رستگار كدر شدن عدسي را از تغييرات ديگر چشمي براثر ابتلاء به ديابت برشمرد و افزود: ممكن است اين عارضه به آب مرواريد منتهي شود به‌طوري‌كه در افراد ديابتي دو تا چهار برابر بيشتر از افراد نرمال كدر شدن عدسي و به دنبال آن آب مرواريد رخ مي‌دهد و زمان بروز و آغاز آن از سنين كم است.

ابتلاء به ديابت با بيشترين اختلال متابوليسم بدن و افزايش قند خون همراه است كه ممكن است بر اثر كاهش ترشح انسولين از غده لوزالمعده و يا كاهش فعاليت بيولوژيكي آن و يا هر دو ايجاد شود.

ديابت به دو دسته تيپ يك، نوع وابسته به انسولين و ديابت تيپ دو يا ديابت غيروابسته به انسولين تقسيم مي‌شود ديابت تيپ يك غالباً در جوانان و گاهاً در افراد مسن غيرچاق بروز مي‌كند. سلول‌هاي مترشحه انسولين در اين گروه از ديابتي‌ها به هيچ محركي پاسخ نمي‌دهند و الزاماً براي كاهش قند خون به انسولين خارجي نياز است.

انسولين در مبتلايان به ديابت تيپ دو،تا حدودي نه به ميزان كافي در خون وجود دارد. اين ديابت در افراد چاق و غيرچاق به اشكال مختلف تظاهر مي‌كند و اغلب به داروهاي ضدقند خوراكي پاسخ مي‌دهد و در مواردي هم به تزريق انسولين نياز دارد.

***وجود 200 هزار ديابتي در استان يزد

دكتر «محمد افخمي اردكاني»، مسوول مركز تحقيقات ديابت يزد در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ایسنا) - منطقه يزد اظهار كرد: يزد با يك ميليون نفر جمعيت، 200 هزار ديابتي دارد.

وي گفت: 180 تا 200 هزار نفر در محدوده سني 25 سال به بالا در استان به ديابت مبتلا هستند و جمعيت مبتلايان به اين بيماري در دو جنس (زن و مرد استان) برابر است.

مسوول مركز تحقيقات ديابت يزد با تاكيد بر ضرورت عدم مصرف فست‌فودها براي پيشگيري و مبتلا نشدن به ديابت گفت: ‌هم‌چنين ورزش كردن مي‌تواند از سن ابتلا به ديابت پيشگيري كند.

افخمي ادامه داد: برگزاري جلسات ماهيانه و هفتگي با ديابتي‌ها، برگزاري كلاس‌هاي آموزشي آشپزي سالم هر دو ماه يك‌بار براي ارگان‌ها و اقشار مختلف مردم و افراد ديابتي، كارگاه‌هاي تيم وركينگ، سمينارهاي بازآموزي بيماران و پزشكان، كارگاه‌هاي پخت صحيح غذاي سالم از فعاليت‌هاي مركز تحقيقات ديابت يزد است.

مسوول مركز تحقيقات ديابت يزد ميزان استقبال مردم و بيماران از كارگاه‌ها و دوره‌هاي آموزشي مركز را مطلوب دانست و از ارگان‌هايي مانند شيلات، بهزيستي، تربيت بدني، شهرداري، فرمانداري و استانداري خواست تا با در اختيار قرار دادن امكاناتشان به مركز تحقيقات ديابت، امكان آموزش براي پرسنل خود و مردم عادي را فراهم كنند.

***رشد چشم‌گير بيماران دياليزي در استان يزد

دكتر «محمدرضا وفايي‌نسب»، معاون درمان دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي يزد گفت: رشد ديابت در يزد، رشد چشمگير بيماران دياليزي در استان را به‌همراه دارد.

وي گفت: بيماران دياليزي از بيماران خاص در حوزه معاونت درمان دانشگاه علوم پزشكي هستند؛ چون چهار دسته بيماران دياليزي، هموفيلي، تالاسمي و ام. اس در دسته‌بندي بيماران خاص هستند و هم‌اكنون 320 بيمار دياليزي، در حوزه معاونت درمان دانشگاه علوم پزشكي يزد قرار دارند.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي يزد با اشاره به اين‌كه همه بيمارستان‌هاي استان به بخش دياليز مجهز هستند، ادامه داد: هم‌اكنون 87 تخت دياليز در استان فعال است و 320 بيمار از خدمات آن بهره‌مند مي‌شوند.

وفايي‌نسب با بيان اين‌كه دياليز براي اين دسته از بيماران رايگان است، در ادامه در خصوص بيماران دياليزي خاطرنشان كرد: با توجه به رشد ديابت در يزد، رشد بيماران دياليزي هم در اين استان چشمگير است و در نتيجه آمار دياليز نيز در يزد رو به افزايش است.

وي افزود: در اين راستا مردم و دانشگاه علوم پزشكي بايد در مراقبت از كليه‌ها توجه كافي را داشته باشند بنابراين مردم بايد بيماري‌هايي مانند ديابت، فشارخون، گلودردهاي چركي و ... از مهم‌ترين عوامل آسيب‌رسان به كليه‌ها را جدي بگيرند. از سوي ديگر بايد به اين نكته توجه داشت كه پيوند كليه شرايط خاصي دارد و دسترسي به كليه آسان نيست.

***تجهیز مرکز دیابت یزد به دستگاه سونوگرافي داپلر براي بررسی عروق محیطی پاي دیابتی‌ها

دکتر«ابوالبقائی»، مدیر مرکز تحقیقات دیابت یزد از تجهیز مرکز دیابت یزد به دستگاه سونوگرافي داپلر براي بررسی عروق محیطی پا ویژه بیماران دیابتی خبر داد.

وي با اشاره به شیوع دیابت در کشور به ویژه در استان یزد اظهار كرد: دیابت،عامل زمینه‌ساز برای ابتلاء به ديگر بیماری‌ها نظير بیماری‌های قلب وعروق، كلیه و عروق چشم و... است که درمان این بیماری‌ها هزینه‌هاي فراواني را در پي دارد.

مدیر مرکز تحقیقات دیابت یزد با تاکید بر پیشگیری از بروز دیابت، گفت: بیماران دیابتی می‌توانند با فعالیت‌هاي ورزشی و تغذیه مناسب از بروزاين عوارض پيشگیری کنند.

دکتر ابوالبقایی با اشاره به وجود تنها مرکز دولتی ليزر چشم بیماران دیابتی در مرکز تحقیقاتي و درمانی دیابت یزد افزود: تنها دو مرکز لیزر ويژه درمان عوارض چشمي مبتلايان به دیابت در استان وجود دارد یکي مرکز تحقیقات دیابت، مرکزي دولتی با تعرفه‌اي مناسب و ديگري مركزي واقع در بیمارستان‌های خصوصی با حضور متخصصان مجرب است.

وی همچنین از حضور اساتید برجسته دانشگاه در رشته‌هاي فوق تخصصي غدد، كلیه و متخصصان پوست و چشم در این مرکز براي معاینه و درمان بیماران خبر داد.

مدیر مرکز تحقیقات دیابت یزد با اشاره به تجهیز مرکز متبوع به دستگاه بررسی عروق محیطی پای دیابتی گفت: این دستگاه با تقبل بیمه، خدمات خوبی به بیماران دیابتی ارائه می‌کند.

دکتر ابوالبقایی توصیه کرد بیماران دیابتي که عوارض عروق محیطی پا در آنها ایجاد نشده سالیانه یک بار با نظر پزشک متخصص خود نسبت به بررسی عروق پا اقدام كنند.

وي هم‌چنين از حضور پزشکان برجسته متخصص داخلی، اعصاب، روانپزشک و جراح و متخصص کلیه و مجاری ادرای برای بیماران دیابتی در آینده نزدیک در این مرکز تحقیقاتی درمانی خبر داد.

مدیر مرکز تحقیقات دیابت یزد گفت: سیاست‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد و ریاست اين دانشگاه متمركز بر پیشگیری و درمان دیابت است.

دکتر ابوالبقایی ازافرادی که در معرض ابتلا به دیابت هستند، خواست برای بررسی به این مرکز واقع در کوچه اورژانس بیمارستان افشار مراجعه كنند.

***سن بالاي 30 سال از علل ابتلا به ديابت بارداري

يك كارشناس مامايي در يزد سن بالاي 30 سال را از علل ابتلا به ديابت بارداري برشمرد.

«صديقه عليشاهي» افزود: سلول‌هاي بدن در ديابت بارداري نسبت به گلوكز(قند خون) تحمل خود را از دست مي‌دهد كه البته اين وضعيت هميشه براي نخستين بار در دوران بارداري تظاهر مي‌كند به‌طوري‌كه در اين حالت مادر ممكن است نسبت به شرايط عادي بيشتر تشنه، گرسنه و خسته شود كه همگي از علائم شايع دوران حاملگي است و طبيعي تلقي مي‌شود.

وي با اشاره به بي‌علامتي ديابت بارداري افزود: از همين‌رو تقريباً در همه زنان باردار بين هفته‌هاي 24 تا 28 بارداري تست تحمل گلوكز درخواست مي‌شود.

اين كارشناس مامايي ادامه داد: براي انجام اين تست زن باردار در آزمايشگاه يك ليوان شربت گلوكز مي‌نوشد و پس از يك ساعت قند خون چك مي‌شود. امكان انجام اين آزمايش را در هر ساعتي از روز وجود دارد و چنانچه نتيجه آن از حد نرمال و طبيعي بيشتر باشد، انجام آزمايش‌هاي تخصصي‌تر توصيه مي‌شود.

عليشاهي افزود: چنانچه زن باردار حداقل يكي از عوامل خطر(ريسك فاكتورها) را داشته باشد بايد تست تحمل گلوكز در ماه‌هاي نخست بارداري انجام شود.

وي گفت: عوامل خطرآفرين، سن بالاي 30 سال، سابقه خانوادگي ديابت، سابقه ماكروزومي قبلي (تولد نوزاد بزرگ و با وزن بيشتر از 4 كيلوگرم)، چاقي (اندكس توده بدن بالاي 30)، وجود گلوكز در ادرار،‌ تولد نوزاد ناهنجار يا مرده، پر فشاري خون ، سابقه ابتلا به ديابت حاملگي در بارداري‌هاي پيشين و سقط خودبخودي بدون علت دو نوبت يا بيشتر است.

اين كارشناس مامايي در ادامه علائم باليني ديابت حاملگي را پرنوشي،‌ پرخوري، پرادراري، افزايش فشار خون، چاقي، خارش بدن و حملات افزايش قند خون برشمرد.

عليشاهي افزود: در اكثر موارد ديابت بارداري علايم و نشانه‌هاي واضحي ندارد اما در صورت وجود علايم مهم‌ترين آن پرخوري، پرادراري و پرنوشي است.

وي تصريح كرد: عوارضي چون استرس عصبي، عفونت، پر فشاري خون (غالباً در ماه‌هاي پاياني بارداري)، افزايش خطر مسموميت حاملگي و زايمان پيش از موعد، همچنين افزايش عمل سزارين و صدمات زايماني از عوارض ديابت دوران بارداري است.

اين كارشناس مامايي گفت: هم‌چنين در صورت عدم كنترل قند خون، بروز اختلالات متابوليكي، ناهنجاري‌هاي مادرزادي، بزرگي و زردي نوزاد و حتي سقط و افزايش مرگ جنيني ازعوارض جنيني ديابت دوران بارداري است.

عليشاهي گفت: كودكان متولد شده از مادراني با ديابت دوران حاملگي با خطراتي چون بروز چاقي در دوران كودكي و بروز ديابت حاملگي در نوزادان دختر مواجه هستند.

وي به مادران باردار توصيه كرد درمان ديابت حاملگي به شدت بيماري بستگي دارد از اين‌رو بيمار علاوه‌بر داشتن برنامه غذايي صحيح بايد قند خون خود را با استفاده از دستگاه‌هاي خانگي كنترل قند خون و يا نوارهاي حساس به قند خون كنترل كند.

اين كارشناس مامايي با بيان اين‌كه بايد در رژيم غذايي، تعادل صحيحي ميان پروتئين، چربي و كربوهيدرات وجود داشته باشد، گفت:همچنين ويتامين‌هاي لازم،‌ مواد معدني و كالري لازم بايد تامين شود.

عليشاهي با توصيه به مادر باردار مبني بر پرهيز از مصرف مواد شيرين گفت: نتايج مطالعات حاكي از آن است كه فعاليت‌هاي ورزشي سبك، به بدن در سوزاندن گلوكز كمك مي‌كند هم‌چنين سبب كاهش قند خون مي‌شود به طوري كه 30 دقيقه فعاليت هوازي نظير پياده‌روي در روز براي بسياري از زنان مبتلا به ديابت حاملگي سودمند است.

وي با بيان اين‌كه فعاليت‌هاي ورزشي شديد به همه توصيه نمي‌شود، افزود: براي آگاهي از فعاليت ورزشي مناسب و مفيد با پزشك مشورت شود.

اين كارشناس مامايي خاطرنشان كرد: حدود دو سوم زنان مبتلا به ديابت حاملگي در حاملگي‌هاي بعدي نيز به اين عارضه مبتلا مي‌شوند.

***ديابت فاكتور مستعدكننده ابتلاء به بيماري‌هاي لثه

دكتر «رضا ملا»، يك متخصص بيماري‌هاي دهان در يزد گفت: اغلب افراد از مشكلات لثه‌اي در بيماران ديابتي اطلاع دارند اما در تاثير بيماري لثه بر ديابت بي‌اطلاعند در صورتي كه در تحقيقات متعددي تاثير بيماري لثه بر بيماري ديابت ثابت شده است.

وي اظهار كرد: بيماري ديابت مي‌تواند تاثير نامطلوبي بر ساير ارگان‌هاي بدن داشته باشد و دهان و دندان نيز از ارگان‌هاي تاثيرپذير از ديابت است.

اين متخصص بيماري‌هاي دهان مهم‌ترين مساله در خصوص دهان و دندان در افراد ديابتي را بيماري‌هاي لثه دانست و گفت: بيماران ديابتي استعداد بيشتري نسبت به سايرين در ابتلا به بيماري‌هاي لثه دارند به‌طوري‌كه در اين افراد بافت لثه با تاخير ترميم مي‌شود. همچنين خونريزي بيشتر لثه، تخريب و تحليل بافت لثه و بافت نگه‌دارنده دندان‌ها و بروز بيماري‌هاي لثه در افراد ديابتي بيشتر ديده مي‌شود.

دكتر ملا گفت: افراد مبتلا به بيماري ديابت به دنبال ايجاد پلاك ميكروبي در دهان سريع‌تر و با شدت بيشتري به تخريب لثه دچار مي‌شوند.

وي افزود: باورهاي غلطي مبني بر تخريب حتي بافت‌هاي لثه در بيماران ديابتي وجود دارد كه افراد تصور مي‌كنند در صورت داشتن بيماري ديابت، حتماً به بيماري‌هاي لثه نيز دچار مي‌شوند. حال آن كه علت اصلي در بيماري لثه ايجاد پلاك ميكروبي در دهان است و ديابت ايجادكننده بيماري لثه نيست بلكه مي‌تواند به عنوان يك فاكتور مستعدكننده براي بيماري لثه شناخته شود.

اين متخصص بيماري‌هاي دهان يكي ديگر از بيماري‌هاي دهان و دندان در افراد ديابتي را خشكي دهان به علت مصرف داروهاي ديابت برشمرد و افزود: مخاط دهاني در چنين افرادي حساس‌تر است و چون مخاط خاصيت ضدپوسيدگي براي دندان‌ها دارند، در صورت كم شدن مخاط مشكلات دنداني بروز مي‌كند.

دكتر ملا با بيان اينكه‌ آبسه‌هاي لثه‌اي نيز در افراد ديابتي شايع‌‌تر است، افزود: اين شيوع به علت كاهش توان دفاعي بدن افراد ديابتي در مقابل عفونت است.

وي ‌تصريح كرد: ‌در افرادي كه بيماري ديابت آنها كنترل شده باشد غالباً اين عوارض را انتظار نداريم و عوارض بيماري ديابت از جمله مشكلات دهان و دندان براي افرادي صدق مي‌كند كه كنترل مناسبي بر بيماري ديابت خود ندارند.

اين متخصص بيماري‌هاي لثه گفت:‌ اغلب افراد از مشكلات لثه‌اي در بيماران ديابتي اطلاع دارند اما در تاثير بيماري لثه بر ديابت بي‌اطلاعند چنانچه در تحقيقات متعددي تاثير بيماري لثه بر بيماري ديابت ثابت شده است به‌طوري‌كه عفونت لثه به دنبال خونريزي و زخم لثه‌ها مي‌تواند مانند ايجاد زخم در ساير قسمت‌هاي بدن براي افراد ديابتي مهم باشد و بايد براي بهبود زخم و عفونت به پزشك مراجعه شود.

دكتر ملا با بيان اين‌كه بروز هرعفونتي در افراد ديابتي مي‌تواند كنترل قند خون را دشوار كند، در ادامه بحث مهم در بروز بيماري لثه را پيشگيري از اين بيماري دانست و گفت: بيماري لثه در صورت بروز مي‌تواند لثه را براي هميشه مستعد بيماري كند.

وي در خصوص پيشگيري و درمان بيماري‌هاي لثه‌اي توصيه كرد: مسواك زدن روزانه، استفاده صحيح از نخ دندان، معاينه 6 ماه يكبار دهان و دندان سبب پيشگيري از اين بيماري‌ها شود و يا در صورت بروز در مراحل اوليه شناسايي و درمان شود. همچنين در صورت بروز بيماري‌هاي لثه افراد بايد با توجه به تشخيص پزشك به جرم‌گيري دندان و يا جراحي‌هاي لازم اقدام كنند.

اين متخصص بيماري‌هاي دهان در خصوص خونريزي لثه گفت: افراد بايد براي برطرف كردن پلاك ميكروبي، مسواك زدن را به طور صحيح و روزانه انجام دهند. اين كار در افرادي كه به التهاب لثه دچار هستند به علت خونريزي پس از مسواك زدن انجام نمي‌شود حال آن كه چنانچه فرد تا 10 روز مسواك زدن مداوم را انجام دهد با كاهش ميزان خونريزي اين عارضه درمان مي‌شود.

دكتر ملا در خصوص درمان بيماري‌هاي لثه در افراد ديابتي تصريح كرد:‌ درمان در افراد ديابتي تفاوتي با سايرين ندارد و در افراد ديابتي در صورت تشخيص پزشك براي جراحي بايد قند خون فرد ديابتي كنترل شده باشد و براي كاهش احتمال عفونت در اين افراد بايد اقدامات خاص درماني انجام شود.

* احتمال ابتلاي ديابتي‌ها به آب مرواردي دو تا چهار برابر بيش از ديگران

* شيوع بيشتر عارضه كم‌خوني عصب بينايي در بيماران ديابتي

دكتر «ابوالقاسم رستگار»، يك جراح و متخصص چشم در يزد گفت: در افراد ديابتي دو تا چهار برابر بيشتر از افراد نرمال كدر شدن عدسي و به دنبال آن آب مرواريد رخ مي‌دهد.

وي ديابت را يكي از چهار علت عمده كاهش ديد و حتي نابينايي در جهان برشمرد و افزود: آب مرواريد و آب سياه از عوارض ديابت است.

اين جراح و متخصص چشم گفت: معاينه عمومي بخش‌هاي مختلف چشم، ارزيابي ديد رنگ و بررسي ميدان ديد براي تشخيص علائم ناشي از ديابت ضروريست.

رستگار با بيان اينكه شبكيه نخستين بخش درگير چشم براثر ابتلاء به ديابت است، گفت: اين مشكل با نوع محل و شدت ضايعه اختلالات ديد متفاوت است.

وي از ديگر اختلالات ناشي از قند خون را بالني شدن عروق كوچك شبكيه برشمرد و افزود: در اين عارضه خون از ديواره عروق آسيب‌ديده به خارج نشت و بيماري شبكيه‌اي زمينه‌اي ايجاد مي‌شود و در صورت تجمع اين مايع در قسمت شبكيه (منطقه حساس بينايي) اختلال ديد شديدتر است از همين‌رو اكسيژن‌گيري شبكيه مختل و در نتيجه عروق جديد براي تامين ميزان اكسيژن مورد نياز در شبكيه تشكيل مي‌شوند كه اين عروق جديد به مراتب شكننده‌تر و قابليت تراوش بيشتري دارند و گاهي به خونريزي داخل چشم و تاري ناگهاني ديد منجر مي‌شوند كه اين حالت را مرحله تكثيري ديابت در چشم مي‌نامند.

اين جراح و متخصص چشم تجمع نوعي چربي به‌صورت منطقه‌اي در پلك، فلج شدن عضلات خارج چشمي كه حركات چشم را تنظيم مي‌كند را از درگيري قسمت‌هاي ديگر چشمي غير از شبكيه برشمرد و افزود: ‌حدقه چشم در بيماران ديابتي بيشتر مساعد عفونت‌هاي قارچي خاص است، قرنيه در اين بيماران حس كمتري دارد، عنبيه به دنبال بيماري قند ممكن است محل تجمع عروق اضافي شود كه اين خود عاملي براي ايجاد آب سياه است،عدسي در افراد ديابتي با ميزان قند خون بالا به اختلال انكساري دچار شده و افرادي با ديد طبيعي به كاهش ديد دچار مي‌شوند كه بايد از نظر قند خون بررسي شوند.

وي اظهار كرد: عصب بينايي در بيماران ديابتي بيشتر مستعد ابتلاء به عارضه «كم‌خوني»(ايسكمي) است كه در مواردي كاهش ديد نيز به همين علت است.

اين جراح و متخصص چشم درمان خاص عوارض چشمي ناشي از ديابت را كنترل قند خون، درمان ليزري و جراحي شبكيه دانست و گفت: مناسب‌ترين اقدام عملي در بيماران مبتلا به عوارض قند خون در چشم درمان با اشعه ليزر سبز است كه درماني اساسي و نتيجه‌بخش است و در چندين جلسه عملي به آساني و سرپايي انجام مي‌شود و انجام نشدن آن در شرايط لازم زيان‌هاي ‌جبران‌ناپذيري را در پي دارد.

دكتر رستگار با بيان اين‌كه چنانچه ميزان ديد، ثابت و كنترل شود و يا بدتر نشود، اشعه ليزر مي‌تواند به افزايش ديد منجر شود، يادآور شد: به‌هنگام اشعه درماني درد خفيفي احساس مي‌شود و حتي پس از آن در شرايطي به علت تورم نواحي مركزي شبكيه، ميزان ديد اندكي كاهش مي‌يابد و حتي ديد در شب تا حدودي مختل و تشخيص رنگ‌هاي مختلف با مشكل روبرو مي‌شود كه همه اين عوارض نسبت به نتيجه درمان ناچيز است چون نتيجه در بيش از دو سوم موارد مثبت گزارش شده است.

تماشاخانه