مهر 1393/ نمایش بچه پولدارها در فضای مجازی

 عصر ایران – اگر مردم اسکاتلند در همه پرسی 28 شهریور 1393 به پایان اتحاد با بریتانیا رای مثبت داده بودند و به استقلال «نه» نمی گفتند، تمام مهرماه شاهد ابراز خرسندی در صدا و سیما و حامیان گفتمان اشغال سفارت انگلستان در تهران بودیم اما این اتفاق نیفتاد زیرا پاسخ اکثریت اسکاتلندی ها به جدایی «نه» بود و ترجیح دادند پس از 306 سال به اتحاد خود هم چنان ادامه دهند.

  اگر نتیجه همه پرسی غیر این رقم می خورد، چه بسا در اولین پنج شنبه مهرماه و در سومین روز پاییز شاهد بازپخش فیلم «شجاع دل» با کارگردانی و بازی «مل گیبسون» بودیم.

  همان فیلمی که 27 شهریورماه پخش شد و آنان که از انگیزه سیاسی این انتخاب خبر نداشتند احتمالا شگفت زده شدند که تلویزیون چه قدر خوش سلیقه شده که یک فیلم با 10 نامزدی اُسکار در سال 1995 را برای پخش برگزیده است؛ داستان قهرمانی شوالیه ای که برای استقلال اسکاتلند مبارزه کرد و البته ناکام ماند و سرش را با گیوتین جدا کردند.

  مهر ماه می توانست یک فصل تازه ضد انگلیسی را در محافل و رسانه های خاص در ایران رقم بزند اما «نه» اسکاتلندی ها به جدایی این فضا را ایجاد نکرد.

  در آغاز ماه همچون سال های پیش، رییس جمهوری ایران و برای دومین بار حسن روحانی به نیویورک رفت و در اجلاس سران در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد. این بار اما از مکالمه تلفنی با رییس جمهوری آمریکا هم خبری نبود چه رسد به آن که تابوی دیدار شکسته شود.

  روحانی در نیویورک با کریستین امان پور خبرنگار مشهور ایرانی تبار مصاحبه کرد. گفت و گویی که یاد آور مصاحبه او با رییس جمهوری اسبق ایران در زمستان سال 1376 بود.
 
  این بار یک جمله از پاسخ های رییس جمهور روحانی در فضای مجازی بحث انگیز شد. آنجا که گفت: «فکر نمی کنم کسی در ایران به صِرف این که مطلبی نوشته زندانی باشد».

   روحانی مستقیما به ایران بازنگشت و به روسیه هم رفت. این بار دیگر بحث خاصی درباره سفر به نیویورک درنگرفت. در میانه مهر ماه اما به دانشگاه تهران رفت تا در آیین آغاز سال تحصیلی دانشگاه ها شرکت کند.

  سال قبل و در نخستین حضور در مقام رییس جمهوری نیز دولت او وزیر علوم نداشت زیرا مجلس اصولگرا به گزینه پیشنهادی – جعفر میلی منفرد- رای اعتماد نداده بود و در دومین سال هم باز رییس جمهوری در معیت سرپرست وزارت علوم و نه همراه وزیر به دانشگاه تهران رفت چون وزیر را در 29 مرداد به زیر کشیده بودند.
 
  مهم ترین جمله ای که حسن روحانی در این مراسم بر زبان آورد این بود: «بورسیه و ما ادریک البورسیه». اشاره به بورسیه های غیر قانونی و به صورت غیر مستقیم ربط دادن استیضاح فرجی دانا به این موضوع. این در حالی بود که پیش از آن محمد علی نجفی در جایگاه سرپرست وزارت علوم گفته بود: «ارزیابی های اولیه نشان می دهد 2000 نفر مشکل نداشتند اما پرونده 1100 نفر باقی مانده است . 450 نفر بررسی شده و 650 نفر در حال بررسی است.»

  رییس جمهوری در سخنان خود همچنین فاش کرد پس از جعفرمیلی منفرد قصد معرفی جعفر توفیقی را داشته « اما آن قدر از یمین و یسار فشار آوردند که سر فرود آوردیم تا آرامش دانشگاه حفظ شود.»

  از اتفاقات جالب دیگر در این ماه نامه محمود احمدی نژاد به سید حسن خمینی بود که در آن از یادگار امام خواسته بود «بخشی از موزه در حال ساخت در حرم امام خمینی به استقرار هدایای گروه های مردمی و دولت ها و شخصیت های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و داخلی بین المللی در دوره خدمت گزاری در ریاست جمهوری اختصاص یابد».

  این نامه به دو دلیل جالب بود: نخست این که یک سال قبل از آن ادعا شده بود «2283 قطعه ازهدایای بخشیده شده به رییس جمهورسابق در 4 کامیون و با 5 اتومبیل زرهی از نهاد ریاست جمهوری خارج شده است.»

  از سوی دیگر در کتاب «از نیاوران تا پاستور» به قلم امیر رضا پُرحلم آمده است: «یکی از افراد نزدیک به دولت دهم به یک خبرنگار گفت اسنادی که مشخصات این اموال را ثبت کرده امحا شده است».

  وجه دیگر اما اصل نامه به یادگار امام خمینی بود زیرا رفتار محمود احمدی نژاد در 14 خرداد 1389 و 4 سال قبل فرایاد آمد که چگونه سخنان خود را به عمد طولانی کرد تا نوبت به نطق تولیت آستان امام خمینی و میزبان نرسد! پاسخی به این نامه از جانب سید حسن منتشر نشد و شاید هم به صورت خصوصی یا شفاهی پیغام فرستاده باشد که موزه چنان که از نام و محل آن برمی آید مربوط به امام خمینی است و بهتر است هدایا را به نهاد ریاست جمهوری بسپارد یا هر کار دیگر که دوست دارد انجام دهد.

  در همین ماه اعضای جبهه پایداری در همایش هم گرایی اصولگرایان گرد هم آمدند. این بارهم آنان به محل سفارت سابق آمریکا رفتند. سخنران افتتاحیه آیت الله مصباح یزدی بود اما چهره هایی چون آیت الله محمد یزدی (که در پایان همین سال به شکل غافل گیر کننده ای رییس مجلس خبرگان شد) به اضافه ناطق نوری، علی لاریجانی، علی اکبر ولایتی، محسن رضایی و محمد باقر قالیباف و حتی نزدیک ترین اصول گرای سنتی به جبهه پایداری – محمد رضا باهنر- غایب بودند. یک سایت نزدیک به محسن رضایی تیتر زد: «جبهه پایداری اصول گرایی را به نام خود سند زد» و دیگری هم نوشت: «وحدت پایداری ها با خودشان».

  این همایش نشان داد که اختلاف و شکاف در جبهه اصول گرایی همچنان باقی است و مصباح یزدی بی میل نیست نقش آیت الله مهدوی کنی را در میان اصول گرایان ایفا کند. (دبیر کل جامعه روحانیت مبارز همچنان در کما بود).

  کیهان اما غیبت چهره های اصول گرا را کم اهمیت جلوه داد و نوشت:«اصلاح طلبان، حاضر نبودن چهره هایی مانند قالیباف و محسن رضایی را برجسته و تلاش کردند همایش طیف های گوناگون را به یک طیف خاص فرو کاهند و به بد گمانی ها دامن بزنند حال آن که قرار نبود همایش شنبه گردهمایی نامزدهای انتخاباتی باشد و درآن از جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین تا موتلفه و جبهه پایداری و رهپویان و طیف های جوان اصول گرایان حضور داشتند.»

  در فضای تازه ای که در پی سخنان ابراهیم حاتمی کیا در برنامه تلویزیونی «هفت» ایجاد شده بود، حبیب احمد زاده مستند ساز و داستان نویس متن گفت و گوی تلفنی خود با عباس کیارستمی را منتشر کرد. کارگردان جهانی سینمای ایران در این مصاحبه گفت:

  «ما همه نسبت به رزمندگان دِین داریم. حتی من تصور نمی کنم کسانی که ضد انقلاب هستند نیز چه در داخل و چه در خارج ایران بتوانند در این دِین شک کنند. البته چند شب پیش دیدم مجری تلویزیون ایران با لحنی هیجانی و تحریک کننده ادعا می کرد من نسبت به حماسه ای که این جوانان خلق کردند وفاداری نداشتم و پیشنهاد کرد پوزش بخواهم و بگویم سخنان من اشتباه لفظی بوده تا قضیه به سرانجام برسد اما من نفهمیدم بابت چه چیزی باید پوزش بخواهم در حالی که سخنی در نفی حماسه آفرینی نگفتم. بلکه جنگ را اساسا بیهوده می دانم اما مسوولیت آن با آغاز کننده است نه دفاع کننده و جنگ عراق هم به ما تحمیل شد.»

  اما این تنها کیارستمی نبود که به ادعاهای حاتمی کیا پاسخ داد. مصطفی میرسلیم و علی اکبر ولایتی وزیران ارشاد و خارجه در دولت سازندگی ادعای فشار وزارت خارجه برای ارسال فیلم « طعم گیلاس» به جشنواره خارجی را رد کردند.
      
مهم ترین اتفاق مهرماه 1393 را اما نه در عرصه سیاست باید جُست و نه حتی فرهنگ و هنر یا ورزش. بلکه رخداد خبر ساز مهر ماه 93 ایجاد صفحه ای با عنوان «بچه پولدارها» در اینستاگرام (یکی از شبکه های اجتماعی با قابلیت تصویری) بود که در آن بچه پولدارها به واقعیت تلخ تشدید فاصله طبقاتی و حاکم شدن پول به عنوان مهم ترین ارزش در جامعه ای با بالاترین داعیه ها درباره معنویت می بالیدند.



  هر چند دهک دهم درآمدی ایران، ثروتمندترین اقشار ایران را در خود جای داده و دو میلیون نفر جمعیت دارد که در خانه هایی با وسعت بالای 500 متر مربع زندگی می کنند اما آمارها نشان می دهد 66 درصد خانوارهای ایرانی در واحدهای زیر 100 متر مربع زندگی می کنند و 22 درصد از آنان، حتی زیر 60 متر.

      این صفحه البته به دستور مقامات مسدود شد تا بدون فیلتر قابل دسترسی نباشد اما به شکل گسترده ای مورد توجه رسانه ها و جامعه شناسان قرار گرفت و برخی را هم به یاد شعارهای آغاز انقلاب و آرمان های کاهش فاصله طبقاتی انداخت.

  در رسانه های جهان نیز بازتاب داشت. نیویورک پست آمریکا نوشت: «تصاویر مشابه است. فرقی نمی کند در آمریکا باشی یا در ایران. اگر در زمره یک درصد اولترا پولدارها باشی زندگی ات در همه جای دنیا شبیه هم است.»

  تایمز لندن هم نوشت: « پدران بسیاری از این جوانان، افراد غیر قابل دسترسی هستند و اگر مشکلی برای جوانان پیش بیاید می توانند آنها را پنهان کنند.»

  «بیزنس این سایدر» هم نوشت: «نمایشگاه رایگانی از ثروت با عنوان بچه پولدارهای تهران که در شبکه های اجتماعی به راه افتاد برای بسیاری از مردم ایران تعجب برانگیز بوده است. گوشی های آیفون، ساعت های لوکس، اتومبیل های گران قیمت و اقلام بسیار لوکس دیگر نشان می دهد ثروت مندان از تحریم ها آسیب ندیده اند.»

  البته دقیق تر این بود که بنویسد «تحریم ها شماری از آنان را ثروتمندتر کرده است.»