فرسودگي گرمايي يكي از سه سندروم مربوط به گرماي هواست كه گرفتگي عضلات در اثر گرما (كرامپ گرمايي) خفيفترين و گرمازدگي شديدترين آن هاست.
دلايل بروز خستگي گرمايي عبارتند از: دماي بالاي هوا مخصوصا وقتي رطوبت هوا هم زياد باشد و فعاليت شديد بدني. اگر خستگي گرمايي فورا درمان نشود، منجر به بروز گرمازدگي خواهد شد كه خطرناك و كشنده است. خوشبختانه ميتوان از خستگي گرمايي جلوگيري كرد.
ناتواني بدن در خنك كردن خودشدر هواي گرم، بدن اصولا با عرق كردن خودش را خنك ميكند. تبخير عرق از سطح پوست باعث تنظيم دماي بدن ميشود. اما وقتي در هواي گرم و مرطوب به طور شديد ورزش ميكنيد و يا بيش از حد كار و تقلا ميكنيد، بدن نميتواند به اندازه كافي خودش را خنك كند. در نتيجه دچار كرامپ گرمايي يعني گرفتگي عضلات در اثر گرما ميشويد كه خفيفترين نوع بيماري مرتبط با گرماي هواست.
علائم كرامپ گرمايي معمولا شامل تعريق زياد، احساس خستگي، تشنگي و گرفتگي عضلات است. درمان سريع كرامپ گرمايي مانع تبديل آن به خستگي گرمايي ميشود. شما معمولا ميتوانيد با نوشيدن مايعات حاوي الكتروليت مثل نوشابه ورزشي، رفتن به يك مكان خنك مثل اتاق كولر دار و يا محل سايه و نيز استراحت كردن كرامپ گرمايي را برطرف كنيد.
نشانه هاعلائم خستگي گرمايي به طور ناگهاني و يا به تدريج بروز ميكنند، مخصوصا در طي ورزش طولاني مدت. علائم احتمالي آن عبارتند از: پوست سرد و مرطوب با برآمدگيهايي روي آن، عرق كردن بيش از حد، - نبض ضعيف و تند، ضعف و غش، افت فشار خون به محض ايستادن، سرگيجه، گرفتگي عضلات، خستگي، حالت تهوع، سردرد.
اگر فكر ميكنيد دچار خستگي گرمايي شده ايد، تمام كارهاي خود را كنار بگذاريد و استراحت كنيد. به يك محل خنك برويد. آب خنك و يا نوشيدني ورزشي بنوشيد. اگر علائم شما بدتر شدند و يا طي يك ساعت خوب نشدند، به پزشك مراجعه كنيد. اگر دماي بدن شما به 40 درجه سانتي گراد و يا بيشتر رسيد، فورا نزد پزشك برويد.
عللگرماي بدن همراه با گرماي محيط اطراف، دماي داخلي بدن را تشكيل ميدهند. در هواي گرم بايستي بدن، گرمايي را كه از محيط بهدست ميآورد، تنظيم كند (در هواي سرد هم گرمايي را كه از دست ميدهد) تا دماي طبيعي بدن كه حدود 37 درجه سانتي گراد است، حفظ شود.
عوارضعدم درمان فرسودگي گرمايي منجر به گرمازدگي خواهد شد كه خطرناك است و وقتي دماي بدن به 40 درجه سانتيگراد يا بالاتر ميرسد، رخ ميدهد. گرمازدگي نياز فوري به مراقبت پزشكي دارد تا از آسيب مغز و ساير اندامهاي حياتي كه باعث مرگ فرد ميشود، جلوگيري كند.راههاي تشخيص، درمان و جلوگيري از فرسودگي ناشي از گرما را در مطلب بعدي برايتان خواهيم گفت.
عوامل خطرهر فردي ميتواند دچار خستگي گرمايي شود، ولي برخي عوامل حساسيت شما را نسبت به گرماي هوا افزايش ميدهند، مانند:
1- سن كم و سن بالا: كودكان كمتر از 4 سال و بزرگسالان بالاتر از 65 سال در معرض خطر بيشتري براي ابتلاي به خستگي گرمايي هستند، زيرا توانايي بدن براي تنظيم دماي خود در كودكان هنوز كامل نشده است و در افراد پير هم در اثر بيماريها، مصرف داروها و ساير عوامل كاهش مييابد.
2- برخي داروها: داروهايي كه روي توانايي بدن براي حفظ آب خود و عكس العمل مناسب به گرما موثرند عبارتند از: داروهاي فشارخون بالا و بيماريهاي قلبي (بتابلوكرها و ديورتيك ها)، داروهاي ضدحساسيت يا ضد آلرژي (آنتي هيستامين ها) و داروهاي آرام بخش و يا ضد روان پريشي. به علاوه برخي داروهاي غير قانوني و غير مجاز مثل كوكايين، آمفتامين و اكستاسي ميتوانند دماي داخلي بدن را افزايش دهند.
3- چاقي: وزن اضافي بدن روي توانايي بدن براي تنظيم دماي خودش موثر است و باعث ميشود بدن گرماي بيشتري را نگه دارد.
4- تغييرات ناگهاني دماي هوا: اگر شما به گرما عادت نداشته باشيد، بيشتر دچار بيماريهاي ناشي از گرما مثل خستگي گرمايي خواهيد شد. اگر در يك شهر خنك زندگي ميكنيد و به يك منطقه با آب و هواي گرم سفر كنيد و يا اگر جايي زندگي ميكنيد كه موج گرمايي در آنجا زودتر شروع ميشود، در معرض خطر ابتلا به بيماريهاي مرتبط با گرماي هوا خواهيد بود، زيرا بدن نميتواند به راحتي به دماي بالاي هوا عادت كند.
5- بالا بودن شاخص گرماي هوا: شاخص گرماي هوا، مقدار دماي خاصي است كه هم دماي بيرون و هم رطوبت را در نظر ميگيرد. وقتي كه رطوبت هوا بالاست، عرق نميتواند به راحتي تبخير شود و بدن سختتر ميتواند خودش را خنك كند و در نتيجه باعث بروز خستگي گرمايي و گرمازدگي در فرد ميشود. وقتي شاخص گرما 33 درجه سانتيگراد يا بيشتر است، بايستي اقدامات لازم را براي خنك نگه داشتن خود انجام دهيد.
منبع: روزنامه آرمان