رتبه پایین ایران از نظر کیفیت رژیم غذایی

در دهه‌های اخیر گسترش بحران‌های اقتصادی و توسعه جنگ‌های داخلی در بسیاری از کشور‌های در حال توسعه یا توسعه‌نیافته با عواقب اجتماعی گسترده‌ای همراه بود. شیوع سوءتغذیه در بخشی از جمعیت این کشور‌ها به ویژه در میان کودکان زیر 5 سال از جمله آسیب‌های بهداشتی و اجتماعی است که این روزها دنیا با آن روبه‌رو است.

به گزارش آرمان، بر اساس گزارش‌های سازمان خوار و بار جهانی (فائو)، در حال حاضر، 880 میلیون نفر در جهان غذای کافی برای خوردن ندارند و فقر تغذیه‌ای هر ساله باعث مرگ 2/6 میلیون کودک زیر پنج سال می‌‌شود که این میزان معادل یک سوم جمعیت کودکان جهان است. همچون بسیاری از کشور‌ها، ایران نیز با موضوع سوءتغذیه و امنیت سبدغذایی شهروندان مواجه است. 

به تازگی مدیرکل دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور از وجود سوءتغذیه و ناامنی غذایی در پنج استان کهگیلویه و بویراحمد، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان و خوزستان خبر داد و گفت: بر اساس مطالعات میدانی و بررسی‌های انجام شده کمبود ریزمغذی‌ها، آهن و انواع ویتامین‌ها به ویژه در کودکان دو تا پنج سال، دانش‌آموزان و زنان باردار در این استان‌ها رو به افزایش است.

به گزارش ایرنا، زهرا عبداللهی با اشاره به میزان کوتاهی قد در این استان‌های محروم از جمله کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: میانگین کوتاهی قد در برخی از این استان‌ها بیش از دو برابر شاخص کشوری است. در واقع، در حالی که شاخص کشوری میانگین قد هم‌اکنون شش درصد است در استان کهگیلویه و بویراحمد این میزان با دو برابر افزایش حدود 12درصد است. با وجود شیوع سوءتغذیه در برخی از مناطق محروم کشور، درحال حاضر آمار دقیقی از تعداد افرادی که به سوءتغذیه دچار هستند در دسترس نیست.

پیش‌تر ناصر ایروان‌منش، مدیرکل بهداشت، درمان و امور بیمه کمیته امداد امام خمینی (ره) اعلام کرد که براساس آمار و گزارش‌های رسیده به این سازمان بیش از 200 هزار نفر از کودکان زیر شش سال در کل کشور دچار سوءتغذیه هستند که این نهاد به لحاظ مالی تنها می‌‌تواند تا 50 هزار کودک را زیر پوشش قرار دهد. اعلام این آمار در حالی است که برخی از منابع غیر رسمی از ابتلای حداقل 800 هزار کودک به سوءتغذیه خبر داده‌اند.

 مقابله با سوءتغذیه؛ از شیر رایگان تا توزیع مکمل‌ها

مبتنی بر رتبه‌بندی جهانی کشورها از حیث کیفیت غذا و رژیم غذایی، ایران در میان 125 کشور دنیا رتبه 80 را به خود اختصاص داده است. جایگاه ایران در رتبه‌بندی کیفیت رژیم غذایی نشان می‌‌دهد که وضعیت کشور از این حیث چندان خوشبینانه نیست.

از همین رو، در سال‌های اخیر، ایجاد اختلال در روند رشد این قشر از جامعه به واسطه سوءتغذیه، مسئولان را بر آن داشت تا با تدوین برنامه‌ها و اجرای طرح‌های حمایتی در مهد‌های کودک و مدارس، شرایط را برای تغذیه سالم کودکان فراهم کنند. توزیع شیر رایگان در مدارس ابتدایی و اجرای طرح یک وعده غذای گرم در مهد‌های کودک برخی از استان‌ها از جمله برنامه‌هایی است که در چند سال اخیر از سوی سازمان‌های ذیربط صورت گرفته است.

ضمن اینکه طرح توزیع مکمل مگادوز ویتامین D به میزان 50 هزار واحد در طول 9 ماه تحصیلی در سطح مدارس کشور و همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید از دیگر راهبردهای اساسی برای مقابله با سوءتغذیه و کمبود ریزمغذی‌ها در بین دانش‌آموزان است.

 جای خالی پروتئین‌ها در سبد غذایی خانوار

معضل سوءتغذیه در دنیای امروز بیش از هر چیز موضوعی برخاسته از شرایط اجتماعی و فقر اقتصادی جوامع است. نا آگاهی مردم نسبت به رژیم غذایی مناسب و تهیه سبد غذایی مغذی به همراه مشکلات اقتصادی و ناتوانی بسیاری از خانواده‌ها از تامین موادغذایی موردنیاز بدن موجب شد تا در سال‌های اخیر سوءتغذیه به یکی از نگرانی‌های بشر در مورد کودکان امروز دنیا تبدیل شود. در ایران نیز همزمان با رشد تورم در چند سال اخیر و به دنبال آن کاهش قدرت خرید شهروندان، موضوع سوءتغذیه در اقشار محروم جامعه به خوبی خود را نمایان کرده است.

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، با افزایش هزینه محصولات خوراکی طی سال‌های  87 تا 90، حدود 30 درصد جامعه کمتر از 2 هزار و صد کیلوکالری دریافت داشته‌اند. این میزان 16 درصد کمتر از متوسط مورد انتظار دریافت انرژی روزانه و به نحوی به معنی سوءتغذیه است. همچنین، از حیث مصرف پروتئین، در این سال‌ها حدود 50 درصد افراد جامعه بین 23 تا 63 درصد کمتر از حد انتظار دریافت کرده‌اند که آثار سوءتغذیه‌ای آن به ویژه برای کودکان و نوجوانان غیر قابل‌جبران و بسیار پرهزینه خواهد بود.

به گفته کارشناسان، تغییر و افزایش قیمت محصولاتی نظیر گوشت قرمز، برخی میوه‌ها، شیر و فرآورده‌های آن در دهه اخیر و افزایش قیمت اخیر گوشت مرغ و بعضاً تخم مرغ در کنار نوسانات فصلی قیمت بعضی از محصولات، امنیت غذائی و سلامت جامعه را تهدید می‌‌کند.

در واقع، می‌‌توان گفت در سبد غذایی دهک‌های کم درآمد گوشت قرمز رو به حذف است. مصارف میوه و سبزی کاهش قابل ملاحظه دارد و جامعه برای تامین انرژی کماکان به نان و شکر و روغن متکی است.

مصرف شیر به عنوان منبع تامین پروتئین با اینکه در قانون برنامه چهارم و پنجم به آن تاکید شده، با کاهش  روبه‌رو است. حتی روند افزایش قیمت حبوبات هم امکان دسترسی گروه‌های کم‌درآمد به پروتئین ارزان گیاهی را کاهش داده است. البته در کنار این موضوعات باید اعلام نگرانی مراجع مختلف به ویژه پزشکان از تهدید‌های ناشی از غیربهداشتی بودن تولیدات کشاورزی یا وجود مواد شیمیایی غیرمجاز در محصولات کشاورزی عرضه شده در جامعه را باید اضافه کرد.

به این ترتیب، با وجود آنکه بارها  آمار‌هایی از رشد تولید محصولات و روند رو به افزایش واردات، از سوی مسئولان اعلام می‌‌شود اما افزایش مستمر قیمت بسیاری از کالاهای مهم، میزان دسترسی به سبد مطلوب غذا و در نتیجه سطح امنیت غذایی آحاد جامعه را کاهش داده است. این روند گروه‌های با درآمد پایین و حتی متوسط را با تهدید جدی روبه‌رو کرده که هزینه‌های آشکار و پنهان و حتی غیرقابل‌جبرانی را به کشور تحمیل می‌‌کند.

 یارانه گوشت و لبنیات

رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران با اشاره به عوارض سوءتغذیه در کودکان می‌‌گوید: به دلیل رشد استخوان‌ها، مغز، کبد و سایر اعضای بدن، کودکان در سنین رشد نیاز به مواد غذایی و ریزمغذی‌های لازم دارند. در شرایطی که بدن در سنین خاص این مواد را دریافت نکند، با مشکلاتی در تعادل، قد، کارکرد مغز و مهم‌تر از همه اختلال در عملکرد کبد روبه‌رو می‌‌شود که در موارد حاد می‌‌تواند به پیوند کبد منجر شود.

ایرج خسرونیا در ادامه تصریح می‌‌کند: به تمام این موارد باید اختلال بینایی و حتی شنوایی را اضافه کرد. در واقع، زمانی که فرد در معرض سوءتغذیه قرار دارد، تمامی بخش‌های بدن کارکرد خود را از دست می‌‌دهد. او با اشاره به نقش دولت در کمرنگ شدن مشکلات تغذیه در کشور عنوان می‌‌کند: متاسفانه در حال حاضر، لبنیات و گوشت به دلیل  گرانی از سفره خانواده حذف شده‌اند.

این در حالی است که بدن کودک به چند وعده گوشت و پروتئین در هفته نیاز دارد. او در پایان مطرح می‌‌کند: به اعتقاد من، دولت به جای یارانه نقدی باید لبنیات و گوشت رایگان را در اختیار خانواده‌ها قرار دهد به این امید که شاید از مشکلات تغذیه در تمامی آحاد جامعه به ویژه کودکان کاسته شود.