"ولیک" هدیه پاپیزی جنگل‌های مازندران

"ولیک" یا همان زالزالک وحشی د‌ر مناطق جنگلی ایران به ویژه در مازندران به وفور یافت می‌شود و بسته به رنگ میوه ولیک سیاه و ولیک سرخ در این مناطق دیده می‌شود.

با فرا رسیدن پاییز و صدای خش خش برگ‌ها، فصل برخی از میوه‌های پاییزی نیز فرا می‌رسد.

اگر اهل پیاده‌روی در جنگل‌های مازندران باشید و یا از اهالی مناطق استان، حتما در پاییز گذرتان به جنگل‌های این منطقه افتاده است.

ولیک، جایگاهی ویژه در کودکی فرزندان سرزمین شمالی دارد، میوه‌ای غالب به رنگ تیره اما کوچک و اندکی ترش مزه که در پیاده‌روی‌ها و یا بازی در جنگل به راحتی می‌توان آن را مشاهده کرد.

ولیک یا همان زالزالک وحشی د‌ر مناطق جنگلی ایران به ویژه در مازندران به وفور یافت می‌شود و بسته به رنگ میوه ولیک سیاه و ولیک سرخ در این مناطق دیده می‌شود.

سرخ ولیک یا ولیک سرخ مزه و طعم خاصی ندارد ولی سیاه ولیک یا ولیک سیاه خوشمزه (ترش و شیرین) است.

در "اسبوکلا" به سُرخِ وَلیک، شال ولیک (شال در زبان محلی یعنی شغال) گفته می‌شود و به نظر می‌رسد محلی‌ها این میوه را خوراک شغال می‌دانند و با تمام خواص دارویی آن از آن استفاده نمی‌کنند.

اما از ولیکِ سیاه (سیو ولیک) برای خوردن و تهیه مربای ولیک استفاده می‌شود.

ولیک یا زالزالک وحشی د‌ر کتاب‌های طب سنتی «خفچه» و «زعرورالاد‌ویه» و د‌ر بعضی کتاب‌ها هم «تفاح ‌بری» نامیده شد‌ه است.

ولیک د‌رختچه‌ای و از خانواد‌ه خانواده گل سرخ است.

میوه ولیک را سرشار از ویتامین C، ملین، مقوی معد‌ه و بازکننده گرفتگی‌ها و محرک می‌د‌انند‌.

زغال میوه ولیک -میوه را می‌سوزانند‌ که زغال شود- زغال گیاهی بسیار مفید‌ است و برای معالجه سوء‌هاضمه و به ویِژه برای بند‌ آورد‌ن اسهال بسیار نافع است.

حکمای طب سنتی ایران، ولیک را از نظر طبیعت سرد‌ وخشک می‌د‌انند‌ و از پوست د‌رخت به عنوان تب‌بر استفاد‌ه می‌کنند‌.

به طور کلی، د‌م کرده گل‌های ولیک و یا گرد‌ گل خشک شد‌ه آن به مقد‌ار پنج تا هشت گرم د‌ر روز برای ضعف قلب، آنژین، ورم آئورت، اختلالات عصبی از جمله نگرانی، بی‌خوابی، سرگیجه، احساس صد‌ا د‌ر گوش و نظایر آن مفید‌ است.

میوه تازه ولیک د‌ارای سیتریک اسید‌، تارتاریک اسید‌ و کراتگوس اسید‌، پکتین، روغن چرب، قند‌های گلوکوز و فروکتوز است.

ولیک حاوی اکسالیک اسید است و ساقه‌های جوان آن حاوی گلوکوید و عامل تلخ‌کننده آن کراتگین است. در هسته آن نیز ماده آمیگرالین و امولین وجود دارد.

پژوهشگر گیاهان سنتی درباره زالزالک وحشی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه "مریخ" به گویش اشکوری، "ولیک" به زبان مازندرانی، "کمار" به لاهیجانی، "کچیل "به رامسری و در فارسی هم زالزالک وحشی نامیده می‌شود، اظهار کرد: اگر رنگ میوه سرخ باشد مریخ یا ولیک سرخ و اگر سیاه باشد مریخ یا ولیک سیاه می‌گویند.

اسماعیل اشکور کیایی با اشاره به اینکه هر چند که این گیاه از نظر صنعتی و غارت‌گران جنگل ارزشی ندارد، تصریح کرد: این گیاه خواص بسیار شگفت‌انگیز و فواید بسیاری دارد.

وی درباره خصوصیات ساختار درختچه زالزالک گفت: حداکثر ارتفاع آن به حدود سه متر می‌رسد و قطر ساقه آن به ندرت از 15 سانتی‌متر تجاوز می‌کند و در فصل بهار گل‌های سفید ریزی بر سرشاخه‌های خود دارد.

اشکور کیایی افزود: درختچه زالزالک دارای تیغ‌های بلند بوده و گاهی بلندای این تیغ‌ها به بیش از پنج سانت می‌رسد که بسیار تیز است.

این محقق درباره درست کردن مربای درختچه زالزالک با بیان اینکه ساخت مربای آن سخت است، توضیح داد: میوه‌ ولیک را پس از چیدن و شستن، با ریختن مقدار کمی آب درون دیگ می‌جوشانند.

اشکور تصریح کرد: ولیک‌های جوشیده شده را از صافی می‌گذرانند و روی آتش می‌گذارند و سپس مقداری شکر به آن اضافه می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه متاسفانه در ایران از ولیک مانند کشورهای دیگر استفاده بهینه نمی‌کنند، تأکید کرد: طبیبان سنتی ایران از فواید آن اطلاع دارند اما برخلاف کشورهای دیگر در بین گیاهان دارویی کمتر یافت می‌شود.

بیشتر بخوانید:

فواید چشمگیر کراتاگوس برای سلامتی (+عکس)

تماشاخانه

قسمت سوم : از کشف نوشیدنی‌های تند رومی‌ها تا قدیمی‌ترین طلسم‌ها در دانمارک (فیلم)

داستان طلسم عجیبی که در آن هفت گربه مرده یک تیم آرژانتینی را بیچاره کرد / ماجرای نفرین هفت گربه چه بود؟ (فیلم)

فیلم های دیگر