قدیمی‌ترین باغ گیاه‌شناسی کشور درآستانه تخریب

زیست نیوز به نقل از همشهری- هشتم آبان‌ماه سال89، شماری از نیروهای اداره کل بنادر و کشتیرانی با ماشین‌آلات سنگین راهسازی به‌صورت غیرقانونی و بدون مجوز وارد باغ شده و با تخریب سه هکتار ازعرصه‌های این باغ خسارات جبران‌ناپذیری به آن وارد کردند. این تخریب‌ها گرچه با پیگیری مسئولان وزارت جهادکشاورزی و با مساعدت تحسین برانگیز مراجع قضایی متوقف شد، اما شنیده‌ها حاکی از آن است که ازسرگیری این عملیات مخرب در شورای تأمین استان به تصویب رسیده و براساس این تصمیم قرار است برخلاف نظر همه صاحب‌نظران، کارشناسان و اعضای هیأت علمی منابع طبیعی و محیط‌زیست کشور این جاده احداث شود.

جاده، حساس‌ترین بخش باغ را هدف گرفته

مهندس عیسی مومن، معاون مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها ومراتع و رئیس باغ‌های گیاه‌شناسی کشور در این‌باره به همشهری گفت: چنانچه جاده مورد نظردر فاصله‌ای کمتر از 300متر با باغ احداث شود تهدیدی جدی برای گونه‌های منحصربه‌فرد موجود دراین ایستگاه تحقیقاتی خواهد بود و بدیهی است هرچه این فاصله کمتر باشد میزان آسیب‌ها بیشتر خواهد بود. وی ضمن ابراز تأسف از تخریب ارزشمندترین باغ گیاه‌شناسی کشور تصریح کرد: بنا به اذعان کسانی که احداث جاده را پیگیری می‌کنند با ساخت این جاده روزانه حداقل 500کامیون در مسیر مورد نظر تردد خواهند کرد. این درحالی است که این جاده قدیمی‌ترین قطعه باغ را هدف گرفته؛ قطعه‌ای که شکل‌گیری باغ از آنجا آغاز شده و به‌دلیل وجود گونه‌های گیاهی نادر خارجی و ایرانی بیش از سایر بخش‌های باغ اهمیت دارد.

این پژوهشگر منابع طبیعی با تأکید بر اینکه هرگونه عملیات اجرایی در ضلع شمالی باغ که فاصله آن کمتر از 300متر با باغ باشد خسارات جبران‌ناپذیری را سبب می‌شود خاطرنشان کرد: کسانی که بی‌توجه به هشدارهای دلسوزانه صاحب‌نظران و پژوهشگران منابع طبیعی بر احداث این جاده اصرار می‌کنند باید خودشان پاسخگوی تخریب این مرکز تحقیقاتی باشند؛ مرکزی که بی‌هیچ شک و تردیدی یکی از مهم‌ترین منابع و ذخایر ژنتیک کشور محسوب می‌شود و فراتر از ارزش‌های ملی و منطقه‌ای ازاهمیت جهانی برخوردار است. به گفته وی این شیوه برخورد با منابع طبیعی باعث سرخوردگی کارشناسان و اعضای جامعه منابع طبیعی کشور می‌شود.

واگذاری ایستگاه قراخیل

آنطور که برخی منابع آگاه خبرمی دهند براساس تصمیم شورای تأمین استان علاوه برآنکه عبور جاده از باغ گیاه‌شناسی نوشهر قطعی شده، قرار است ایستگاه تحقیقاتی قراخیل نیز به پارک فناوری واگذار شود. این ایستگاه تحقیقاتی که در حدفاصل قائم شهر وبابل واقع شده یکی از مراکز مطالعاتی محصولات زراعی محسوب می‌شود و با سه ارگان بین‌المللی همکاری تنگاتنگ دارد. کارشناسان معتقدند گرچه این ایستگاه به پارک فناوری واگذار می‌شوداما با این واگذاری، ایستگاه قراخیل مهم‌ترین کارکرد خود را که تولید دانش علمی است از دست می‌دهد.

گزارش‌های دریافتی همشهری حاکی از آن است که اعضای هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران با واگذاری ایستگاه تحقیقاتی قراخیل به پارک فناوری و از سرگیری عملیات جاده درباغ گیاه‌شناسی نوشهر مخالفند و با ارسال نامه‌ای به مراکز ذی‌ربط این اعتراض خود را منعکس کرده‌اند. این درحالی است که پیش از این هم اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها (در حوزه منابع طبیعی و کشاورزی) با امضای نامه و ارسال آن به دفاتر مسئولان ارشد نظام خواهان مصون ماندن باغ گیاه‌شناسی نوشهر شده بودند.

باغی به وسعت یک سرزمین

باغ گیاه‌شناسی شمال کشور (نوشهر) به لحاظ وسعت، دومین باغ گیاه‌شناسی کشور محسوب می‌شود و از نظر قدمت، قبل از سال1335و در وسعت 35هکتار تأسیس شده است. در حال حاضر بالغ بر 800گونه از گونه‌های گیاهی نادر داخلی و خارجی را درخود جای داده است. این‌گونه‌های گیاهی طی سالیان متمادی با تغییرات شرایط محیطی سازگار شده و به بذر نشسته‌اند و سال‌هاست که به‌طور مستمر از نهال‌های آنها در جنگل‌کاری‌ها، پارک‌ها و فضای سبز کشور استفاده می‌شود.

باغ گیاه‌شناسی نوشهر که با شماره 17795 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و از آن به‌عنوان یکی ازشناخته‌شده‌ترین باغ‌های گیاه‌شناسی جهان نام برده می‌شود علاوه بر ارزش تحقیقاتی و مطالعاتی، تنها باغ گیاه‌شناسی ناحیه هیرکانی (ناحیه اکولوژیک که شمال ایران در آن قرار دارد) محسوب می‌شود و در مجامع بین‌المللی نظیر اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت از اهمیت و اعتبار ویژه‌ای برخوردار است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد احداث راه دسترسی بندر به کمربندی نوشهر که بخشی از آن از داخل باغ گیاه‌شناسی عبور می‌کند نخستین بار در سال 1382 از سوی اداره کل بنادر و دریانوردی مازندران طرح شد اما این طرح از همان ابتدا با مخالفت وزارت جهادکشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان جهادکشاورزی مازندران و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران مواجه شد؛ با وجود این به‌نظر می‌رسد نه این مخالفت‌ها و نه اعتراضات جامعه دانشگاهی نتوانسته است مانع از احداث این جاده شود.