سازندگان «خندوانه »منافق نیستند

 حجت الاسلام محمدرضا زائری از حواشی پیش آمده برای «خندوانه» و شیوه‌های ایجاد نشاط و خنده در این برنامه گفت.

به گزارش خبرآنلاین، در دین مبین اسلام، سفارشات زیادی برای خندیدن و شاد بودن و صد البته خنداندن و شاد کردن مومنان و مسلمانان وجود دارد که از جمله آنها می توان به آیات و عبارات زیادی درباره آداب خندیدن، شادی و سرور اشاره کرد. بر همین اساس و با توجه به میزان تاکید اسلام بر شادی و خنده، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان رسانه ملی توجه ویژه‌ای به تولیدات برنامه های طنز و شادی آفرین داشته است. در این راستا، راه اندازی شبکه نسیم با رویکرد پرداختن به مقولات نشاط و سرگرمی بی ارتباط به این مسئله نباشد.

برنامه «خندوانه » به عنوان مهمترین برنامه سازمان صدا و سیما در حوزه نشاط و سرگرمی، برنامه ای است که در طول پشت سر گذاشتن سه فصل از تولید، نقش ویژه‌ای در نزدیک کردن صدا و سیما به هدف شادی آفرینی در جامعه داشته است. هرچند که از نیمه های فصل دوم، «خندوانه» بارها در تیررس گروه ها و رسانه های مختلف قرار گرفت و شادی ایجاد شده در برنامه زیر سوال رفت. در تازه ترین این اقدامات یکی از نشریات با انتقاد از شیوه اجرای مجری و البته موسیقی برنامه اقدام به توهین علیه این برنامه کرده است.

بر همین اساس در گفت‌و‌گو با حجت الاسلام محمدرضا زائری به بررسی شیوه های ایجاد نشاط و خنده توسط برنامه «خندوانه» و مقایسه عملکرد این برنامه نسبت به خنده و نشاط حلال توصیه شده در اسلام پرداخته ایم و درباره میزان درست یا غلظ بودن حواشی پیش آمده طی این سه فصل صحبت کرده‌ایم.

 با توجه به تاکید اسلام به لزوم شاد بودن و شادی آفرینی، شما شادی حلال و اسلامی را چطور تعریف می کنید؟

در دین اسلام تا آنجایی که شادی در جهت خدمتی مثبت و با هدف صلاح و تربیت انسان باشد نه تنها مورد تایید است بلکه حتی سفارشات ویژه ای هم به آن شده است. در واقع شادی حتی یکی از مهمترین ابزارهایی است که رسیدن به اهداف مذکور را به شکل بهتری محقق می کند. در بسیاری از روایات توصیه های فراوانی به شاد بودن و توصیه های بیشتری به شاد کردن مومنین وجود دارد. جالب اینکه آیه صریحی در این رابطه وجود دارد که در بهشت خانه ای برای کسانی که کودکان را شاد می کنند ساخته شده است و همین نشان دهنده اهمیت شادی آفرینی در دیگاه اسلام است.

مسئله ای که تا حد زیادی نگران کننده به نظر می رسد و حتی احتمال مخدوش کردن چهره اسلام ناب و واقعی را در پی دارد این است که بعضا برخی از چهره های مذهبی شادی و خنده را مغایر با دستورات اسلام می دانند. نظر شما در این رابطه چیست؟

بگذارید این سوال را با یک مثال پاسخ دهم. بر خلاف تعبیراتی که از خلق و خوی امیر المومنین (ع) بعضا شنیده شده و حتی امام علی (ع) را چهره ای عبوس و جنگجو و بدخلق معرفی می کنند، ایشان بسیار بشاش و خوش رو بوده اند و حتی این مسئله خاری در چشم دشمنان مذهب شیعه بوده و به همین دلیل اجداد داعشی های امروزی که  همچنان با امام علی (ع) و پیروانش کینه توزی می کنند آن زمان با سم پاشی و تخریب، مولا را چهره ای معرفی می کردند که به دلیل خوشرو بودنش نمی توانستند روی کارهایش حساب کنند. به همین دلیل است که اعضای داعش که نوادگان همان دشمنان علی (ع) بوده اند، همچنان چهره هایی عبوس و دوست نداشتنی هستند.

بعضی از روحانیان از جمله حجت الاسلام قرائتی در انتقاد از برنامه «خندوانه» گفته بودند که باید برنامه هایی با موضوع خنده حلال ساخته شود و در این زمینه روحانیون می توانند وارد عمل شوند.  شما این اظهارنظر را چطور ارزیابی می کنید؟

قبل از هر چیز باید بگویم که یکی از آرزوهای قلبی من این است که جریان متدین و روحانی با اقدامی درست و اساسی در جهت شادی مردم تلاش کنند. واقعا چه ایرادی دارد که روحانیان هم در زمینه طنز و شادی آفرینی تولید محتوا داشته باشند؟! اتفاقا این خیلی خوب است و باعث می شود شکاف موجود بین نسل های جدید و روحانیون برداشته شود. متاسفانه خیلی ها تصور می کنند که روحانیون افرادی عبوس  هستند و با شاد بودن مخالفند. این در حالی است که شمار زیادی از روحانیون در جمع خانواده و دوستانشان بسیار شاد و خوش برخورد و طناز هستند. با این حال همین شکاف موجود باعث شده روحانیون به شکل دیگری در جامعه دیده شوند و مردم تصور کنند که اسلام و مبلغانش خشک و شادی ستیز باشند. همچنین باید به این مسئله نیز توجه داشته باشیم که فضای سنتی پیش از این فرصت نشان دادن روی متفاوت روحانیت را به جامعه نداده است و تحول فعلی در این زمینه بسیار کمک کرده است.

پیشنهاد شما در جهت رفع این شکاف چیست؟

ما با ساخت برنامه هایی مثل «خندوانه» تا حد زیادی این شکاف را از بین برده ایم هر چند این کار زمان بر است و تحولی را طلب می کند که در زمانی کوتاه عملیاتی نمی شود. با این حال ساخت برنامه هایی مثل «خندوانه» که بعضا با دعوت از روحانیون و معرفی آنها به عنوان افرادی که از دل جامعه هستند و مثل همه مردم شاد هستند و می خندند و شوخی می کنند تا حد زیادی این شکاف ها را ازبین می برد. به عنوان مثال دعوت برنامه «خندوانه» از روحانیونی مثل حجت الاسلام مرادی، حجت الاسلام سرلک و حجت الاسلام راستگو، حجت الاسلام برمایی و روحی نشان داد که روحانیان هم چهره هایی خندان و شاد هستند و این به از بین رفتن تصور منفی موجود کمک بسیاری کرد.

با این حساب شما به عنوان نماینده ای از جامعه روحانیت و بر خلاف تصور موجود در جامعه مخالفتی با برنامه هایی شبیه به «خندوانه» ندارید؟

آن چیزی که من در «خندوانه» دیده ام این است که جمعی از برنامه سازان دلسوز به صورت شبانه روز برای شاد کردن مردم تلاش می کنند و از همه مهمتر این اتفاق در تلویزیون جمهوری اسلامی ایران رخ می دهد. ما نمی توانیم بگوییم گروهی منافق و نااهل از کشور دیگری آمده اند و سعی در اغفال مردم دارند. اینها دقیقا بچه ها خود ما و دست پرورده های نظام ما هستند که در رسانه ملی خلل شادی آفرینی را احساس کرده اند و در جهت رفع این کمبود گام برداشته اند. به عقیده من «خندوانه» تا به اینجای کار بسیار صادقانه و مخلصانه در جهت یکی از مهمترین تاکیدات اسلام که همان شادی آفرینی است تلاش کرده است و در این نوع رفتار هیچ ضعفی دیده نمی شود. هر چند بعضا خود من هم انتقاداتی به برخی از رویکردهای این برنامه دارم اما اگر قرار باشد نقاط ضعف و قوت در دو کفه ترازو سنجیده شود، الحق و الانصاف که کفه قوت به غایت سنگین تر است.

چه چیزی باعث می شود که شما بر خلاف برخی از هم صنف هایتان به دفاع از «خندوانه» می پردازید؟

بنده معتقدم بسیاری از دستورات دیدنی در اسلام به صورت حداکثری است اما نظام قانونی والای اسلام شرایطی را مهیا کرده که اگر اقدامی حداکثر نیست حداقل تا رسیدن به مرز حداقلی هم منعطف باشد. به عنوان مثال در تمام آیات و سفارشات اسلامی دستور به نماز اول وقت داده شده اما همین اسلام شرایطی را مهیا کرده که اگر کسی نتوانست نماز اول وقتش را به جا بیاورد همچنان تا زمان قضا شدن نماز فرصت ادای دینش را دارد. بنده با چنین نگاهی معتقدم اگر عملکردی صد در صد نیست نباید با بیست درصد و چهل درصد و هفتاد درصدش مورد غضب و نقد جانب دارانه قرار بگیرد. خدا و فرستاده اش این قدر سخت گیری نداشته اند که من بنده های کمترین بخواهیم تا این حد قاضی و حکم دهنده باشیم.

برخی از چهره های مذهبی و رسانه ها که بعضا هم سابقه توهین های گروهی و کلی به جامعه سینما داشته اند بار دیگر با انتقاد از حضور چهره های زن در این برنامه توهین علنی به برنامه «خندوانه» و  رامبد جوان کرده است. نظر شما در این باره چیست؟

اینکه کسی یا رسانه ای به حق یا ناحق علیه هر کسی صحبت نا به جایی کند گردن خود است و اگر این ادعا راست نباشد حق الناس بزرگی به گردن خودش انداخته چرا که این صحبت ها در رسانه‌ها مطرح می شود و موجب انتقال بدبینی و بدگمانی به خیل کثیری از مخاطبان می شود. اما مسئله حضور خانم ها در «خندوانه» یک مقوله قابل تامل است. اگر بنا بر نظر بنده باشد حضور یک خانم در حد متعارف با شکل و ظاهری مناسب با شان یک زن مسلمان در یک برنامه تلویزیونی مشکلی ایجاد نمی کند اما اگر قرار باشد زنی با توجیه اینکه در یک برنامه شاد و طنز حاضر شده، رفتارهای نامناسب از خودش نشان دهد قطعا موضوعی است که نه تنها مورد تایید روحانیت و چهره های مذهبی نیست، بلکه این مسائل به مذاق جامعه هم خوش نمی آید. بنابراین موضوع حضور زنان در «خندوانه» چیزی است که باید با واقع بینی به آن توجه شود و نباید حکم های کلی درباره آن داد.

با وجود دفاعی که از «خندوانه» داشتید، نقطه قوت چنین برنامه ای را در چه چیزی می بینید؟

به عقیده من بزرگترین خدمت چنین برنامه هایی در این است که خانواده ها را در کنار هم جمع می کند. اینکه همه اعضای یک خانواده در ساعتی مشخص حتی به بهانه دیدن یک برنامه در یک اتاق دور هم جمع می شوند مسئله بسیار مهمی است. به همین دلیل است که در یکی از احادیث ثواب نشستن مرد در کنار خانواده اش از اعتکاف در مسجد پیغمبر (ص) بیشتر عنوان شده است.

شما به جز اینکه نماینده ای از جامعه روحانیت و مذهبی جامعه هستید، یک چهره رسانه ای هم به حساب می آیید. شما عملکرد برنامه «خندوانه» را از منظر یک فرد رسانه ای چطور ارزیابی می کنید؟

برنامه «خندوانه» یکی از بهترین الگوها در تجربه های رسانه ای است چرا که به شکلی مستقل از ظرفیت های رسانه ای خود استفاده کرده و تا حد زیادی در همراه کردن مردم با رویکردهایش موفق عمل کرده است. بنده عملکرد رسانه ای «خندوانه» در حوزه های اجتماعی به خصوص برگزاری مسابقاتی در زمینه کتابخوانی را به جد تحسین می کنم و امیدوارم چنین رویکردهایی محدود به یک برنامه و رسانه و شبکه نشود و به تعداد قابل ملاحظه‌ای شاهد تولیدات این چنینی در رسانه ملی‌مان باشیم.