مهارت هاي کنترل خشم در زندگي زناشويي

میگنا - خشم، هيجاني طبيعي است که همه ما آن را در زندگي تجربه مي کنيم، اما زماني که به دفعات اتفاق بيفتد و نحوه ابراز آن مناسب نباشد مي تواند به يک حس مخرب و ويرانگر تبديل شود و پيامدهاي ناگواري را براي فرد و اطرافيان رقم زند. خشم اغلب بر اثر واکنش شخص نسبت به رفتار ناشايست ديگران بروز مي کند. خشم مي تواند يک رنجش و ناراحتي جزئي باشد و يا در نوع حاد، واکنشي جنون آميز باشد. واکنش افراد مختلف در مقابل احساس خشم متفاوت است. برخي ازافراد خشم خود را فرو مي خورند و نمي  خواهند کسي متوجه شود آن ها تا چه حد عصباني و ناراحت هستند. آن ها به شدت رفتار خود را کنترل مي کنند و هيچ نشاني از عصبانيت را بروز نمي دهند.

برخي از افراد هنگام احساس خشم رفتارهاي پرخاشگرانه از خود نشان مي دهند. با صداي بلند داد مي زنند، ناسزا مي گويند، ديگران را کتک مي زنند، آن ها را مسخره مي کنند، به صحبت ديگران گوش نمي دهد و حقوق ديگران را ناديده مي گيرند. برخي ديگر در زمان احساس خشم آرام ولي محکم صحبت مي کنند، صحبت ديگران را قطع نمي کنند، بدون اين که به حقوق ديگران تجاوز کنند، احساسات خود را شفاف و محترمانه بيان مي کنند. به اين رفتارها رفتارهاي "جرات مندانه" مي گويند.

فرد با کمک رفتار جرات مندانه مي تواند بدون پرخاشگري و "خودخوري" به ديگران نشان دهد که عصباني و ناراحت شده است. با توجه به تاثيرات مخرب رفتارهاي پرخاشگرانه در خانواده و به خصوص رابطه زوجين در ادامه راهکارهايي براي مديريت خشم ارائه مي شود:

آيا واقعا اهميت دارد. قبل از اين که جر و بحثي را باهمسرتان شروع کنيد، با خود فکر کنيد آيا موضوع واقعا ارزشش را دارد که شما را عصباني کند؟ يا مي توانيد به سادگي از آن بگذريد؟ و يا طور ديگري رفتار کنيد.

به نشانه هاي بروز خشم دقت کنيد. در هنگام خشم ابتدا نشانه هاي آغازين و هشدار دهنده خشم بروز مي کند. با شناخت اين نشانه ها و کنترل آن ها مي توان از شدت يافتن خشم جلوگيري کرد. تغييرات بدني همچون افزايش ضربان قلب، افزايش فشارخون، منقبض شدن عضلات، تغيير تنفس، مشت شدن دست ها و به هم فشردن دندان ها از نشانه هاي فيزيولو‍ژيک خشم است.

احساس منفي خود را بيان کنيد. گاهي اوقات زوجين هنگام اختلاف و بروز مشکل به جاي بيان ناراحتي و خشم خود، آن احساس را به نمايش مي گذارند مثلا اخم مي کنند، حرف نمي زنند، داد و فرياد مي کنند و... نکته مهم اين است که اگر ناراحتي خود را به زبان نياوريد همسرتان متوجه نمي شود که شما چه احساسي داريد. به جاي خشم و پرخاشگري، با استفاده از کلمات مناسب احساس خود را بيان کنيد. مثلا بيان کنيد "زماني که به قولت عمل نمي کني، ناراحت مي شوم". با بيان احساسات خود، زمينه مناسبي را براي حل مشکلي که چنين احساساتي را به وجود آورده است، فراهم مي کنيد.

مراقب کلام خود باشيد. تحقير، توهين، تهديد، سرزنش و پرخاشگري نکنيد. دقت کنيد اگر صدايتان بلندتر شده، به تندي و يا با پرخاشگري صحبت مي کنيد کمي مکث کنيد تا آرام شويد.

موقعيت را ترک کنيد. زماني که فکر مي کنيد در صورت ادامه بحث ديگر نمي توانيد خشم خود را کنترل کنيد ادامه صحبت تان را به زمان ديگري موکول کنيد، با اين کار به خود و همسرتان فرصت مي دهيد تا از عصبانيت و خشم فاصله بگيريد و رفتار مناسب تري داشته باشيد. براي اين منظور مي توانيد بگوييد:" الان شرايط روحي مناسبي نداريم، ممکن است حرف هايي بزنيم که هر دو بعدا پشيمان شويم اجازه بده در شرايط بهتري با يکديگر صحبت کنيم" و يا اين که:"من الان عصبانيم، بعد درباره اين موضوع صحبت خواهيم کرد".

خود را آرام کنيد. روش هايي مانند تنفس عميق، شست و شوي دست و صورت، نوشيدن آب و پياده روي در کاهش خشم و عصبانيت موثر است. ريلکسيشن(آرام سازي) نيز يکي از روش هاي موثر براي کاهش خشم و اضطراب است. ريلکسيشن به معناي آرام کردن عضلات منقبض بدن است. وقتي فرد خشمگين مي شود، بدن حالت انقباض پيدا مي کند، اما وقتي بدن در حالت ريلکس قرار مي گيرد، ديگر تنش و انقباضي در بدن وجود ندارد و ذهن فرد نيز آرام مي شود. براي يادگيري دقيق آرام سازي مي توانيد از کتاب ها و سي دي هاي آموزشي استفاده کنيد.

مسائل و مشکلات خود راحل کنيد. گاهي زوجين به اين دليل دچار خشم و عصبانيت مي شوند که به دنبال حل مسئله نيستند براي خروج از بن بست عصبانيت، به حل مشکلاتي که موجب خشم و عصبانيت مي شود، بينديشيد. بدين منظور نخست مشکل را به طور دقيق تعريف کنيد، سپس راه حل هايي براي آن انتخاب کنيد، آن گاه نکات مثبت و منفي هر راه حل را بررسي کنيد و در پايان بهترين راه حل را انتخاب کنيد.

گذشت کنيد. گذشت به معناي فراموش کردن مسئله نيست، بلکه گذشت به معناي رها کردن خود از خشم است. گذشت نشانه کنترل شما بر احساساتتان است نه نشانه ضعف.

از عذرخواهي نترسيد. اگر متوجه شديد رفتار شما باعث ناراحتي و عصبانيت همسرتان شده است عذرخواهي کنيد. اين امر براي ترميم رابطه و کاهش آثار زيانبار پرخاشگري ضروري است.

سارا هجري- روانشناس باليني