مد نظر قرار می دهند.

آثار کافئین

پژوهش های صورت گرفته روی کافئین نشان داده اند که دوزهای کوچک از این ماده می تواند خلق و خو و هوشیاری را ارتقا دهد، سرعت پردازش اطلاعات، آگاهی، و توجه را افزایش دهد و زمان واکنش را بهبود ببخشد. اما بیشتر مطالعات روی افراد بزرگسال و نه کودکان انجام شده اند.

کافئین می تواند موجب شکل گیری عوارض جانبی ناخواسته هم در نوجوانان و هم در بزرگسالان شود. برخی افراد نسبت به دیگران حساسیت بیشتری به کافئین دارند و تنها میزان اندکی از آن می تواند عوارض ناخواسته را موجب شود. از جمله رایج‌ترین آثار مصرف کافئین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

بی خوابی

بی قراری

تحریک پذیری

ضربان قلب سریع

لرزش های عضلانی

عصبانیت

ناراحتی معده

سردرد

اشکال در تمرکز

فشار خون افزایش یافته

آثار کافئین ممکن است تنها چند دقیقه پس از مصرف آن آغاز شوند. کافئین از نیمه عمر تقریبا پنج تا شش ساعت برخوردار است، که به معنای کاهش غلظت آن به نصف در خون طی این مدت زمانی است.

تاثیر متفاوت کافئین بر نوجوانان نسبت به بزرگسالان

کافئین ممکن است بر رشد و تکامل کودک تاثیرگذار باشد. مطالعه ای که در نشریه PLOS One منتشر شد، نشان داد، موش های جوانی که معادل کافئین موجود در سه یا چهار فنجان قهوه را برای اندازه یک موش مصرف کرده بودند با کاهش خواب عمیق و تاخیر در رشد مغز مواجه شدند.

کافئین ممکن است شکل گیری اتصلات کلیدی در مغز را مختل کند. در دوران بلوغ، زمانی که مغز دارای بیشترین میزان اتصلات عصبی است، کافئین ممکن است کارآمدی شبکه را کاهش دهد.

کافئین می تواند به شدت بر خواب نوجوانان تاثیرگذار باشد. نتایج یک مطالعه نشان داد مصرف هر 10 میلی گرم کافئین توسط پسری 13 ساله کاهش 12 درصدی احتمال تجربه خواب هشت و نیم ساعتی را برای وی به همراه داشت. کمبود خواب در نوجوانان می تواند بر تحصیل، سلامت روانی و سلامت جسمانی آنها تاثیرگذار باشد.

همچنین، کافئین ممکن است موجب از دست دادن کلسیم در بدن شود. با گذشت زمان، مصرف بیش از اندازه کافئین می تواند به کاهش تراکم استخوانی منجر شود. مصرف نوشابه های گازدار یا نوشیدنی های انرژی‌زا به جای شیر ممکن است نوجوان را در معرض خطر بالاتر ابتلا به پوکی استخوان قرار دهد.

کافئین ممکن است مشکلات سلامت زمینه ای را تشدید کند. این ماده ممکن است با داروها و مکمل هایی خاص تداخل ایجاد کند.

آثار منفی کافئین برای نوجوانان

تاثیر متفاوت کافئین بر نوجوانان پسر و دختر

پژوهشگران دریافتند که کافئین تا پیش از بلوغ اثری مشابه بر پسران و دختران دارد. اما پس از بلوغ، برخی تفاوت های جنسیتی در روشی که کافئین بر بدن تاثیر می گذارد، مشاهده شده است.

به طور کلی، نوجوانان پسر نسبت به نوجوانان دختر واکنش بیشتری به کافئین نشان می دهند. ضربان قلب در پسران در مقایسه با دختران در واکنش به کافئین کاهش بیشتری دارد. دختران نیز نسبت به نوجوانان پسر افزایش بیشتر در فشار خون دیاستولیک را نشان می دهند.

پژوهش ها برای ارزیابی عوامل روانی، تفاوت های هورمونی و عوامل جسمانی که ممکن است در زمینه تفاوت های جنسیتی واکنش به کافئین نقش داشته باشند، ادامه دارد.

آیا نوجوانان می توانند به کافئین وابسته شوند؟

افراد بسیاری احساس اعتیاد به کافئین را گزارش کرده اند زیرا در ترک یا کاهش مصرف آن با مشکل مواجه شده اند. برخی افراد حتی به رغم مواجهه با عوارض جانبی ناخواسته روانی یا جسمانی به مصرف کافئین ادامه می دهند.

مصرف کنندگان منظم کافئین ممکن است زمانی که قصد توقف مصرف آن را داشته باشند، نشانه های ترک را تجربه کنند. پژوهشگران کشف کرده اند که کودکان و نوجوانان ممکن است این شرایط را 12 تا 24 ساعت پس از توقف مصرف کافئین تجربه کنند.

نشانه های ترک از نظر شدت متفاوت هستند. از رایج‌ترین نمونه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

سردرد

خستگی

خواب آلودگی

اشکال در تمرکز

دشواری در انجام وظایف

تحریک پذیری

افسردگی

اضطراب

نشانه های شبیه آنفلوانزا (تهوع/استفراغ، دردهای عضلانی، احساس گرما و سرما)

اختلال در عملکردهای روانی - حرکتی و شناختی

آیا نوجوانان باید نوشیدنی انرژی‌زا مصرف کنند؟

آکادمی پزشکی کودکان آمریکا موضع روشنی در قبال نوشیدنی های‌زا دارد و معتقد است آنها هیچ جایی در رژیم غذایی کودکان و نوجوانان ندارند. به رغم این هشدار، نوجوانان بسیاری نوشیدنی های انرژی‌زا را مصرف می کنند.

یک قوطی نوشیدنی انرژی‌زا می تواند حاوی 500 میلی گرم کافئین باشد که برابر با 14 قوطی نوشابه گازدار است. نوشیدنی های انرژی‌زا حاوی مواد دیگری نیز هستند که می توانند برای نوجوانان ناسالم محسوب شوند. گوارانا از گیاهی در آمریکای جنوبی به دست می آید و اگرچه حاوی کافئین است، اما اغلب در فهرست شمارش کافئین در نظر گرفته نمی شود.

نوشیدنی های انرژی‌زا حاوی اسیدهای آمینه، ویتامین ها، و افزودنی ها هستند. آثار این مواد تا حد زیادی ناشناخته هستند. اما بسیاری از نوجوانان به اشتباه بر این باورند که نوشیدنی های انرژی‌زا جایگزین هایی سالم برای نوشابه های گازدار محسوب می شوند.

مصرف بیش از اندازه کافئین و مسمومیت

گزارش هایی درباره مصرف بیش از اندازه کافئین - به طور معمول میان نوجوانان و جوانان - وجود دارند.

گاهی اوقات مسمومیت با کافئین می تواند مرگبار باشد. به عنوان مثال، لوگان استاینر، دانش آموز دبیرستانی از اوهایو، پس از مصرف پودر کافئین با آریتمی قلبی و تشنج مواجه شد. بنابر تشخیص پزشکان، وی بیش از یک قاشق چایخوری از پودر کافئین را مصرف کرده بود که 16 برابر بیشتر از میزان دوز توصیه شده بود.

چندین مرگ دیگر مرتبط با مصرف بیش از اندازه کافئین ثبت شده اند. تحقیق نیویورک تایمز در سال 2012 نشان داد حداقل 13 مرگ با مصرف نوشیدنی های انرژی‌زا پیوند خورده بودند.