پرسپولیس یا پیروزی؟! پرسشی فراتر از یک نام

جعفر محمدی

چندی پیش، معاون حقوقی سازمان تربیت بدنی در انتقاد از کسانی که باشگاه پیروزی تهران را "پرسپولیس" می خوانند، آنها را متخلف خواند و حتی تصریح کرد که سایت رسمی این باشگاه نیز که از نام پرسپولیس استفاده می کند، تخلف کرده است.

از منظر حقوقی، البته حق با ایشان است زیرا آنچه در اسناد رسمی این باشگاه که متعلق به سازمان تربیت بدنی آمده، همان نام پیروزی است و نه نام پرسپولیس.

با این حال، فارغ از مباحث رسمی و حقوقی، مباحث طرح شده درباره نام این باشگاه پرطرفدار، و البته قهرمانی آن در لیگ برتر کشور، بهانه خوبی است برای ورود به یک بحث دامنه دار و مهم.

***
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، حرکت بزرگی در کشور به راه افتاد که می توان نام آن را "نهضت تغییر نام" ها نامید.

بارزترین نمود این حرکت را می توان در تغییر نام بسیاری از خیابان ها و معابر عمومی و حتی نام برخی شهرها سراغ گرفت.

این حرکت، اما با دو نوع واکنش مردم مواجه شد: درباره نام هایی که به نوعی دارای بار منفی سیاسی نسبت به انقلاب مردم بودند، همراهی گسترده ای شکل گرفت و مثلا نام های شاه، ولیعهد، پهلوی، فرح، 24 اسفند (سالروز تولد رضاخان) و ... که بر روی میدان ها و خیابان ها و بلوارهای شهرهای مختلف گذاشته شده بودند، به نام های دیگری مثل ولی عصر (عج)، امام، هفت تیر، انقلاب، و ... تبدیل شدند و مردم نیز این تغییر را پذیرفتند و به عنوان مثال دیگر کسی به میدان انقلاب کنونی در تهران، میدان 24 اسفند نگفت. اما برخی نام ها که تغییر داده شدند، دارای هیچ گونه بار منفی نبودند و ذکر آنها هیچ ارتباطی به یک طرز تفکر خاص سیاسی یا رژیم پهلوی نداشت مثل بلوار گلبرگ که به نام جانبازان نامیده شد یا میدان نقش جهان اصفهان که به میدان امام خمینی تغییر عنوان یافت.

این تغییرها، برای مردم چندان قابل پذیرش نبود و اکنون، اکثر تهرانی ها، به جای بلوار جانبازان، از بلوار گلبرگ استفاده می کنند. در اصفهان نیز عبارت نقش جهان، بیش از نام امام خمینی برای میدان تاریخی این شهر به کار می رود. این در حالی است که مردم، نام امام خمینی را برای خیابان های جدید و نیز خیابان هایی که نام های منفی سیاسی داشته اند را پذیرا شده اند و به طور فراگیر به کار می برند.

چنین مساله ای درباره نام دو باشگاه فوتبال معروف تهران نیز صدق می کند.

باشگاه استقلال، قبل از انقلاب، "تاج" نام داشت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، که نه تاجی مانده بود و نه تختی و نه شاهی، افکار عمومی به راحتی پذیرفت که به جای "تاج" از کلمه "استقلال" استفاده کند ولی درباره نام پرسپولیس، این اتفاق رخ نداد، هر چند که نام جدیدی که برایش انتخاب کرده بودند، زیبا و با مسمی بود: پیروزی.

علت نیز کاملا مشخص است. پرسپولیس، نه تنها بار منفی ندارد بلکه بخشی از تاریخ و تمدن کهن ملت ایران است. پرسپولیس، نام دیگر "تخت جمشید" است و اتفاقا در جهان، این شاهکار تاریخی را بیش از آنکه به نام تخت جمشید بشناسند، "پرسپولیس" می شناسند.
البته در جریان تندروی های برخی افراد و گروهها در اوایل انقلاب، این تغییر نام چندان شگفت انگیز نبود.

معروف است که در آن زمان، آیت الله خلخالی، عزم آن کرده بود که مجموعه تاریخی تخت جمشید را به عنوان نمادی از ستمشاهی تخریب کند ولی انقلابیون معتدل و عقل گرا، مانع از بروز این فاجعه بزرگ شدند و اینک، این اثر، در زمره آثاری است که ملت ایران بدان فخر می کند و دولت نیز برای نگهداری از آن و نیز معرفی اش در سطح جهان، بودجه جداگانه اختصاص می دهد.

در واقع، با حذف تندروی های اوایل انقلاب، حتی زمینه های سیاسی اولیه نیز برای تغییر نام پرسپولیس به پیروزی نیز از بین رفته است به گونه ای که اکثر قریب به اتفاق هواداران، بازیکنان ، کادر آن و حتی رقیبان این تیم، بدان پرسپولیس می گویند و جالب اینکه نشانی اینترنتی سایت رسمی این باشگاه نیز پرسپولیس است و نه پیروزی.

در جهان امروز، داشتن سابقه تاریخی و تمدنی، به عنوان یک امتیاز ارزشمند تلقی می شود و کشورهای تازه تاسیس و فاقد این پیشینه های تاریخی، همواره به دارندگان ریشه های تمدنی، غبطه می خورند و حتی بعضا درصدد تاریخ سازی برمی آیند تا این نقیصه بزرگ را جبران کنند. به عنوان مثال، هم اکنون، سالهاست که باستان شناسان اسراییلی، حتی صحراهای اردن را زیرورو می کنند تا بلکه کوزه شکسته ای، بقایای شهری یا اسکلتی پیدا کنند و آن را به گذشتگان شان منسوب کنند و پیشینه ای برای خود دست و پا نمایند.

اما در ایران، که آثار تاریخ و تمدن و فرهنگ در جای جای آن عیان است، قدر این پیشینه ارزشمند و کم نظیر، آن طور که باید، دانسته نمی شود که تغییر نام تاریخی "پرسپولیس" به"پیروزی"، تنها یکی از مصادیق این ادعاست.

وقتی این تیم، با نام پرسپولیس به کشورهای دیگر می رود یا نام آن به عنوان "پرسپولیس" در رسانه های بین المللی منتشر می شود، علاوه بر ابعاد خاص ورزشی، این پیام نیز به طور خودکار به جهانیان عرضه می شود که ایران، سرزمینی است متمدن، کهن و با پیشینه تاریخی که "پرسپولیس"، نمادی از آن به شمار می رود.

حال وقتی با یک نام می توانیم چنین تبلیغ بزرگ و رایگانی برای کشورمان انجام دهیم، چه دلیلی دارد که پا بر روی تاریخ مان بگذاریم و از بازگشت این تیم به نام اصلی اش، یعنی "پرسپولیس" دفاع نکنیم؟

مسوولان تربیت بدنی هم قطعا می دانند که هر نامی جز پرسپولیس ره این باشگاه نهاده شود، هیچ استقبالی از آن نمی شود زیرا دلیلی وجود ندارد که یک نام معتبر و شناخته شده تاریخی و حتی بین المللی، از یکی از محبوب ترین و پرطرفدارترین باشگاه های کشور، گرفته شود و نامی عمومی مثل پیروزی بر آن نهاده شود.

تغییر نام رسمی این باشگاه از پیروزی به پرسپولیس، نه تنها مطالبه قریب به اتفاق هواداران و بسیاری از مردم ایران است، بلکه دوگانگی موجود بین سازمان تربیت بدنی (که این باشگاه را پیروزی می خواند) و اکثر مردم (که آن را پرسپولیس می نامند)، نیز از بین می برد.

فراموش نکنیم اگر تاریخ شکوهند مان را به باد فراموشی بسپاریم یا آن را تخطئه کنیم، هرگز نخواهیم توانست ایران امروز را نیز پرشکوه و باصلابت بسازیم.

کانال عصر ایران در تلگرام