پاسخ به این سوال که به چه کودکی کوتاه قد میگویند، درمان کوتاهی قد کودکان چیست و چه زمانی باید نگران کوتاه قدی آنها باشیم میتواند نگرانی بسیاری از والدین را کم کند.

علل کوتاهی قد کودکان ممکن است در دو مرحله‌ی قبل از تولد(مرحله‌ی جنینی) و پس از تولد و یا در هر دو مقطع اتفاق بیفتد. در دوران بارداری، مادر نقش مهمی در این رابطه ایفا می کند. به ‌طوریکه مصرف ناکافی ریزمغذی‌ها در کنار نوشیدن الکل و استعمال دخانیات در دوران بارداری باعث رشد ناکافی و کم‌وزنی کودک می شود. بنابراین، دریافت مکملهای غذایی مناسب و اجتناب از مصرف الکل و سیگار برای کلیه خانمهای باردار به طور جدی توصیه می شود.

در میان عوامل موثر بر رشد کودک می‌توان به وضعیت ژنتیک و وضعیت تغذیه‌ی کودک یا وجود بیماری مزمن نیز باید اشاره کرد. توجه به وزن کودک و مقایسه‌ی آن با قد او بسیار مهم است. در بیشتر موارد کودکان چاق دارای قد بلندی می باشند. اگر کودکی را دیدیم که با وجود اضافه وزن، دارای قد کوتاهی بود، باید علت این اضافه وزن مورد بررسی قرار گیرد. مسئله مهم در کودکان چاق این است که بدانیم در مرحله بلوغ معمولا این کودکان بدلیل بسته شدن زودتر صفحه رشد آنها ، از رشد قدی مناسب باز می مانند.

در کنترل قد کودکان یک بار اندازه گیری ارزش زیادی نخواهد داشت بلکه آنچه مهم است سیر رشد قدی کودکان در طی دوران کودکی می باشد. خیلی از کودکان که در سالهای اولیه رشد قدی زیادی ندارند در دوران بلوغ ،جهشی در رشد قدی آنان ایجاد می شود. جالب آنکه خیلی از این کودکان قد بلندتری نسبت به سایر همسالان خود پیدا می نمایند.

علاوه بر انرژی، وجود چندین اسید چرب ضروری که در اغلب چربی‌ها، به ویژه در چربی‌ ماهی‌ و روغن‌های گیاهی وجود دارند، به انضمام چندین اسید آمینه‌ی ضروری برای رشد و نمو کافی کودکان لازم است.

مصرف طولانی مدت غذاهایی که پروتئین آن‌ها کیفیت پایینی داشته و در نتیجه تمام اسیدهای آمینه‌ی ضروری را به حد کافی برای بدن کودک تأمین نکند، نتیجه ای جز کندی رشد کودک یا توقف رشد کودک در بر نخواهد داشت. البته مصرف غذاهایی که چربی زیادی داشته باشند نیز موجب می‌شود که پروتئین‌ها در حد نیاز، به بدن کودکان نرسند و همین برای رشد آن‌ها مشکل‌ساز خواهد بود. علاوه بر انرژی که از کربوهیدرات‌ها ، چربی و پروتئین تامین میگردد، دریافت کافی ریزمغذی‌های مختلف یعنی ویتامین‌ها و املاح نیز برای رشد کافی و مناسب کودکان ضروری است.

نقش چندین ریزمغذی در تأمین رشد کافی کودکان شناخته شده است. اما این که کمبود کدام یک از آن‌ها بیش‌ترین تاثیر را در تاخیر و کندی رشد کودکان دارد، هنوز مشخص نیست.

کمبود روی حتی کمبود متوسط یا خفیف آن در کاهش رشد قدی کودکان نقش دارد. کمبود متوسط تا شدید ویتامین A، آهن، کلسیم و یدنیز در تاخیر رشد کودکان نقش به سزایی دارند.

کمبود روی تا حدود زیادی به ناکافی بودن آن در رژیم غذایی، جذب ناکافی آن از رژیم غذایی یا اختلال جذب و از دست رفتن روی بدن (مثلاً در هنگام اسهال) بستگی دارد. کمبود شدید روی عوارضی ایجاد میکند که عبارتند از: کوتاهی قد، عدم رشد غدد بدن (به ویژه غدد جنسی)، اختلال عملکرد ایمنی، اختلالات پوستی و بی‌اشتهایی می‌باشند.

منابع مهم روی عبارت هستند ازگوشت‌ها، حبوبات، مغزها و غلات کامل .

مطالعات نشان داده است که خوردن غذاهای حیوانی به همراه مکمل‌های غذایی دیگر مانند کلسیم در مقابله با کاهش رشد کودکان مؤثر است. دلایلی وجود دارد که در بعضی شرایط مصرف شیر میزان رشد کودکان را بهبود می‌بخشد. یکی از بهترین نمونه ها افزایش قد جوانان ژاپنی از سال 1970- 1950با افزایش مقدار کلسیم دریافتی آن‌ها (از کم‌ترین مقدار دریافت در دنیا به 600 میلی‌گرم در روز) مربوط بود.

کمبودهای غذایی در دوران کودکی، حتی در صورتی که مکمل‌های ویتامینی در ابتدای خردسالی به او داده شده باشند هم نمی‌توانند از کوتاهی قد او جلوگیری کنند. در کودکانی که دچار عقب افتادگی رشد هستند، توصیه می‌شود از مخلوط مکمل‌ها ولی با نظر متخصص اطفال و یا تغذیه استفاده کنند.

با توجه به مطالب ذکر شده، مصرف غذا در حد متعادل و مناسب و از تمام گروه‌های غذایی نقش بسیار مهم در رشد قدی کودکان ایفا میکند.